BÀI 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÁCH MẠNG TƯ SẢN
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
Bài 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÁCH MẠNG TƯ SẢN
Mục tiêu bài học
Mục tiêu bài học
Ảnh
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Latex(**) Trình bày được tiền để của các cuộc cách mạng tư sản về kinh tế, chính trị, xã hội, tư tưởng.
Latex(**) Phân tích được mục tiêu, nhiệm vụ, giai cấp lãnh đạo, động lực của các cuộc cách mạng tư sản
Latex(**) Trình bày được kết quả, ý nghĩa của các cuộc cách mạng tư sản.
Nội dung
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
NỘI DUNG
Tiền đề của cách mạng tư sån
Mục tiêu, nhiệm vụ, giai cấp lãnh đạo, động lực của cách mạng tư sản
Các hình thức, tính chất và đặc điểm của cách mạng tư sản
Kết quả và ý nghĩa
Khởi động
Khởi động
Ảnh
Hình 1. Lễ diễu hành kỉ niệm ngày Quốc khánh Pháp trên Đại lộ Cham Ê-li-dề (Pa-ri) năm 2012
Ngày 14 – 7 – 1789 – Ngày phá ngục Ba-xti, mở đầu Cách mạng tư sản Pháp, sau này được chọn là ngày Quốc khánh của nước Pháp. Vì sao sự kiện này lại được tôn vinh như vậy? Hãy kể tên một số cuộc cách mạng tư sản trong lịch sử nhân loại mà em đã đuợc học Các cuộc cách mạng tư sản đó có điểm gì chung nổi bật?
Trả lời
Một số cuộc cách mạng tư sản trong lịch sử: Cách mạng tư sản Anh, Pháp, Hà Lan,... Điểm chung của các cuộc cách mạng tư sản là lật đổ giai cấp phong kiến, mở đường cho giai cấp tư sản lên nắm quyền, đưa đất nước phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa
Ảnh
Ảnh
1.Tiêu đề của các cuộc cách mạng tư sản
a) Kinh tế
1. Tiền đề của các cuộc cách mạng tư sản
- Cách mạng tư sản là cuộc cách mạng do nhiều lực lượng lãnh đạo (tư sản, quý tộc mới, chủ nô,...) nhằm chống lại chế độ phong kiến, thực dân, thiết lập nhà nước tư sản, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển,... - Các cuộc cách mạng tư sản bùng nổ và giành thắng lợi từ giữa thế kỉ XVI đến đầu thế kỉ XX dựa trên các tiền đề về kinh tế, chính trị, xã hội và tư tưởng.
a) Kinh tế
- Kinh tế tư bản chủ nghĩa ra đời và phát triển trong lòng chế độ phong kiến hoặc chế độ thuộc địa. - Ở Anh, từ giữa thế kỉ XVI, nông nghiệp đã phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá và hỗ trợ cho sự phát triển công thương nghiệp. Các ngành luyện sắt, thiếc, đóng tàu phát triển nhanh.
Kinh tế
- Trước năm 1640, sản lượng khai thác than ở Anh chiếm 4/5 tổng sản lượng than ở châu Âu. 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ là nguồn cung cấp nguyên liệu (bông, thuốc lá,...) và là thị trường tiêu thụ hàng hoá của chính quốc. - Từ giữa thế kỉ XVII đến giữa thế kỉ XVIII, nền kinh tế của 13 thuộc địa ngày càng phát triển. Các công trường thủ công sản xuất phát triển, nhiều trung tâm công nghiệp hình thành ở miền Bắc và miền Trung. - Ở Pháp, đến giữa thế kỉ XVIII, nông nghiệp vẫn rất lạc hậu, song kinh tế công thương nghiệp phát triển mạnh theo hướng tư bản chủ nghĩa (máy hơi nước và máy móc được sử dụng trong khai mỏ, luyện kim,...). - Tuy nhiên, sự phát triển đó gặp phải nhiều rào cản của nhà nước phong kiến hay chính sách cai trị hà khắc của chính quốc đối với thuộc địa. Để mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển cần xoá bỏ những rào cản đó
Tư liệu 1
Tư liệu 1: ''Vì sao mà Mỹ làm cách mạng'' 1. Có bao nhiêu thổ sản, Mỹ phải cung cấp cho Anh hết, không được bán cho nước khác. 2. Dân Mỹ không được lập ra lò máy và hội buôn bán. 3. Các nước không được vào buôn bán với Mỹ, chỉ Anh được buôn bán mà thôi. Vì ba điều ấy, lại thêm thuế má nặng nề, làm cho kinh tế rất khốn đốn, nên từ năm 1770, dân Mỹ tức mình “tẩy chay” Anh”. (Hồ Chí Minh: Toàn tập, Tập 2, NXB Chính trị quốc gia, 2011, tr. 290)
Trả lời
Trả lời: Kinh tế tư bản chủ nghĩa ra đời và phát triển trong lòng chế độ phong kiến hoặc chế độ thuộc địa. Tuy nhiên, sự phát triển kinh tế gặp phải nhiều rào cản của nhà nước phong kiến hoặc chính sách cai trị hà khắc của chính quốc đối với thuộc địa. => Để mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển, cần xóa bỏ những rào cản đó.
