Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 122 DẤU GẠCH NGANG Trang bìa:
1. Dấu chấm lửng trong câu văn sau dùng để làm gì? “Và Điền rất phàn nàn cho những tâm hồn cằn cỗi như tâm hồn của vợ Điền.Đối với thị, trăng chỉ là…đỡ tốn hai xu dầu !” (Văn Cao)
a. Tỏ ý thông cảm
b. Tỏ ý hài hước
c. Tỏ ý mỉa mai
Trang bìa:
2. Dấu chấm phẩy trong câu văn sau dùng để làm gì ? " Cái thằng mèo mướp bệnh hen cò cử quanh năm mà không chết ấy, bữa nay tất đi chơi đâu vắng ; nếu nó có ở nhà đã nghe thấy nó rên gừ gừ ở trên đầu ông đồ rau."
A. Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê.
B. Đánh dấu ranh giới giữ hai câu đơn
C. Đánh dấu ranh giới giữ hai câu ghép có cấu tạo đơn giản.
D. Đánh dấu ranh giới giữ hai câu ghép có cấu tạo phức tạp.
I. Công dụng của dấu gạch ngang
Ví dụ:
I. C«ng dông cña dÊu g¹ch ngang 1. Ví dụ Nªu c«ng dông c¶u dÊu g¹ch ngang trong c¸c c©u sau : a) §Ñp qua ®i, mïa xu©n ¬i – mïa xu©n cña Hµ Néi th©n yªu […] => DÊu g¹ch ngang dïng ®Ó ®¸nh dÊu bé phËn chó thÝch b) Cã ng­êi khÏ nãi : BÈm, cã khi ®ª vì ! Ngµi cau mÆt, g¾t r»ng : - MÆc kÖ ! => DÊu g¹ch ngang ®Æt ë ®Çu dßng, ®¸nh dÊu lêi v¨n ®èi tho¹i. Nhận xét:
I. C«ng dông cña dÊu g¹ch ngang 1. Ví dụ 2. Nhận xét: * DÊu chÊm löng dïng ®Ó: - Tá ý cßn nhiÒu sù vËt, hiÖn t­îng t­¬ng tù ch­a liÖt kª hÕt ; - ThÓ hiÖn chç lêi nãi bá dë hay ngËp ngõng, ng¾t qu·ng ; - Lµm gi·n ®iÖu c©u v¨n, chÈn bÞ cho sù xuÊt hiÖn cña mét tõ ng÷ biÓu thÞ néi dung bÊt ngê hay hµi h­íc, ch©m biÕm. => DÊu g¹ch ngang dïng ®Ó ®¸nh dÊu bé phËn liÖt kª. * Mét nh©n chøng thø hai cña cuéc héi kiÕn Va-ren – Phan Béi Ch©u (xin ch¼ng d¸m nªu tªn nh©n chøng nµy) l¹i qu¶ quyÕt r»ng (Phan) Béi Ch©u ®· nhæ vµo mÆt Va-ren ; c¸i ®ã th× còng cã thÓ. => DÊu g¹ch ngang dïng ®Ó vèi c¸c tõ n»m trong mét liªn danh. Ghi nhớ:
Ghi nhí (1): DÊu g¹ch ngang c«ng nh÷ng c«ng dông sau: - §Æt ë gi÷a c©u ®Ó ®¸nh dÊu bé phËn chó thÝch, gi¶i thÝch trong c©u. - §Æt ë ®Çu dßng ®Ó d¸nh d©u lêi nãi trÆc tiÕp cña nh©n vËt hoÆc liÖt kª. - Nèi c¸c tõ n»m trong mét liªn danh. II. Phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối
Ví dụ:
I. C«ng dông cña dÊu g¹ch ngang II. Ph©n biÖt dÊu g¹c ngang víi dÊu g¹ch nèi - Trong vÝ dô (d) ë môc I, dÊu g¹ch ngang gi÷a c¸c tiÕng trong tõ "Va-ren" ®­îc dïng lµm g×? => DÊu g¹ch ngang dïng ®Ó vèi c¸c tõ n»m trong mét liªn danh. - C¸ch viÕt dÊu g¹c nèi cã kh¸c g× víi dÊu g¹ch ngang ? => DÊu g¹ch nèi ng¾n h¬n dÊu g¹ch ngang Ghi nhớ:
Ghi nhí (2): CÇn ph©n biÖt dÊu g¹c ngang víi dÊu g¹ch nèi: - DÊu g¹ch nèi kh«ng ph¶i lµ mét dÊu c©u. Nã chØ dïng ®Ó nèi c¸c tiÕng trong nh÷ng tõ m­în gåm nhiÒu tiÕng. - DÊu g¹ch nèi ng¾n h¬n dÊu g¹c ngang. III. Luyện tập
Bài 1:
