BÀI 13. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CÔNG DÂN TRONG THAM GIA QUẢN LÍ NHÀ NƯỚC VÀ XÃ HỘI
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG THAM GIA QUẢN LÍ NHÀ NƯỚC VÀ XÃ HỘI
Mở đầu
Câu hỏi mở đầu
Ảnh
Câu hỏi: Em hãy cho biết các hình ảnh sau thể hiện quyền và nghĩa vụ gì của công dân
Ảnh
Câu trả lời gợi ý
Ảnh
Hình ảnh 1: quyền tự do ngôn luận, tham gia góp ý vào các hoạt động xây dựng Nhà nước. Hình ảnh 2: Nghĩa vụ tham gia góp ý về các dự án, sửa đổi bổ sung Luật,....
Quy định cơ bản
Thông tin 1
THÔNG TIN 1 Điều 28 Hiến pháp năm 2013 quy định: "1. Công dân có quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội tham gia thảo luận và kến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước. 2. Nhà nước tạo điều liện để công dân tham gia quản lí nhà nước và xã hội công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân”.
Thông tin 2
THÔNG TIN 2 - Điều 6 Luật Trưng cầu ý dân năm 2015 quy định: “Quốc hội xem xét, quyết định trưng cầu dân về các vấn đề sau đây: 1. Toàn văn Hiến pháp hoặc một số nội dung quan trọng của Hiến pháp; 2. Vấn đề đặc biệt quan trọng về chủ quyền, lãnh thổ quốc gia, về quốc phòng, an ninh, đối ngoại, trực tiếp đến lợi ích của quốc gia; 3. Vấn đề đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của đất nước; 4. Vấn đề đặc biệt quan trọng khác của đất nước”. - Theo điểm b khoản 2 Điều 76 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2020) quy định Quốc hội "tổ chức lấy ý kiến Nhân dân về dự thảo luật theo quyết định của Uỷ bạn Thường vụ Quốc hội (nếu có)" trong thời gan giữa Kì họp thứ nhất và Kì họp thứ hai.
Thông tin 3
Theo Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các công việc ở xã, phường, thị trấn gồm: - Những nội dung công khai để nhân dân biết: kế hoạch phát triển kinh tế ~ xã hội, dự toán, quyết toán ngân sách hằng năm; dự án, công trình đầu tư trên địa bàn cấp xã; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chi tiết trên địa bàn; nhiệm vụ, quyền hạn của cán bộ, công chức cấp xã; đối tượng, mức thu các loại phí, lệ phí, các quy định của pháp luật về thủ tục hành chính do chính quyền cấp xã trực tiếp thực hiện. - Những nội dung nhân dân bàn và quyết định: chủ trương và mức đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng, các công trình phúc lợi công cộng; hương ước, quy tức của thôn, tổ dân phố, bầu, miền nhiệm, bãi nhiệm trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố. - Những nội dung nhân dân tham gia ý kến trước khi cơ quan có thầm quyền quyết định: dự thảo kế hoạch phát triển kính tế - xã hội của cấp xã; dự thảo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ở địa phương; dự thảo kế hoạch triển khai các chương trình, dự án trên địa bàn cấp xã, - Những nội dung nhân dân giám sát: hoạt động của chính quyền xã, dự toán và quyết toán ngân sách xã; việc thu các loại quỹ, lệ phí; việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân tại địa phương,...
Trường hợp
Trường hợp Xã A tổ chức cuộc họp đề lấy ý kiến của nhân dân về phương án dự kiến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án năng cấp kênh tiêu. Tham dự cuộc họp, anh B tham gia đóng góp ý kiến sôi nổi, đưa ra được nhiều ý kiến phù hợp với nguyện vọng của nhân dân và quy định của pháp luật.
Câu hỏi
Câu hỏi: - Em hãy cho biết nội dung quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội qua các thông tin trên. - Cho biết xã A, anh B có thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội không. Giải thích vì sao.
