CHỦ ĐỀ 9. BÀI 2. THIẾT KẾ MĨ THUẬT BỐI CẢNH PHIM HOẠT HÌNH
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 2. THIẾT KẾ MĨ THUẬT BỐI CẢNH PHIM HOẠT HÌNH
CHỦ ĐỀ 9. THIẾT KẾ MĨ THUẬT SÂN KHẤU, ĐIỆN ẢNH
Hình vẽ
Yêu cầu cần đạt
Yêu cầu cần đạt
Ảnh
Yêu cầu cần đạt
- Hiểu đặc điểm thiết kế mĩ thuật bối cảnh phim hoạt hình. - Thực hành được phác thảo thiết kế mĩ thuật bối cảnh một trích đoạn phim hoạt hình mà mình yêu thích ở mức độ cơ bản. - Yêu thích và có khả năng phân tích, đánh giá về thiết kế bối cảnh, sáng tạo nhân vật khi xem một bộ phim hoạt hình.
Khám phá
Khám phá
Phim hoạt hình là một lĩnh vực đặc biệt trong nghệ thuật điện ảnh, sử dụng nhiều hình ảnh tĩnh ghép lại với nhau thành một đoạn phim liền mạch. Khi chiếu phim lên sẽ tạo cảm giác các hình ảnh chuyển động liên tục. Để làm phim hoạt hình, hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật có thể vẽ bằng tay hoặc sử dụng các phần mềm thiết kế chuyên dụng. Việc thiết kế mĩ thuật bối cảnh, tạo hình nhân vật trong phim hoạt hình rất quan trọng, góp phần đáng kể vào sự thành công của bộ phim. Vì vậy, phim hoạt hình rất cần khả năng sáng tạo của hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật trong việc kết hợp những yếu tố và nguyên lí tạo hình sao cho phù hợp với kịch bản và ý đồ triển khai của đạo diễn, tạo nên sự hấp dẫn về thẩm mĩ, điều kiện tiên quyết cho sự thành công của thể loại phim hoạt hình.
Ảnh minh hoạ
Ảnh
Nhận biết
Nhận biết
Nhiệm vụ chính của hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật bối cảnh phim hoạt hình là lên ý tưởng thiết kế và thể hiện một cách sáng tạo, phù hợp với nội dung trong kịch bản, đặc điểm nhân vật,... nhằm tạo hiệu quả về mặt thẩm mĩ đối với người xem. Do đó, để thiết kế bối cảnh phim hoạt hình, hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật cần biết, hiểu về một số đặc điểm của loại hình này.
Đặc điểm bối cảnh trong phim hoạt hình (Đặc điểm bối cảnh trong phim hoạt hình)
Bối cảnh trong phim hoạt hình có tính đa chiều được thiết lập ở dạng hình vẽ, mô hình nên có một số đặc điểm sau: - Bối cảnh dạng 2D: Được thiết kế với nhiều cảnh, vật ở dạng tĩnh nhằm tạo chiều sâu cho khuôn hình cũng như làm nền cho nhân vật. Bối cảnh dạng này được sắp đặt tạo nền và ở xa so với máy quay.
Ảnh
Bối cảnh dạng mô hình (Bối cảnh dạng mô hình)
Ảnh
- Bối cảnh dạng mô hình: Được thiết kế có hình khối ba chiều (3D) nhằm tạo không gian thực cho hoạt động của nhân vật. Cảnh, vật trong bối cảnh này được tạo hình và được dựng nhằm đáp ứng được yêu cầu của các góc máy quay theo ý đồ triển khai hình ảnh của đạo diễn.