Khai thác Tư liệu 1 và thông tin trong mục, trình bày tiền đề về kinh tế của các cuộc cách mạng tư sản
b) Chính trị
- Chính sách cai trị của nhà nước phong kiến, thực dân gây ra sự bất mãn ngày càng lớn cho giai cấp tư sản và các tầng lớp khác trong xã hội. Họ đấu tranh để xoá bỏ ách áp bức, bóc lột. - Ở Anh, nhà vua nắm mọi quyền lực, cai trị độc đoán, tự ý đánh thuế mà không cần hỏi ý kiến của Quốc hội. Vua đứng đầu Giáo hội Anh (Anh giáo), tiến hành đàn áp các tín đồ Thanh giáo (tôn giáo cải cách), lập ra các toà án để buộc tội những người chống đội - Tại 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ, chính sách cai trị của thực dân Anh đã tác đọng tiêu cực đến các tầng lớp trong xã hội. Người dân phải tuân theo các đạo luật khắt khe do Chính phủ Anh đề ra.
b) Chính trị
Tư liệu 2
Tư liệu 2: “Ở Pháp, vương quyền là đỉnh cao của lâu đài phong kiến và chuyên chế. Nhà vua luôn có quyền hành chuyên chế và vô hạn;... quyết định mọi công việc đối nội và đối ngoại của quốc gia. Triều vua Lu-i XVI là một sự chuyển quyền cao độ. Theo những “mật lệnh có ấn vua” nhằm khủng bố nhân dân, hàng trăm người bị bắt, tù đày ở các nơi trong nước”. (A. Man-phờ-rét, Đại Cách mạng Pháp 1789,NXB Khoa học,1965, tr.18 – 19)
Trả lời
Trả lời: Chính sách cai trị của nhà nước phong kiến, thực dân gây ra sự bất mãn ngày càng lớn cho giai cấp tư sản và các tầng lớp khác trong xã hội: -Ở Anh, nhà vua nắm mọi quyền lực, cai trị độc đoán, tự ý đánh thuế mà không cần hỏi ý kiến của Quốc hội. -Tại 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ, chính sách cai trị của thực dân Anh đã tác động tiêu cực đến các tầng lớp trong xã hội. Người đân phải tuân theo các đạo luật khát khe do Chính phủ Anh đề ra. -Ở Pháp, vương quyền là đỉnh cao của lâu đài phong kiến và chuyên chế. Nhà vua luôn có quyền hành chuyên chế và vô hạn;... quyết định mọi công việc đối nội và đối ngoại của quốc gia. => Họ đấu tranh để xoá bỏ ách áp bức, bóc lồt
Khai thác Tư liệu 2 và thông tin trong mục, trình bày tiền đề về chính trị của các cuộc cách mạng tư sản.
c) Xã hội
c) Xã hội
- Những biến đổi về kinh tế làm cho mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt. Giai cấp tư sản và đồng minh (quý tộc mới ở Anh, chủ nô ở Bắc Mỹ,...) tuy giàu có về kinh tế nhưng không có quyền lực chính trị tương xứng. Họ tìm cách tập hợp quần chúng nhân dân để làm cách mạng. - Ở Anh, nông dân là giai cấp đông đảo nhất trong xã hội. Họ không chỉ chịu ách áp bức nặng nề của Nhà nước, quý tộc phong kiến và Giáo hội Anh giáo mà còn liên tục bị tước đoạt ruộng đất. Nông dân mất đất phải ra thành thị, làm thuê trong các công xưởng hay di cư sang Bắc Mỹ. Ngoài nông dân, cuộc sống của các giai cấp, tầng lớp khác như công nhận
Xã hội (Xã hội)
Ảnh
Hình 2: Tình cảnh nguời nông dân Pháp trước cách mạng (tranh biếm hoạ)
- Tại 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ, chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Anh đã gây ra mâu thuẫn ngày càng gay gắt giữa các tầng lớp nhân dân thuộc địa (tư sản, chủ nô, trại chủ, nông dân,...) với chế độ thực dân. - Ở Pháp, nông dân là giai cấp chiếm đa số. Ngoài việc phải nộp nhiều loại tô, thuế cho lãnh chúa, họ còn phải chịu nhiều nghĩa vụ khác đối với Nhà nước và nhà thờ.
