BÀI 9. KHÁM PHÁ TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI. 1. KHUÔN ĐÚC ĐỒNG CỔ LOA: "NỎ THẦN" KHÔNG CHỈ LÀ TRUYỀN THUYẾT (THEO HÀ TRANG)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 9. KHÁM PHÁ TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI
KHUÔN ĐÚC ĐỒNG CỔ LOA: "NỎ THẦN" KHÔNG CHỈ LÀ TRUYỀN THUYẾT
Văn bản 1:
Khởi động
Khởi động
Khởi động:
Đọc hai dòng thơ sau và trả lời câu hỏi:
Ảnh
Em biết gì về truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy? H/ả nỏ thần trong truyền thuyết ấy gợi cho bạn suy nghĩ gì?
I. Tri thức ngữ văn
Tri thức ngữ văn
Ảnh
I. Tri thức ngữ văn
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Liệt kê những điều cần chú ý tìm hiểu khi đọc một VB thông tin. Đọc các mục Bố cục, mạch lạc của VB thông tin; dữ liệu sơ câp và thứ cấp; tính mới mẻ, cập nhật, độ tin cậy của dữ liệt thông tin trong VB.
1. Bố cục, mạch lạc của văn bản thông tin
1. Bố cục, mạch lạc của văn bản thông tin
Hình vẽ
Khái niệm: Bố cục là cách sắp xếp, tổ chức các phần của VB. Có 4 kiểu bố cục cơ bản: Trật tự thời gian, trật tự không gian, mức độ quan trọng của thông tin, trật tự logic.
a. Bố cục:
Ảnh
b. Mạch lạc
1. Bố cục, mạch lạc của văn bản thông tin
Hình vẽ
* Khái niệm:
b. Mạch lạc:
Ảnh
Hình vẽ
Mạch lạc trong văn bản là các câu, các ý, các phần, các đoạn trong văn bản đều phải hướng về một sự thống nhất, một ý hay một chủ đề nào đó.
+ Dấu hiệu nhận biết sự mạch lạc của văn bản thông tin
1. Bố cục, mạch lạc của văn bản thông tin
Hình vẽ
* Dấu hiệu nhận biết sự mạch lạc của VB thông tin:
b. Mạch lạc:
Ảnh
Hình vẽ
Các phần, đoạn, câu trong VB đều cùng bàn về một chủ đề và được sắp xếp theo trình tự, bố cục hợp lí. Cách thức XĐ sự mạch lạc của VB: Người viết có thể sử dụng hệ thống đề mục, một số từ ngữ cụ thể ứng với từng kiểu bố cục để tạo sự kết nối giữa các phần, đoạn, câu trong văn bản.
2. Dữ liệu nghiên cứu
Ảnh
2. Dữ liệu nghiên cứu
Hình vẽ
Là những dữ liệu mà dựa vào đó, người nghiên cứu có thể đưa ra những kết luận đáng tin cậy.
a. Khái niệm
b. Các loại dữ liệu
Ảnh
2. Dữ liệu nghiên cứu
Hình vẽ
Dữ liệu sơ cấp: là loại dữ liệu nguồn hay dữ liệu gốc, thường chưa được phân tích, diễn giải, xử lí. Dữ liệu thứ cấp: là loại dữ liệu cung cấp thông tin đã được người viết xử lí, mô tả, tóm tắt, tổng hợp hoặc diễn giải, đánh giá từ những nguồn dữ liệu sơ cấp.
b. Các loại dữ nghiệp
3. Tính mới mẻ, cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu, thông tin trong VB
Ảnh
3. Tính mới mẻ, cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu, thông tin trong VB
Hình vẽ
Được trích từ các tài liệu có tính học thuật. Được công bố bởi chuyên gia trong lĩnh vực đó và có người đọc là học giả hoặc chuyên gia trong lĩnh vực đó. Có tính minh bạch nếu DL được thu thập và phân tích hợp lí, có thể kiểm chứng được. Có tính khách quan, không có tính định kiến và không được công bố vì mục đích thương mại hoặc chính trị. Mới cập nhật hoặc được xuất bản trong thời gian gần nhất.
4. Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong học tập, nghiên cứu.
4. Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong học tập, nghiên cứu.
Hình vẽ
* Quyền sở hữu trí tuệ:
Ảnh
Hình vẽ
Là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp...
+ Một số biểu hiện
4. Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong học tập, nghiên cứu.
Hình vẽ
* Một số biểu hiện:
Ảnh
Hình vẽ
Liệt kê đầy đủ các tài liệu tham khảo đã sử dụng và trình bày tài liệu tham khảo đúng quy cách. Chú thích trích dẫn và ghi cước chú đúng quy cách. Tham khảo thông tin từ các nguồn có độ tin cậy cao...