Câu trả lời-1
Nội dung quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lý nhà nước và xã hội được quy định tại điều 28 Hiến pháp năm 2013 và Luật Trưng cầu ý dân năm 2015. Căn cứ vào những thông tin này ta có thể rút ra những nội dung như sau: - Quyền của công dân: Công dân có quyền tham gia thảo luận và kết nghĩa với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước. Nhà nước cần tạo điều kiện để công dân tham gia quản lí nhà nước và xã hội công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận và phản hồi ý kiến của công dân. - Nghĩa vụ của công dân: Công dân có nhiệm vụ tham gia quản lí nhà nước và xã hội, đóng góp ý kiến của mình về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước, thực hiện trách nhiệm của mình đối với cộng đồng và xã hội.
Câu trả lời-2
Trong trường hợp xã A tổ chức cuộc họp để lấy ý kiến của nhân dân, Anh B đã tham gia đóng góp ý kiến và đưa ra được nhiều ý kiến phù hợp với nguyện vọng của nhân dân và quy định của pháp luật. Vì vậy, xã A và Anh B đã thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội.
Hậu quả của hành vi vi phạm
Trường hợp
Ủy ban nhân dân huyện T nhận được đơn tố cáo của người dân đối với một số cán bộ xã P về việc tự ý thu tiền xây dựng nông thôn mới. Kết quả kiểm tra cho thấy các cán bộ này đã tự ý thu 300 triệu đồng từ các hộ dân mà không có chủ trương của xã, vi phạm các quy định và cách thức huy động tiền đóng góp của người dân. Uỷ ban nhân dân xã P đã tiến hành kiểm điểm và xử lí kỉ luật đối với các cán bộ này do có hành vi vi phạm quy chế dân chủ ở cơ sở.
Câu hỏi
Ảnh
Câu hỏi: Chỉ ra những hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội ở trường hợp trên, cho biết hậu quả của những hành vi này.
Câu trả lời
Ảnh
Trong trường hợp trên, các cán bộ xã đã vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân khi tự tiện thu tiền đóng góp từ các hộ dân mà không được sự đồng ý của xã. Đây là hành vi vi phạm quy định và cách thức huy động tiền đóng góp của người dân. Hành vi của các cán bộ này đã gây hậu quả nghiêm trọng, gây mất lòng tin của người dân và cản trở sự phát triển của xã hội. Việc này ảnh hưởng không chỉ đến những hộ dân bị thu tiền mà còn đến toàn xã và cả huyện. Do đó, các cán bộ này đã bị kiểm điểm và xử lý kỉ luật do vi phạm quy chế dân chủ. Điều này làm tăng sự minh bạch và giúp duy trì niềm tin của người dân đối với hệ thống quản lý nhà nước.
Đánh giá một số hành vi và thực hiện các quy định của pháp luật
Thông tin
THÔNG TIN Năm 2012, Quốc hội tổ chức lấy ý kiến nhân dân về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Sự kiện này được người dân cả nước quan tâm, hưởng ứng. Nhiều tầng lớp nhân dân đã tham gia đóng góp ý kiến rất công phu, tâm huyết về nội dung (cụ thể từng chương, từng điều) lẫn từ ngữ, bố cục,.... Nhiều ý kiến có sức thuyết phục cao, góp phần giúp Uỷ ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 trong việc hoàn thiện Hiến pháp được hợp lí, khoa học hơn. Điểu này vừa là quyền vừa là sự thể hiện trách nhiệm của nhân dân đối với những việc trọng đại của đất nước.
Câu hỏi
Ảnh
Ảnh
Câu hỏi: Theo em, việc tham gia góp ý Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 có phải là thực hiện quyền công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội không? Vì sao?
Câu trả lời
Ảnh
Việc tham gia góp ý Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 có phải là thực hiện quyền công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội. Điều này cho phép người dân đóng góp ý kiến và đưa ra các đề xuất, có vai trò quan trọng để tạo ra một hiến pháp hợp lý. Ngoài ra, việc tham gia này còn thể hiện trách nhiệm, lòng yêu nước và trách nhiệm của người dân đối với việc quản lí và phát triển đất nước.