- Công nhân tập trung ở các thành thị lớn, điều kiện lao động và đời sống rất khó khăn (ngày làm việc kéo dài, lương thấp,...)
Câu hỏi
Ảnh
Hình vẽ
- Những người bình dân thành thị khác như thợ thủ công, người buôn bán nhỏ,... sống tạm bợ, chen chúc nhau trong những vùng ngoại ô. - Mâu thuẫn giữa tăng lữ và quý tộc phong kiến với tư sản và các tầng lớp nhân dân ngày càng sâu sắc.
Hình vẽ
Trình bày tiền đề về xã hội của các cuộc cách mạng tư sản
Trả lời: Những biến đổi về kinh tế làm mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt. Giai cấp tư sản và đồng minh giàu có nhưng không có quyền lực chính trị tương xứng. => Họ tập hợp quần chúng nhân dân để làm cách mạng
d) Tư tưởng
- Để tập hợp quần chúng nhân dân, giai cấp tư sản cần có hệ tư tưởng để chống lại hệ tư tưởng phong kiến bảo thủ. - Với các cuộc cách mạng nổ ra sớm (Nê-đéc-lan, Anh), khi chưa có hệ tư tưởng của riêng mình, giai cấp tư sản, quý tộc mới đã mượn “ngọn cờ” tôn giáo cải cách để tập hợp quần chúng (đạo Tin Lành ở Hà Lan, Thanh giáo ở Anh). - Ở Pháp, nền tảng của hệ tư tưởng dân chủ tư sản chính là Triết học Ánh sáng với các đại diện tiêu biểu là S. Mộng-te-xki-ơ, Vôn-te, G. G. Rút-xô. - S. Mông-te-xki-ơ (1689 – 1755) chủ trương hạn chế quyền của vua, đảm bảo quyền tự do của công dân.
d) Tư tưởng
Câu hỏi
Hình vẽ
Hình vẽ
?
Trả lời: Câu 1. -Để tập hợp quần chúng nhân dân, giai cấp tư sản cần có hệ tư tưởng để chống lại hệ tư tưởng phong kiến bảo thủ. -Với các cuộc cách mạng nổ ra sớm (Nê-đéc-lan, Anh), giai cấp tư sản, quý tộc mới đã mượn “ngọn cờ” tôn giáo cải cách để tập hợp quần chúng. -Ở Pháp, nền tảng của hệ tư tưởng dân chủ tư sản chính là Triết học Ánh sáng với các đại diện tiêu biểu là S. Mông-te-xki-ơ, Ph. Vôn-te, G. G. Rút-xô.
1. Trình bày tiền để về tư tưởng của các cuộc cách mạng tư sản. 2. Lựa chọn một cuộc cách mạng tư sản mà em đã học, nêu tiền đề của cuộc cách mạng đó
Câu hỏi 2
Câu 2. Tiền đề của cách mạng tư sản Anh: -Tiền đề kinh tế: Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản Anh trước cách mạng biểu hiện qua: - Sự xuất hiện kinh tế TBCN trong nông nghiệp với hiện tượng rào đất để kinh doanh len dạ và góp phần tích lũy tư bản nguyên thủy. - Sự phát triển thủ công nghiệp tư bản chủ nghĩa với sự xuất hiện các công trường thủ công; Công nghiệp len dạ, khơi mỏ, đóng tàu, đồ gốm, kim khí đều có sự phát triển vượt => Hình thành các công ty buôn bán với nước ngoài. - Tiền đề chính trị: Sự phân hóa giai cấp quý tộc, phong kiến đã đưa đến sự ra đời tầng lớp quý tộc mới. Do muốn thoát khởi sự ràng buộc của chế độ phong kiến, tầng lớp tư sản và quý tộc mới đã liên minh với nhân dân, thành lập 1 mặt trận đông đảo. => Yêu cầu tất yếu của xã hội Anh lúc bấy giờ là thủ tiêu chế độ phong kiến, mở đường cho CNTB phát triển và giải quyết vấn đề nông dân. Tiền đề tư tưởng: Cuộc đấu tranh giữa 2 tôn giáo, trong đó, giai cấp tư sản sử dụng ngọn cờ Thanh giáo là ngọn cờ tư tưởng trong cuộc đấu tranh lật đổ chế độ phong kiến và chống lại Anh giảo
2. Mục tiêu, nhiệm vụ, giai cấp lãnh đạo, động lực của các cuộc cách mạng tư sản
a) Mục tiêu và nhiệm vụ