II. Tìm hiểu chung
Tìm hiểu chung
Ảnh
II. Tìm hiểu chung
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Đọc văn bản trong SGK nêu các thông tin về tác giả và tác phẩm.
1. Tác giả
Ảnh
Hình vẽ
Hà Trang là một nhà báo có nhiều bài viết rất tâm huyết về những di sản văn hoá của Việt Nam.
1. Tác giả
2. Tác phẩm
Ảnh
Ảnh
2. Tác phẩm
Hình vẽ
Tên đầy đủ của văn bản là Tận mắt khuôn đúc đồng Cổ Loa: “Nỏ thần” không chỉ là truyền thuyết.
III. Tìm hiểu bố cục, mạch lạc, cách chọn lọc thông tin của văn bản thông tin
Tìm hiểu bố cục, mạch lạc, cách chọn lọc thông tin của văn bản thông tin
Ảnh
III. Tìm hiểu bố cục, mạch lạc, cách chọn lọc thông tin của văn bản thông tin
- Nhiệm vụ
- Nhiệm vụ:
Ảnh
Hình vẽ
Xác định các thông tin chính của văn bản. VB đã sử dụng (những) kiểu bố cục nào để trình bày thông tin? Trong các thông tin chính của VB, người viết chọn (những) thông tin nào để trình bày chi tiết? Từ đó, nhận xét về cách chọn lọc thông tin của VB.
1. Các thông tin chính và bố cục của văn bản
1. Các thông tin chính và bố cục của văn bản
Hình vẽ
Hình vẽ
Nhà trưng bày khu di tích Cổ Loa... trong tiến trình lịch sử DT: Giới thiệu khái quát về nơi trưng bày bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao động Cổ Loa. Những bảo vật này được phát hiện... viết là “Người”: Giới thiệu hoàn cảnh phát hiện bộ sưu tập và mô tả chi tiết một số hiện vật trong bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao đồng Cổ Loa.
* Các thông tin chính của VB:
Ảnh
+ tiếp
1. Các thông tin chính và bố cục của văn bản
Hình vẽ
Hình vẽ
Ông Hoàng Công Huy... được thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vệ Quốc gia theo quyết định số 2283/QĐ-TTg: Trình bày dữ liệu cho thấy giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc đồng Cổ Loa. Hàng nghìn di vật mũi tên đồng... cùng lúc nhiều mũi tên là có thật: KĐ sự tồn tại có thật của “nỏ thần” trong lịch sử.
* Các thông tin chính của VB:
Ảnh
+ tiếp
1. Các thông tin chính và bố cục của văn bản
Hình vẽ
Hình vẽ
Phân loại đối tượng: Miêu tả hiện trạng của di tích lò đúc và mười một mang khuôn đúc bằng đá. Quan hệ nhân quả: Giới thiệu về hiện trạng, giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao đồng ở Cổ Loa để khẳng định về sự tồn tại có thật của “nỏ thần” trong lịch sử.
* Kiểu bố cục sau: trật tự logic:
Ảnh
2. Cách chọn lọc thông tin của VB
2. Cách chọn lọc thông tin của VB
Hình vẽ
Hình vẽ
Người viết chọn trình bày những thông tin miêu tả chi tiết về hình dáng, hiện trạng và giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc, mũi tên và lao đồng Cổ Loa. Lí do chọn lựa: Cung cấp chứng tích vật chất về sự hiện diện của “nỏ thần” trong LS, tiến đến KĐ “nỏ thần” là có thật, chứ không phải chỉ có trong truyên thuyết.
* Các thông tin chính của VB:
Ảnh
=> Thông tin được chọn lọc phù hợp với MĐ của VB, đáp ứng việc thực hiện MĐ ấy.
IV. Tìm hiểu dữ liệu của văn bản thông tin
Tìm hiểu dữ liệu của văn bản thông tin
Ảnh
IV. Tìm hiểu dữ liệu của văn bản thông tin
- Nhiệm vụ
- Nhiệm vụ:
Ảnh
Hình vẽ
Trong các thông tin chính của văn bản, người viết chọn (những) thông tin nào để trình bày chi tiết? Từ đó, NX về cách chọn lọc thông tin của VB. Xác định loại dữ liệu được sử dụng trong phần văn bản: “Ông Hoàng Công Huy - lãnh đạo Ban Quản lí Khu di tích Cổ Loa ... Bảo vật quốc gia theo Quyết định số 2283/QĐ-TTg”. Loại dữ liệu ấy giữ vai trò gì trong việc thể hiện thông tin chính của văn bản?