1. H·y nªu râ c«ng dông cña dÊu g¹ch ngang trong nh÷ng c©u d­íi ®©y : a) Mïa xu©n cña t«i - mïa xu©n B¾c ViÖt, mïa xu©n cña Hµ Néi - lµ mïa xu©n cã m­a riªu riªu, giã lµnh l¹nh, cã tiÕng nh¹n kªu trong ®ªm xanh, cã tiÕng trèng chÌo väng l¹i tõ nh÷ng th«n xãm xa xa, cã c©u h¸t huª t×nh cñ c« g¸i ®Ñp nh­ th¬ méng. b) ChØ cã anh lÝnh dâng An Nam bång sóng chµo ë cöa ngôc lµ cø b¶o r»ng, nh×n qua chÊn song, cã thÊy sù thay ®æi nhÑ trªn nÐt mÆt ng­êi tï lõng tiÕng. Anh qu¶ quyÕt - c¸i anh chµng ranh m·nh ®ã - r»ng cã thÊy ®«i ngän r©u mÐp ng­êi tï nhÕch lªn mét chót råi l¹i h¹ xuèng ngay, vµ c¸i ®ã chØ diÔn ra mét lÇn th«i. c) - Quan có mũ hai sừng trên chóp sọ ! - Một chú bé con thì thầm. - Ồ ! Cái áo dài đẹp chửa ! - Một chị con gái thốt lên. d) Tµu Hµ Néi - Vinh khëi hµnh lóc 21 giê. e) Thõa Thiªn - HuÕ lµ mét tØnh giµu tiÒm n¨ng khinh doanh du lÞch. Bài 1:
a) Mïa xu©n cña t«i - mïa xu©n B¾c ViÖt, mïa xu©n cña Hµ Néi - lµ mïa xu©n cã m­a riªu riªu, giã lµnh l¹nh, cã tiÕng nh¹n kªu trong ®ªm xanh, cã tiÕng trèng chÌo väng l¹i tõ nh÷ng th«n xãm xa xa, cã c©u h¸t huª t×nh cñ c« g¸i ®Ñp nh­ th¬ méng. => Dùng để đánh dấu bộ phận chú thích. b) Chỉ có anh lính dõng An Nam bồng súng chào ở cửa ngục là cứ bảo rằng, nhìn qua chấn song, có thấy sự thay đổi nhẹ trên nét mặt người tù lừng tiếng. Anh quả quyết - cái anh chàng ranh mãnh đó - rằng có thấy đôi ngọn râu mép người tù nhếch lên một chút rồi lại hạ xuống ngay, và cái đó chỉ diễn ra một lần thôi. => Dùng để đánh dấu bộ phận chú thích. Bài 1 Bài 1:
Bài 1 c) - Quan có mũ hai sừng trên chóp sọ ! - Một chú bé con thì thầm. - Ồ ! Cái áo dài đẹp chửa ! - Một chị con gái thốt lên. => Dùng để đánh dấu bộ phận chú thích và lời nói của nhân vật. d) Tàu Hà Nội - Vinh khởi hành lúc 21 giờ. => Nối các từ trong một liên danh. e) Thừa Thiên - Huế là một tỉnh giàu tiềm năng khinh doanh du lịch. => Nối các từ trong một liên danh. Bài 2:
2. H·y nªu râ c«ng dông cña dÊu g¹ch nèi trong vÝ dô sau: C¸c con ¬i, ®©y lµ lÇn cuèi cïng thÇy d¹y c¸c con. LÖnh tõ BÐc-lin lµ tõ nay chØ d¹y tiÕng §øc ë c¸c tr­êng vïng An-d¸t vµ Lo-ren… (An-ph«ng-x¬ §«-®ª) => Nối các tiếng trong những từ mượn. Bài tập bổ sung:
Bài tập bổ sung 1. Dòng nào không phải là công dụng của dấu gạch ngang?
a. Đặt ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích.
b. Để nối các tiếng trong những từ mượn.
c. Để nối các từ trong một liên danh.
d. Để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật.
Bài tập bổ sung:
Bài tập bổ sung 2. Dòng nào không giúp em nhận diện đước dấu gạch nối một cách đầy đủ ?
a. Dấu gạch nối không phảI là một dấu câu.
b. Dấu gạch nối ngắn hơn dấu gạch ngang
c. Dấu gạch nối chỉ dùng để nối các tiếng trong một từ mượn.
d. Cả A, B, C đều đúng.
Kết thúc: