BÀI 5. TIẾNG CƯỜI CỦA HÀI KỊCH. 1. NHÂN VẬT QUAN TRỌNG (TRÍCH QUAN THANH TRA) (NIKOLAI GOGOL)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 5. TIẾNG CƯỜI CỦA HÀI KỊCH
NHÂN VẬT QUAN TRỌNG
Văn bản 1:
Khởi động
Khởi động
Ảnh
- Khởi động:
Hình vẽ
Em có suy nghĩ gì về thói khoác lác và ảo tưởng về bản thân? Đó có phải là một điều xấu không?
I. Tri thức ngữ văn
Tri thức ngữ văn
Ảnh
I. Tri thức ngữ văn
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Trình bày khái niệm của hài kịch? Các yếu tố nhân vật, tình huống, xung đột, hành động và kết cấu hài kịch có gì đặc biệt? Thủ pháp trào phúng và ngôn ngữ trong hài kịch được thể hiện như thế nào?
1. Hài kịch
Ảnh
1. Hài kịch
Hình vẽ
Là một thể loại kịch, dùng tiếng cười để chế giễu những thói tật, hiện tượng đáng phê phán (vũ lợi, kệch cỡm, cực đoan, lạc hậu, ảo tưởng,...) vốn đi chệch các chuẩn mực tốt đẹp của con người và cộng đồng.
+ Tiếng cười hài kịch
Ảnh
1. Hài kịch
Hình vẽ
Tiếng cười hài kịch cất lên từ sự vênh lệch, không tương thích giữa mục đích và phương tiện thực hiện, bản chất và biểu hiện, hành động và hoàn cảnh, tham vọng cá nhân và các khả năng thực hiện ... tức là những cái ngộ nghĩnh, ngược đời, bất hợp lí.
+ Hài kịch có thể triển khai theo các hướng
Ảnh
1. Hài kịch
Hình vẽ
Hài kịch có thể triển khai theo các hướng khác nhau tuỳ theo tiếng cười nhằm vào đối tượng: tiếng cười bông đùa, hài hước; tiếng cười châm biếm, mỉa mai; tiếng cười lật tẩy, tố cáo, đả kích.
+ Bằng tiếng cười phủ nhận "những thiếu sót không nên có"
Ảnh
1. Hài kịch
Hình vẽ
* Bằng tiếng cười phủ nhận "những thiếu sót không nên có"
Hình vẽ
Hình vẽ
Thay đổi cách nhìn của người đọc, người xem về một hiện tượng xã hội nào đó.
Khẳng định lối sống lành mạnh lạc quan, hợp với lẽ phải và tiến bộ xã hội.
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
2. Các yếu tố trong hài kịch
Ảnh
2. Các yếu tố trong hài kịch
Ảnh
+ Nhân vật hài kịch
Ảnh
Ảnh
2. Các yếu tố trong hài kịch
+ Tình huống hài kịch
Ảnh
2. Các yếu tố trong hài kịch
Ảnh
+ Hành động trong hài kịch
Ảnh
Ảnh
2. Các yếu tố trong hài kịch
+ Kết cấu hài kịch
Ảnh
2. Các yếu tố trong hài kịch
Ảnh
3. Thủ pháp trào phúng và ngôn ngữ trong hài kịch
Ảnh
3. Thủ pháp trào phúng và ngôn ngữ trong hài kịch
Thủ pháp trào phúng bao gồm các cách thức bất ngờ làm bật lên tiếng cười:
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hài kịch thường sử dụng những thủ pháp trào phúng như:
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
+ Ngôn ngữ của hài kịch
Ảnh
3. Thủ pháp trào phúng và ngôn ngữ trong hài kịch
Ngôn ngữ hài kịch:
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hài kịch sử dụng rất nhiều các biện pháp như:
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
+ Đối thoại trong hài kịch
Ảnh
3. Thủ pháp trào phúng và ngôn ngữ trong hài kịch
Đối thoại trong hài kịch có khi được tổ chức theo kiểu:
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Trong tình huống các nhân vật tố cáo lẫn nhau.
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
II. Tìm hiểu chung
Tìm hiểu chung
Ảnh
II. Tìm hiểu chung
- Nhiệm vụ
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Em hãy trình bày đôi nét về tác giả Gô-gôn? Trình bày xuất xứ và hoàn cảnh ra đời của đoạn trích Nhân vật quan trọng?
Ảnh
Ảnh
1. Tác giả
1. Tác giả
Là một nhà văn, nhà soạn kịch lỗi lạc của văn học Nga nửa đầu TK XIX. Sinh ra trong một gia đình quý tộc ở tỉnh Pôn-ta-va thuộc U-crai-na. 1828: Tới Pê-téc-bua làm trợ lí vụ bất động sản hoàng gia. 1832: Làm quen với Pu-skin và được nhà văn khơi gợi nhiều ý tưởng. 1834: Làm trợ giảng về lịch sử thời trung cổ đại tại Trường Đại học tổng hợp Pê-téc-bua.
Ni-cô-lai Gô-gôn (1809 - 1852)
a. Tiểu sử
Ảnh
* Tiểu sử
1. Tác giả
1836-1847: Ông sống ở nhiều nước như: Đức, Thuỵ Sĩ, Pháp, Bỉ, Ý,... Từ 1845: Ông rơi vào một cuộc khủng hoảng tin thần, sa vào khuynh hướng tôn giáo thần bí. 1852: Từ bỏ văn nghiệp và giam mình cầu nguyện, tuyệt thực rồi mất tại nhà một người bạn ở Mát-xcơ- va.
Ni-cô-lai Gô-gôn (1809 - 1852)
a. Tiểu sử
Ảnh
b. Tác phẩm nổi tiếng
b. Tác phẩm nổi tiếng
Cái mũi (truyện, 1836), Quan thanh tra (hài kịch, 1836), Chiếc áo khoác (truyện, 1842), Những linh hồn chết (tiểu thuyết, 1842).
Ảnh
2. Tác phẩm
Hình vẽ
2. Tác phẩm
Hài kịch năm hồi Quan thanh tra được Gô-gôn sáng tác trên cơ sở một giai thoại do Pu-skin gợi ý. Vở hài kịch là một đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác của ông và ảnh hưởng đến sự phát triển của sân khấu hài kịch thế giới. Quan thanh tra không chỉ là vở kịch đả kích “tất cả những gì tệ hại của nước Nga” đầu thế kỉ XIX mà còn khơi dậy nỗi đau về sự tồn tại trống rỗng, phi lí của con người và niềm hi vọng vào cuộc sống tốt đẹp. Nhân vật quan trọng là một trong những lớp kịch đặc sắc nhất của Quan thanh tra.
III. Tìm hiểu chi tiết
Tìm hiểu chi tiết
Ảnh
III. Tìm hiểu chi tiết
1. Xác định bối cảnh, tình huống và hành động kịch
Ảnh
Hình vẽ
1. Xác định bối cảnh, tình huống và hành động kịch
Dựa vào phần tóm tắt cảu vở hài kịch Quan thanh tra, anh chị hãy xác định tình huống hiểu lầm của vở kịch?
- Bối cảnh cụ thể
Ảnh
- Bối cảnh cụ thể:
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
- Đám quan chức
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
* Đám quan chức:
* Vợ và con gái thị trưởng:
Hình vẽ
- Khơ-lét-xta-cốp
* Khơ-let-xta-cốp:
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
- Tình huống, hành động và cách ứng xử
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
* Tình huống trào phúng: Nhận nhầm quan thanh tra.
Hình vẽ
* Hành động kịch:
Từ nỗi lo sợ bị lật tẩy dẫn họ đến sự nhầm lẫn.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
* Cách ứng xử, hành động:
2. Phân tích nhân vật trong hài kịch
Ảnh
2. Phân tích nhân vật trong hài kịch
Hình vẽ
Đối chiếu hoàn cảnh thực tế của Khơ-lét-xta-cốp với cuộc sống "thượng lưu" mà nhân vật khoe khoang trong đoạn trích, hãy lí giải nhân vật này đáng cười ở điểm nào? Thị trưởng cùng viên kiểm học Lu-ca Lu-kich, trưởng viện tế bần Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích thể hiện thái độ già trước sự khoác lác, ra oai của Khơ-lét-xta-cốp? Nhân vật An-na An-đrê-ép-na và Ma-ri-a An-tô-nốp đóng vai trò gì trong việc tạo ra tiếng cười trong đoạn trích.
a. Nhân vật Khơ-lét-xta-cốp
a. Nhân vật Khơ-lét-xta-cốp
* Hoàn cảnh thực tế:
Hình vẽ
Một tên thư kí quèn "đoảng vị, không được việc gì".
Hình vẽ
Tại văn phòng của một vụ Pê-téc-bua, ham bài bạc.
Hình vẽ
Hình vẽ
Lê la với đám "đào hát" và từng xem "ca kịch vui" bình dân.
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Hoàn cảnh
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Nhầm lẫn
Ảnh
- Ảo tưởng về “cuộc sống thượng lưu”
Ảnh
* Ảo tưởng về “cuộc sống thượng lưu”:
Hình vẽ
Hình vẽ
"Tôi quen sống trong cái xã hội thượng lưu... Vậy mà bỗng phải đi đường xa: nào là hàng quán bẩn thỉu, nào là dân đen ngu dốt tối tăm,...;
"Tất nhiên ai lại so sánh thôn quê với Pê-téc-bua! Chà, Pê-tác-bua! Thực đấy, đời sống ở thủ đô sao mà....
Hình vẽ
"Tôi cũng có cho đăng trên tạp chí nhiều bài ... tất cả đều do tôi viết"
Hình vẽ
...........
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
- Nhận xét
Hình vẽ
Người đọc buồn cười trước những lời bốc phét, khoác lác của nhân vật. Từ đó các nhân vật khác cũng hoà theo thành một chuỗi hài.
Ảnh
Ảnh
- Thái độ sống
Ảnh
* Thái độ sống:
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Cuộc sống ở tỉnh lẻ. C/sống ở tầng lớp dưới của chính mình. "Dân đen ngu dốt, tối tăm". Thân phận thư kí quèn, phải sống chui lủi, luôn bị truy đuổi, xiết nợ.
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
+ Khao khát
Ảnh
* Thái độ sống:
Hình vẽ
Bằng vai phải lứa với nhà văn danh tiếng. Cơ ngơi hoành tráng. Kẻ hầu người hạ, có nhiều người cầu cạnh. Được tiệc tùng ăn chơi sang trọng. Đánh bài đánh bạc công khai cùng những nhân vật tai to mặt lớn.
Hình vẽ
Ảnh
+ Nhân vật đáng cười
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
b. Tầng lớp quan chức
b. Tầng lớp quan chức
Hình vẽ
Công khai hà hiếp dân chúng, nhận hối lộ.
Hình vẽ
Bê trễ công việc, dò xét, đe doạ lẫn nhau...
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Ăn chơi, trống rỗng "đốt đuốc giữa ban ngày" cũng không thấy có việc gì trong thị trấn có thể coi là tử tế.
Ảnh
+ Thái độ trước sự khoác lác của Khơ-lét-xta-cốp
Ảnh
Ảnh
Ảnh
* Thái độ trước sự khoác lác của Khơ-lét-xta-cốp
Hình vẽ
Nhận nhầm Khơ-lét-xta-cốp là quan thanh tra, cho nên cung phụng anh ta, đưa hối lộ, lợi dụng cơ hội cầu thân, tiến thân và hạn chế không cho tiếp xúc với những người bị ức hiếp.
Hình vẽ
Vênh vang, ra oai với kẻ dưới trong ảo vọng thay đổi danh vị.
Hình vẽ
c. Nhân vật An-na An-đrê-ép-na và Ma-ri-a An-tô-nốp-na - vợ và con gái thị trưởng
Ảnh
c. Nhân vật An-na An-đrê-ép-na và Ma-ri-a An-tô-nốp-na - vợ và con gái thị trưởng
Hình vẽ
"Dạ, chúng tôi còn vui mừng hơn khi được gặp một người như tôn ông..."
Hình vẽ
"Đâu phải thế! Ông nói như thế thực là quá khen chúng tôi. Xin rước ông ngồi ạ!"
Hình vẽ
"Ông cứ nói quá! Ông làm vinh dự cho tôi nhiều lắm, tôi thật không xứng chút nào"...
Hình vẽ
Những lời đưa đẩy, nịnh nọt, tạo cảm hứng cho Khơ-lét-xta-cốp khoe mẽ, khoác lác đồng thời bộc lộ chính sự giả tạo và dốt náy của mình.
+ An-na An-đrê-ép-na và Ma-ri-a An-tô-nốp-na
Ảnh
Ảnh
* An-na An-đrê-ép-na và Ma-ri-a An-tô-nốp-na:
Hình vẽ
Những nhân vật phụ hoạ gây cười.
Hình vẽ
Nguồn cảm hứng cho Khơ-lét-xta-cốp khoe mẽ khoác lác, các tình tiết kịch nảy sinh.
Hình vẽ
An-na An-đrê-ép-na và Ma-ri-a An-tô-nốp-na - vợ và con gái thị trưởng vốn là những kẻ đầu óc rỗng tuếch, đài các rởm, học đòi sang, muốn được kết thân với người quyền thế trong giới thượng lưu ở thủ đô.
Ảnh
+ Thái độ trước sự khoác lác của Khơ-lét-xta-cốp
Ảnh
Ảnh
* Thái độ trước sự khoác lác của Khơ-lét-xta-cốp:
Hình vẽ
Nhận lầm Khơ-lét-xta-cốp là nhân vật quyền thế, sang trọng, đong đưa cầu thân để làm sang.
Hình vẽ
Ngỡ ngàng vỡ mộng được kết thân với người quyền thế để làm sang, bước vào giới thượng lưu ở thủ đô.
Hình vẽ
Nhận xét về nhân vật hài kịch trong Nhân vật quan trọng nhân vật thường xuyên lầm lẫn, có cách ứng xửng không phù hợp với hoàn cảnh thực tế, có tính cách nhất quán, được xây dựng theo lối cường điệu, tô đậm nét đáng cười, chứ không được khai thác quan toàn bộ tiểu sử.
3. Xung đột và kết cấu kịch
Ảnh
Hình vẽ
3. Xung đột và kết cấu kịch
Qua việc đọc đoạn trích Nhân vật quan trọng và phần tóm tắt hài kịch Quan thanh tra, hãy nêu những điểm đặc sắc về xung đột và kết cấu của vở kịch?
a. Kết cấu hài kịch
Ảnh
a. Kết cấu hài kịch
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Thị trưởng thông báo về việc quan thanh tra có thể đã tới thị trấn và nỗi lo sợ của cả đám quan chức trước tin này (hồi I).
Hình vẽ
Đám quan chức nhận lầm Khơ-lét-xta-cốp là quan thanh tran (hồi II).
Hình vẽ
Hình vẽ
+ Phần 3
Ảnh
a. Kết cấu hài kịch
Hình vẽ
Hình vẽ
Khơ-lét-xta-cốp hồn nhiên nhập vai quan thanh tra (hồi III).
Hình vẽ
Hình vẽ
Thoạt đầu còn sượng sùng vay tiền đám quan chức, tiến tới đòi hỏi, quát nạt để ăn hối lộ công khai cả của người bị hiếp đáp, tận dụng cơ hội để tán tỉnh cả vợ lẫn con gái thị trưởng, cầu hôn với con gái thị trưởng, rồi cao chạy xa bay (hồi IV).