Bối cảnh dạng tương tác (Bối cảnh dạng tương tác)
- Bối cảnh dạng tương tác: Khi các nhân vật hoặc sự kiện xuất hiện trong cảnh và có tương tác với bối cảnh, đạo cụ như sử dụng phương tiện, di chuyển đạo cụ, hình khối, dụng cụ làm việc,... sẽ xuất hiện những va chạm, rung động cần điều chỉnh, thay đổi vị trí trong bối cảnh. Vì vậy, bối cảnh dạng này cần được thiết kế với nhiều thành phần khác nhau như kết hợp giữa bối cảnh dạng 2D và mô hình ở hình thức cố định, có thể di chuyển để tạo được tương tác với nhân vật.
Quá trình thiết kế mĩ thuật bối cảnh phim hoạt hình (Quá trình thiết kế mĩ thuật bối cảnh phim hoạt hình)
Đầu thế kỉ 20, nhiều bộ phim hoạt hình được thực hiện dựa trên các nguyên tắc chuyển động từng hình và cách nhận biết chuyển động của thị giác. Hầu hết các phim hoạt hình trong giai đoạn này đến thập niên 80 – 90 của thế kỉ 20 đều được vẽ bằng tay do các hoạ sĩ hoạt hình thực hiện. Thông thường, các hoạ sĩ được chuyên môn hoá thành hai công việc chính: - Hoạ sĩ vẽ phông nền: Vẽ bằng màu trên giấy các phông nền phục vụ cho bối cảnh. Màu thực hiện các bản vẽ là màu nước, màu bột, màu acrylic hoặc các chất liệu tạo hình khác để mô tả bối cảnh trong phim như phong cảnh, nhà cửa, cây cối và vật dụng.
Tiếp
- Hoạ sĩ thể hiện nhân vật, diễn xuất: Chuyên vẽ tạo hình, chuyển động của nhân vật. Trước đây, công việc này được chia thành những người chuyên vẽ các công đoạn khác nhau. Hoạ sĩ làm phác thảo những bối cảnh chính chiếm thời lượng lớn trong phim. Những bản vẽ này được gọi là phác thảo bối cảnh chính trong phim. + Phác thảo bối cảnh trên giấy với những góc quay tiêu biểu và thuận tiện cho nhân vật diễn xuất. + Tạo mô hình bối cảnh đa chiều theo những bản vẽ phác thảo và bản vẽ chi tiết bao gồm cả những hình khối (núi đá, cây cối, bục bệ, bàn ghế, đồ đạc, đạo cụ,...). + Tạo hình nhân vật (người, con vật, đồ vật) có tỉ lệ tương thích với bối cảnh, thể hiện được những đặc điểm ngoại hình, tính cách nhân vật để thực hiện các hoạt động diễn xuất trong mỗi cảnh quay.
Tiếp
- Giai đoạn hậu kì dựng phim, hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật tiếp tục trau chuốt lại bố cục, đường nét, màu sắc,... tạo sự phù hợp giữa các cảnh phim trước và sau khi dựng. Việc thêm kĩ xảo, hiệu ứng đặc biệt cũng cần được cân nhắc để sự phối hợp có hiệu quả cho từng phân đoạn và cả bộ phim.