+ Câu 3, 4, 5
- Nhiệm vụ:
Ảnh
Hình vẽ
Hãy đánh giá về tính mới mẻ, cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu, thông tin được trình bày trong văn bản. So sánh hiệu quả biểu đạt của văn bản trong hai trường hợp: có sử dụng hình minh họa (Hình 3) và không sử dụng hình ảnh. Qua văn bản, người viết đã thể hiện thái độ như thế nào đối với văn hóa dân tộc? Thái độ ấy gợi cho bạn (những) suy nghĩ gì?
1. Loại dữ liệu được sử dụng trong đoạn văn và vai trò
1. Các thông tin chính và bố cục của văn bản
Hình vẽ
Nội dung phỏng vấn ông Hoàng Công Huy – lãnh đạo Ban quản lí khu di tích Cổ Loa: Dữ liệu thể hiện ý kiến cá nhân của ông Hoàng Công Huy về giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc đồng Cổ Loa, đây người đang trực tiếp chịu trách nhiệm quản lí, bảo tồn bộ sưu tập. Đây cũng là dữ liệu được thu thập trực tiếp bởi người thực hiện bài viết. Quyết định số 2283/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận khuôn đúc đồng Cổ Loa là Bảo vật Quốc gia: dữ liệu sơ cấp.
=> Tăng tính thuyết phục độ tin cậy của thông tin chính.
2. Dữ liệu
2. Dữ liệu
Hình vẽ
Dữ liệu mới mẻ, cập nhật vì bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao đồng ở Cổ Loa là những di vật được phát hiện mới nhất (2004 – 2007) trong số những chứng tích được tìm thấy liên quan đến kĩ thuật đúc đồng của người Việt ở giai đoạn Cổ Loa – thời kì An Dương Vương (hai hiện tượng khảo cổ học có liên quan được phát hiện trước đó là khi mũi tên đồng ở Cầu Vực (1959) và trống đồng, lưỡi cày đồng ở Mả Tre (1982). Dữ liệu, thông tin có độ tin cậy cao vì được trích xuất từ nhà trưng bày khu di tích Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội).
3. Tìm hiểu phương tiện phi ngôn ngữ
3. Tìm hiểu phương tiện phi ngôn ngữ
Hình vẽ
Hình vẽ
Người đọc hiểu rõ khái niệm mang khuôn đúc, hình dung rõ hơn về mang khuôn đúc mũi tên ba cạnh và mang đúc lũi lao hình cánh én => Giúp người đọc hình dung rõ hơn về cách người viết mô tả các bộ phận của khuôn đúc và cách người dân Âu Lạc đúc mũi tên đồng.
* Trường hợp VB sử dụng h/ảnh minh họa:
Ảnh
+ Trường hợp VB không sử dụng hình ảnh minh hoạ (hình 3):
3. Tìm hiểu phương tiện phi ngôn ngữ
Hình vẽ
Hình vẽ
Người đọc rất khó hình dung và hiểu rõ những nội dụng được trình bày trong phần VB: “Trong số mười một mang khuôn đúc bằng đá được tìm thấy… ráp vào nhau sẽ tạo thành một sự trùng khít lí tưởng”.
* Trường hợp VB không sử dụng hình ảnh minh hoạ (hình 3):
Ảnh
4. Thái độ của người viết
4. Thái độ của người viết
Hình vẽ
Khẳng định sự tồn tại có thật của “nỏ thần” trong lịch sử - giai đoạn Cổ Loa, thời kì An Dương Vương đóng đô ở Cổ Loa và nhà nước Âu Lạc, tự hào về trình độ kỹ thuật và tư duy bậc thầy của các nghệ nhân luyện kim thời Việt cổ.
Ảnh
V. Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
V. Tổng kết
1. Nội dung
Ảnh
1. Nội dung
Hình vẽ
Khẳng định sự tồn tại của “nỏ thần” trong lịch sử là thật. Ca ngợi tư duy cũng như trình độ điêu luyện của những nghệ nhân luyện kim Việt cổ.
2. Nội dung
Ảnh
2. Nghệ thuật
Hình vẽ
Sử dụng thành công phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ góp phần thể hiện thành công dụng ý của tác giả.
VI. Luyện tập vận dụng
- Luyện tập vận dụng
Ảnh
- Luyện tập vận dụng:
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về hình ảnh nỏ thần trong truyền thuyết An Dương Vương , Mị Châu và Trọng Thuỷ.
Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại kiến thức đã học. Hoàn chỉnh bài tập phần Luyện tập vận dụng. Chuẩn bị bài sau: "Bài 9. Khám phá tự nhiên và xã hội. 2. Sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất và hậu quả (trích Mùa xuân vắng lặng) (theo Rây- cheo Ca - son)".
Cảm ơn
Ảnh