a) Mục tiêu và nhiệm vụ với cuộc sống - Các cuộc cách mạng tư sản đều nhằm mục tiêu xoá bỏ những rào cản kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. - Cách mạng tư sản bao gồm hai nhiệm vụ cơ bản: dân tộc và dân chủ. - Nhiệm vụ dân tộc nhằm xoá bỏ tình trạng phong kiến cát cứ, hình thành thị trường dân tộc thống nhất (hoặc giải phóng dân tộc). Nhiệm vụ dân chủ nhằm xoá bỏ chế độ phong kiến chuyên chế, xác lập nền dân chủ tư sản.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ, giai cấp lãnh đạo, động lực của các cuộc cách mạng tư sản
- Trong Cách mạng tư sản Anh, tầng lớp quý tộc mới và giai cấp tư sản đấu tranh chống chế độ phong kiến chuyên chế. - Cuộc Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ hướng tới mục tiêu giải phóng dân tộc, lập nên quốc gia mới.
Mục tiêu và nhiệm vụ
- Cách mạng tư sản Pháp (cuối thế kỉ XVIII) lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế. - Cuộc đấu tranh thống nhất Đức, I-ta-li-a nhằm xoá bỏ tình trạng phân tán về chính trị, chia cắt về lãnh thổ. - Tất cả các cuộc cách mạng tư sản đó đều tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển
Hình vẽ
Hình vẽ
?
Phân tích mục tiêu và nhiệm vụ của các cuộc cách mạng tư sản
Trả lời: - Các cuộc cách mạng tư sản đều nhằm mục tiêu xóa bỏ những rào cản kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. - 2 nhiệm vụ cơ bản của cách mạng tư sản là dân tộc và dân chủ. + Nhiệm vụ dân tộc + Nhiệm vụ dân chủ
b) Giai cấp lãnh đạo và động lực của các cuộc cách mạng tư sản
b) Giai cấp lãnh đạo và động lực của các cuộc cách mạng tư sản
• Giai cấp lãnh đạo Lãnh đạo cách mạng tư sản là giai cấp tư sản và đồng minh của họ (chủ nổ, quý tộc tư sản hoá,...). - Cách mạng tư sản Anh diễn ra dưới sự lãnh đạo của liên minh tư sản và quý tộc mới, song vai trò quan trọng thuộc về quý tộc mới. - Cuộc Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ diễn ra dưới sự lãnh đạo của liên minh tư sản và chủ nô. - Trong Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII, giai cấp tư sản giành độc quyền lãnh đạo cách mạng.
Giai cấp lãnh đạo và động lực của các cuộc cách mạng tư sản
• Động lực cách mạng - Trong các cuộc cách mạng tư sản, giai cấp lãnh đạo và quần chúng nhân dân giữ vai trò quan trọng và là động lực quyết định thắng lợi của cách mạng. - Khi quẩn chúng nhân dân tham gia đông đảo, liên tục thì thắng lợi của cách mạng càng triệt để, tiêu biểu như Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII. - Trong Cách mạng tư sản Anh, quần chúng nhân dân (nông dân, thợ thủ công,...) giữ vai trò quyết định thắng lợi của cách mạng. - Trong Chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mỹ, trại chủ, nông dân, công nhân, nô lệ ở 13 thuộc địa là lực lượng chính. - Với Cách mạng tư sản Pháp, nông dân, thợ thủ công và công nhân tích cực tham gia chống phong kiến cùng các thế lực phản động trong và ngoài nước, trở thành đồng minh quan trọng của giai cấp tư sản
Câu hỏi
- Giai cấp lãnh đạo: Lãnh đạo cách mạng tư sản là giai cấp tư sản và đồng minh của họ (chủ nô, quý tộc phong kiến tư sản hoá,...). - Động lực cách mạng: giai cấp lãnh đạo và quần chúng nhân dân. Khi quần chúng nhân dân tham gia đông đảo, liên tục thì thắng lợi của cách mạng càng triệt để, tiêu biểu như Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII.