Ảnh
Các bước vẽ bối cảnh cho phim hoạt hình (Các bước vẽ bối cảnh cho phim hoạt hình)
- Bước 1: Đọc kĩ kịch bản phân cảnh. Đạo diễn và hoạ sĩ chính sẽ cùng xây dựng kịch bản phân cảnh. Trong kịch bản phân cảnh cũng có các cỡ cảnh phù hợp (toàn cảnh, trung cảnh, cận cảnh,...) với các góc máy quay và mục đích thể hiện của từng cảnh. - Bước 2: Phác thảo bối cảnh bằng bút chì (đen trắng) trên giấy vẽ. Cách tốt nhất là phác thảo các bối cảnh trên các khung hình nhỏ để có thể trao đổi và thống nhất về bối cảnh với đạo diễn, hoạ sĩ vẽ diễn xuất. Việc ghi chú bên cạnh bối cảnh phác thảo cũng rất cần thiết để bổ sung ý tưởng và cách làm hoàn thiện. - Bước 3: Vẽ chi tiết cảnh nền bằng màu vẽ trên giấy. Với những cảnh rộng (toàn cảnh) yêu cầu khổ giấy phải dài và rộng hơn vì ở những cảnh này có thể phải chuyển động máy quay đến từng phần trên bối cảnh đó. Những cảnh hẹp (trung, cận,...) thì có thể vẽ trên khổ giấy nhỏ bằng góc quay của camera
Tiếp
- Bước 4: Kiểm tra cảnh đã vẽ bằng cách vẽ một vài nhân vật trên giấy bóng kính để ướm thử vào bối cảnh xem đã hợp lí và đúng tỉ lệ chưa. - Bước 5: Vẽ tiền cảnh và vẽ vật dụng trong cảnh. Một số bối cảnh yêu cầu cần có lớp tiền cảnh (trước bối cảnh) như cây, mái nhà, đồ đạc,.... thì cần vẽ bối cảnh này riêng trên nền trong suốt. Như vậy nhân vật sẽ hoạt động và diễn xuất phía sau tiền cảnh, khi quay sẽ tạo hiệu ứng chiều sâu của cảnh quay. - Bước 6: Hoàn thiện bối cảnh. Đây là bước thực hiện điều chỉnh mọi chi tiết có trong bối cảnh phim sau khi quay thủ. Trong phim hoạt hình, một bối cảnh đẹp sẽ thể hiện được đầy đủ nội dung cảnh quay, có giá trị nghệ thuật cao về bố cục, màu sắc, các chi tiết cần có trong phim.
Các bước làm bối cảnh mô hình cho phim hoạt hình (Các bước làm bối cảnh mô hình cho phim hoạt hình)
– Bước 1: Đọc kĩ kịch bản, hình dung bối cảnh và mô hình sẽ dựng. Trên cơ sở kịch bản đã có, để thiết kế và dựng bối cảnh dạng mô hình, hoạ sĩ cần suy nghĩ về cách quay phim và sắp đặt cảnh sao cho thuận tiện với mọi góc quay. – Bước 2: Phác thảo ra giấy tạo hình và ghi chú vật liệu thực hiện của cảnh, vật cần thể hiện trong mỗi phân cảnh. Việc ghi chú, diễn giải ý tưởng trên phác thảo cũng là một cách cần thiết để khi trình bày hoặc thực hiện thiết kế, đạo diễn và người cùng làm sẽ dễ dàng hiểu rõ ý đồ. – Bước 3: Tiến hành thực hiện mô hình bằng các vật liệu sẵn có như gỗ dán, xốp, bia, giấy.... Việc thiết kế mĩ thuật bối cảnh dạng mô hình có thể được làm theo hình thức lắp ghép để thuận tiện cho việc trang trí, bổ sung hình khối, cảnh, vật, đạo cụ,... khi cần điều chỉnh hoặc phát sinh.
Tiếp
- Bước 4: Lắp ráp và hoàn thiện bối cảnh dạng mô hình. Đây là công đoạn cần có sự tỉ mỉ và khéo tay. Trong bước này, hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật cần chuẩn bị sẵn những giải pháp để có thể điều chỉnh khung cảnh, đồ vật, phông nền,... cho phù hợp với ý đồ triển khai của đạo diễn. - Bước 5: Sắp đặt nhân vật vào không gian đã chuẩn bị trong bối cảnh mô hình. Trên cơ sở kịch bản, ý tưởng sáng tạo của đạo diễn và những dự kiến về hành động diễn xuất của các nhân vật. - Bước 6: Sắp đặt máy quay và ánh sáng: Trong quá trình sản xuất phim hoạt hình, hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật phối hợp với quay phim, ánh sáng để thực hiện hiệu quả học hiệu sống quan ngày, bản hình ảnh với những quy ước chiếu sáng (ban ngày, ban đêm, trời râm, trời nắng,...) theo yêu cầu của kịch bản.