Trường hợp 1
Ảnh
Trường hợp 1 Thôn A tổ chức cuộc họp để thông báo với người dân về chính sách cho vay vốn. Ông H không quan tâm nhiều đến hoạt động của địa phương nên khi nhận được thông báo ông đã không tham gia. Tuy nhiên, vợ ông H vẫn sắp xếp đến để tham dự cuộc họp. Nhờ vậy, gia đình ông H đã hiểu được chính sách ưu đãi của Nhà nước và tiến hành các thủ tục để vay vốn và được giải quyết nhanh chóng, minh bạch theo đúng quy định.
Trường hợp 2
Ảnh
Trường hợp 2 Thời gian qua, Uỷ ban nhân dân phường D đã thực hiện tốt các nội dung công khai để dân biết theo Pháp lệnh số 34/2007/PLUBTVQH11 thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Uỷ ban dân dân phường đã niêm yết công khai các thủ tục hành chính trên nhiều lĩnh vực mà nhân dân thường xuyên liên hệ giải quyết; đối tượng, mức thu các loại phí, lệ phí; đặt hòm thư tại trụ sở để nhân dân góp ý;... Điều này mang lại hiệu quả trong việc triển khai thông tin đến người dân. Nhờ đó, người dân thường xuyên đến trụ sở Uỷ ban nhân dân để theo dõi, nắm bắt thông tin cần thiết.
Câu hỏi
Ảnh
Câu hỏi: Em có nhận xét gì về hành vi của nhân vật, Uỷ ban nhân dân phường D trong các trường hợp trên?
Câu trả lời
Ảnh
Trong trường hợp 1, ông H đã bỏ qua cuộc họp để thông báo về chính sách cho vay vốn, tuy nhiên nhờ vợ tham dự, gia đình đã hiểu rõ hơn về chính sách và được giải quyết vay vốn một cách nhanh chóng, minh bạch. Tuy nhiên, ông H nên tham gia cuộc họp để biết rõ hơn về những chính sách của địa phương. Trong trường hợp 2, uỷ ban nhân dân phường D đã rất có trách nhiệm và cẩn trọng trong việc công bố, niêm yết các thủ tục hành chính và thông tin cần thiết đến người dân. Hành vi này đã giúp người dân nắm bắt các thông tin cần thiết và tiện lợi trong việc giải quyết các thủ tục hành chính. Tuy nhiên, cần tiếp tục cải thiện và nâng cao chất lượng dịch vụ công, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân trong việc tiếp cận thông tin và giải quyết các thủ tục hành chính.
Luyện tập
Bài 1
Bài tập trắc nghiệm
Em hãy cho biết hành vi nào dưới đây thể hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội
a. Bà G tham gia biểu quyết bầu trưởng thôn.
b. Người dân xã B giám sát việc thu các loại quỹ, lệ phí của xã
c. Cô A tham gia đóng góp ý kiến vào Dự thảo sửa đổi Luật Đất đai
d. Người dân ở Khu dân cư K tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.
e. Anh C yêu cầu Uỷ ban nhân dân xã giải quyết đăng kí khai sinh cho con.
g. Học sinh Trường Trung học phổ thông D tham gia các hoạt động đền ơn đáp nghĩa.
Bài 2
Bài tập 2: Em hãy chỉ ra hậu quả của những hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội trong các trường hợp sau: a. Uỷ ban nhân dân thị trấn N không công khai thông tin về giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai để người dân giám sát theo quy định pháp luật. Việc làm này gây bức xúc trong nhân dân, dẫn đến khiếu nại vượt cấp kéo dài, ảnh hưởng tiêu cực đến việc thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước về đất đai. b. Uỷ ban nhân dân phường Y đã không kịp thời tiếp nhận thông tin, ý kiến đóng góp của nhân dân trên địa bàn về quản lí an ninh trật tự. Việc làm này dẫn đến dư luận không tốt trong nhân dân, ảnh hưởng đến đời sống của người dân trên địa bàn.
Vận dụng
Ảnh
Em hãy sưu tầm về một tấm gương thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội, sau đó, chia sẻ trước lớp.
Dặn dò và cảm ơn
Dặn dò
Ảnh
Dặn dò: - Ôn lại bài cũ. - Làm hoàn thiện bài tập trong sách giáo khoa và sách bài tập. - Xem trước bài mới.
Cảm ơn
Ảnh