Ảnh
Hình 3. Cuộc tấn công ngục Ba-xti ngày 14 – 7 – 1789 trong Cách mạng tư sản Pháp
Hình vẽ
Hình vẽ
?
Phân tích giai cấp lãnh đạo và động lực của các cuộc cách mạng tư sản.
3. Kết quả và ý nghĩa của các cuộc cách mạng tư sản
Kết quả
3. Kết quả và ý nghĩa của các cuộc cách mạng tư sản
- Thắng lợi của các cuộc cách mạng tư sản đã lật đổ nền quân chủ chuyên chế hoặc giành độc lập dân tộc, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. Đầu thập kỉ 70 của thế kỉ XIX, chủ nghĩa tư bản được xác lập trên phạm vi thế giới. - Cách mạng tư sản Anh đặt dấu mốc cho sự xác lập chủ nghĩa tư bản ở Anh, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến. Cuộc cách mạng này có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển của xã hội loài người trong buổi đầu chuyển từ chế độ phong kiến sang chế độ tư bản. - Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ đã giải phóng nhân dân các thuộc địa Anh khỏi ách thống trị thực dân, đưa đến sự thành lập nhà nước tư sản đầu tiên ở ngoài châu Âu, thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc ở khu vực Mỹ La-tinh phát triển và có ảnh hưởng tích cực đến phong trào giành độc lập ở nhiều nơi trên thế giới vào cuối thế kỉ XVIII – đầu thế kỉ XIX.
Ý nghĩa
- Trong số các cuộc cách mạng tư sản, Cách mạng Pháp được đánh giá là cuộc cách mạng vĩ đại. - Nhờ giai cấp tư sản giành độc quyền lãnh đạo, sự tham gia tích cực và sáng tạo của quần chúng nhân dân (chủ yếu là nông dân và dân nghèo thành thị) trong tiến trình cách mạng nên các nhiệm vụ của một cuộc cách mạng tư sản đã được giải quyết triệt để. - Việc xoá bỏ chế độ quân chủ chuyên chế, thiết lập nền dân chủ tư sản đã mở đường cho nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ hơn. - Trong lịch sử thế giới, Cách mạng Pháp cuối thế kỉ XVIII có ảnh hưởng sâu rộng và ý nghĩa quốc tế lớn lao
Câu hỏi
Hình vẽ
Hình vẽ
?
1. Trình bày kết quả, ý nghĩa của các cuộc cách mạng tư sản. 2. Trình bày một cuộc cách mạng tư sản mà em đã học, nêu kết quả, ý nghĩa của cuộc cách mạng tư sản đó.
Câu 1. Thắng lợi của các cuộc cách mạng tư sản giúp lật đổ nền quân chủ chuyên chế hoặc giành độc lập dân tộc, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.
Câu hỏi
Ảnh
Câu 2. Ví dụ: Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ Kết quả: Hòa ước Vec-xai được kí kết, Anh công nhận nền độc lập của 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ. Ý nghĩa: - Giải phóng Bắc Mĩ khỏi sự thống trị của thực dân Anh, thành lập quốc gia tư sản, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. - Góp phần thúc đẩy cách mạng chống phong kiến ở châu Âu, phong trào đấu tranh của nhân dân Mĩ La-tinh cuối thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XỈX
Luyện tập và vận dụng
Bài tập 1
Bài tập trắc nghiệm
Cuộc đấu tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ bùng nổ vào cuối thế kỉ XVIII dựa trên tiền đề kinh tế như thế nào?
A. Kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Bắc Mỹ bị kìm hãm bởi chế độ cai trị của thực dân Anh.
B. Chế độ phong kiến chuyên chế đã cản trở sự phát triển của kinh tế tư bản chủ nghĩa.
C. Phong trào “rào đất cướp ruộng” của quý tộc đã đẩy nông dân vào tình cảnh khổ cực.
D. Sự tồn tại của chế độ nô lệ đã kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa.
Bài tập 2
Bài tập trắc nghiệm
Nhiệm vụ dân chủ của cuộc cách mạng tư sản là?
Xóa bỏ chế độ phong kiến chuyên chế, xác nhận nền dân chủ tư sản
Xóa bỏ tình trạng phong kiến cát cứ, hình thành thị trưởng dân tộc thống nhất
Xóa bỏ chế độ mẫu hệ, xác nhận nền dân chủ tư sản
Xóa bỏ tình trạng chiếm đoạt quyền lợi, hình thành thị trưởng dân tộc thống nhất
Cảm ơn
Cảm ơn
Ảnh