Gợi ý làm bối cảnh dạng mô hình cho một phân cảnh phim hoạt hình Cây tre trăm đốt (Gợi ý làm bối cảnh dạng mô hình cho một phân cảnh phim hoạt hình Cây tre trăm đốt)
Gợi ý làm bối cảnh dạng mô hình cho một phân cảnh phim hoạt hình Cây tre trăm đốt
- Kịch bản phim hoạt hình Cây tre trăm đốt
Ảnh
Tiếp
- Thiết kế bối cảnh dạng mô hình phù hợp với các vật liệu sẵn có. - Vẽ phông tạo nền cho bối cảnh. - Đặt phông nền vào phía sau mô hình ngôi nhà - Tạo không gian, cảnh quan cho bối cảnh được sinh động - Tạo hình nhân vật theo kịch bản - Sắp xếp phân cảnh Cảnh 1: Anh nông phu đặt bó tre xuống sân. Phú ông nhìn thấy, quát: “Tao bảo mày chặt cho được một cây tre trăm đốt, chứ có phải chặt một trăm đốt tre đâu! Rõ ngớ ngẩn!". Cảnh 2: Anh nông phu luôn miệng hô: “Khắc nhập! Khắc nhập!”. Các đốt tre lần lượt dính vào nhau thành một cây cao ngất nghểu. Phú ông bực mình, chạy lại định lay cây tre cho nó rời ra, nhưng những tiếng “khắc nhập" từ miệng anh hô có phép làm cả người phú ông bỗng dính liền vào cây tre như là một đốt nối thêm vào vậy.
Câu hỏi
Ảnh
- Trong phim hoạt hình có những dạng bối cảnh gi? - Em hãy liệt kê các bước thực hiện cần thiết để có thể thiết kế mĩ thuật bối cảnh dạng mô hình trong một phân đoạn phim hoạt hình. - Vì sao khi làm bối cảnh dạng mô hình, hoạ sĩ thiết kế mĩ thuật vẫn cần vẽ một phông nền (có thể là bầu trời, khu đồi, núi, làng mạc hoặc đường phố) dạng 2D?
Thảo luận
Thảo luận (Thảo luận)
Căn cứ vào bản vẽ thiết kế hoặc mô hình bối cảnh một phân đoạn phim hoạt hình đã thực hiện, trao đổi với các thành viên trong nhóm theo các câu hỏi gợi ý sau: - Tại sao cần phải thiết kế bối cảnh phù hợp với đặc điểm, hoạt động của nhân vật trong phim hoạt hình? - Việc tạo bối cảnh tác động thế nào đến tính hấp dẫn trong một bộ phim hoạt hình? - Trong bối cảnh đã dựng, nhóm em có thể hiện được đúng ý tưởng và tinh thần của kịch bản không ? Nếu cần điều chỉnh cho hấp dẫn hơn, em sẽ điều chỉnh cái gì? Vì sao?
Vận dụng
Vận dụng
Lựa chọn và dựng mô hình bối cảnh, tạo hình nhân vật cho nội dung của môn Ngữ văn, Vật lí, Sinh học,... mà em yêu thích. - Sử dụng các thiết bị sẵn có như điện thoại di động, máy tính bảng (có tính năng chụp ảnh, quay video) để thực hiện một số cảnh (chụp hoặc quay) trên bối cảnh dạng mô hình đã dựng. - Lên ý tưởng và dựng bối cảnh cho một vở diễn, sự kiện của nhà trường hoặc sinh hoạt cộng đồng ở địa phương. - Thiết kế một không gian trưng bày cho sự kiện, sinh hoạt văn hoá, truyền thông của lớp, trường, khu dân cư từ những vật liệu sẵn có như bìa, xốp, giấy màu,...
Cảm ơn
Cảm ơn
Ảnh