Hình vẽ
+ Phần 4 và phần 5
a. Kết cấu hài kịch
Hình vẽ
Hình vẽ
Thị trưởng vênh váo, ra oai với đám dưới quyền, say sưa trong ảo tưởng con gái mình sẽ kết hôn với "quan lớn" thanh tra (lớpI-VII, hồi V).
Hình vẽ
Hình vẽ
Chủ sự bưu vụ đọc trộm thư, phát hiện Khơ-lét-xta-cốp không phải là quan thanh tra, một viên hiến binh thình lình xuất hiện tuyên bố: quan thanh tra đích thực vừa mới đến thành phố, cả bọn đờ ra như hoá đá (lớp VIII - lớp Câm, hồi V).
Hình vẽ
Hình vẽ
b. Xung đột kịch
Ảnh
b. Xung đột kịch
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Mâu thuẫn
Hình vẽ
Nét đặc sắc của kết cấu và xung đột trong hài kịch chính là tổ chức vở kịch xoay quanh thói khoác lác, ảo tưởng của Khơ-lét-xta-cốp (xuất hiện từ hồi II, biến mất ở cuối hồi IV. Nó trở thành điểm hội tụ tất cả những sự tệ hại của toàn bộ đám quan chức, trưởng giả trong thị trấn.
4. Thủ pháp trào phúng và ngôn từ
Ảnh
Hình vẽ
4. Thủ pháp trào phúng và ngôn từ
Xác định các thủ pháp trào phúng được tác giả sử dụng trong đoạn trích? Phân tích một thủ pháp nổi bật trong số đó?
- Các thủ pháp trào phúng được sử dụng trong đoạn trích
* Các thủ pháp trào phúng được sử dụng trong đoạn trích:
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Nhận nhầm Khơ-lét-xta-cốp là quan thanh tra là "cụ lớn".
Hình vẽ
Hình vẽ
Phóng đại cử chỉ, điệu bộ xã giao, thể hiện nỗi khiếp sợ thái quá, phóng đại cơn cao hứng khoác lác của hắn.
Ảnh
+ Tạo tương phản gây cười và ngôn từ tăng cường tính trào phúng
* Các thủ pháp trào phúng được sử dụng trong đoạn trích:
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Lời khoác lác về cuộc sống thượng lưu cùng vị thế quan trọng của Khơ-lét-xta-cốp tương phản gay gắt với thân phận của nhân vật...)
Hình vẽ
Hình vẽ
Cường điệu, lặp, nói bóng gió, nói quá, nói lỡ, nói không ra tiếng, đối thoại "ăn miếng trả miếng", tố cáo lẫn nhau...
Ảnh
IV. Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
IV. Tổng kết
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Nhận xét những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản "Nhân vật quan trọng".
1. Nội dung
Ảnh
Hình vẽ
1. Nội dung
Phê phán thói khoác lác, ảo tưởng về của nhân vật Khơ-lét-xta-cốp, bên cạnh đó là phê phán xã hội Nga đầy rẫy sự thối nát với đại diện là tầng lớp quan lại.
2. Nghệ thuật
Ảnh
Hình vẽ
2. Nghệ thuật
SD kết hợp thủ pháp trào phúng đặc sắc trong hài kịch, qua đó tạo nên tiếng cười đả kích sâu cay cho người đọc. Sử dụng ngôn ngữ tăng cường để làm nổi bật tính trào phúng của vở kịch.
Luyện tập vận dụng
Nhiệm vụ (Luyện tập vận dụng)
Ảnh
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩa của bạn về cách khắc phục "thói Khơ-lét-xta-cốp .
Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại kiến thức vừa học. Hoàn thành bài tập phần Vận dụng Chuẩn bị bài sau: "Bài 5. Tiếng cười của hài kịch. 2. Giấu của (trích Quẫn) (Lộng Chương)".
Cảm ơn
Ảnh