Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
Ngữ văn 10 - Bài 1: TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM I. Các bộ phận hợp thành của VHVN
Cấu trúc bài học:
Cấu trúc bài học 1 2 3 Các bộ phận hợp thành của VHVN Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam Con người Việt Nam qua văn học Văn học VN:
Các bộ phận hợp thành của VHVN VĂN HỌC VIỆT NAM Bảng so sánh:
Tiêu chí Văn học dân gian Văn học viết Khái niệm Lực lượng sáng tác Thể loại Đặc trưng Chữ viết - Truyện cổ dân gian: sử thi, truyền thuyết, cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười (Tấm Cám, Thánh Gióng, Thầy bói xem voi) - Thơ ca dân gian: tục ngữ, câu đố, ca dao, vè, truyện thơ - Sân khâu dân gian: chèo, tuồng, cải lương - Văn học chữ Hán: văn xuôi (truyện, ký, tiểu thuyết chương hồi), thơ (thơ cổ phong, thơ Đường luật, từ khúc), Văn biền ngẫu (phú, cáo, văn tế) - Văn học chữ Nôm: thơ (thơ Nôm Đường luật, truyện thơ, ngâm khúc, hát nói), văn biền ngẫu - Văn học chữ Quốc ngữ: tự sự (tiểu thuyết, truyện ngắn, ký), trữ tình (thơ trữ tình, trường ca), kịch (kịch nói, kịch thơ) Mối quan hệ:
Mối quan hệ giữa VHDG và VHV Văn học dân gian và văn học viết có mối quan hệ như thế nào??? Văn học dân gian và văn học viết có mối quan hệ mật thiết tương hỗ, cùng nhau phát triển. Văn học dân gian Văn học viết Ví dụ:
Ví dụ Văn học dân gian latex(rarr) Văn học viết

Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm

Đất là nơi con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc

(Đất nước -Nguyễn Khoa Điềm)

Văn học viết latex(rarr) Văn học dân gian

Hỡi cô tát nước bên đàng

Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi.

(Bàng Bá Lân)

II. Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam
Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam :
II. Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam Bảng:
Văn học trung đại Văn học hiện đại Bối cảnh lịch sử Văn tự Lực lượng sáng tác Nội dung Thi pháp Xã hội phong kiến chịu ảnh hưởng của văn hóa phương Đông - Thực dân Pháp xâm lược nước ta => giao lưu văn hóa với các nước phương Tây. - Cách mạng tháng Tám thành công, đất nước giành độc lập - Công cuộc đổi mới 1986 Chữ Hán, chữ Nôm Chữ Quốc ngữ Trí thức, nhà Nho, tầng lớp quý tộc Đội ngũ tác giả chuyên nghiệp, lấy việc viết văn làm nghề Cảm hứng yêu nước, nhân đạo và hiện thực - Chủ nghĩa yêu nước và văn học gắn liền với công cuộc giải phóng dân tộc - Phản ánh công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, sự nghiệp CNH – HĐH đất nước - Phản ánh con người toàn diện Tính phi ngã, ước lệ, tượng trưng, tính sùng cổ Tả thực, chi tiết, đề cao tính sáng tạo, tính bản ngã Chữ Hán và chữ Nôm:
Chữ Hán và chữ Nôm Chữ Hán Thế kỷ X => cuối tk XIX Là chữ viết của người Hán, người Việt đọc theo cách riêng => cách đọc Hán Việt Là cầu nối để tiếp nhận một phần quan trọng hệ thống thể loại và thi pháp văn học cổ - trung đại Trung Quốc Chữ Nôm Xuất hiện từ tk XIII, phát triển mạnh ở tk XV và đạt tới đỉnh cao ở tk XVIII Là chữ viết cổ của người Việt, dựa vào chữ Hán mà đặt ra. Ra đời nhằm phản ánh đời sống và tinh thần người Việt Nam, là bằng chứng hùng hồn cho ý chí xây dựng một nền văn hiến độc lập cho dân tộc ta. Ví dụ:
Ví dụ Mười mấy năm xưa ngọn bút lông Xác xơ chẳng bợn chút hơi đồng Bây giờ anh đổi lông ra sắt, Cách kiếm ăn đời có nhọn không? (Tản Đà) Ví dụ:
- Nguyễn Du tả Kiều: Ví dụ Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh (Truyện Kiều) => Ước lệ, tượng trưng, lấy thiên nhiên làm chuẩn mực - Nam Cao tả Chí Phèo Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai mắt gườm gườm trông gớm chết. (Chí Phèo) => Tả thực, chi tiết, lấy con người làm chuẩn mực So sánh:
Con người Việt Nam và ý thức bản thân Văn học trung đại Văn học hiện đại Thể loại Tác giả tác phẩm Tiểu thuyết chương hồi, thơ Đường luật, Kịch hát Tiểu thuyết, Thơ mới, thơ hiện đại, Kịch nói - Chữ Hán: Lý Thường Kiệt, Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Trãi, Nguyễn Dữ - Chữ Nôm: Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Nguyễn Du, Nguyễn Công Trứ, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến Nam Cao, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Tố Hữu, Nguyễn Tuân, Hồ Chí Minh, Nguyễn Khoa Điềm, Phạm Tiến Duật III. Con người Việt Nam qua văn học
Hoạt động nhóm:
Hoạt động nhóm Các mối quan hệ này được thể hiện như thế nào? Lấy ví dụ minh họa??? TỔ 1 Con người Việt Nam trong thế giới tự nhiên TỔ 2 Con người Việt Nam trong quan hệ quốc gia, dân tộc TỔ 3 Con người Việt Nam trong quan hệ xã hội TỔ 4 Con người Việt Nam và ý thức bản thân Con người:
III. Con người Việt Nam qua văn học Con người Thế giới tự nhiên Quan hệ quốc gia, dân tộc Quan hệ xã hội Ý thức bản thân 1. Con người Việt Nam trong thế giới tự nhiên:
1. Con người Việt Nam trong thế giới tự nhiên - Con người nhận thức, cải tạo, chinh phục thiên nhiên. - Tình yêu thiên nhiên, con người và thiên nhiên là bạn tri âm VHDG: ca ngợi sự tươi đẹp của thiên nhiên VHTĐ: Thiên nhiên gắn bó với lý tưởng đạo đức thẩm mỹ của nhà Nho VHHĐ: Thiên nhiên thể hiện tình yêu quê hương đất nước, yêu cuộc sống và đặc biệt là tình yêu đôi lứa => Quan sát TN => Tình yêu TN =>hình tượng nghệ thuật 2. Con người Việt Nam trong quạn hệ quốc gia, dân tộc:
2. Con người Việt Nam trong quạn hệ quốc gia, dân tộc - Con người có ý thức xây dựng quốc gia độc lập, tự chủ - Chủ nghĩa yêu nước VHDG: Tình yêu làng xóm, quê cha đất tổ VHTĐ: Niềm tự hào về truyền thống văn hóa dân tộc, lịch sử dựng nước và giữ nước VH cách mạng: Ý chí căm thù quân xâm lược, tinh thần hy sinh vì độc lập tự do của tổ quốc => Là nội dung tiêu biểu, giá trị quan trọng của VHVN 3. Con người Việt Nam trong mối quan hệ xã hội:
3. Con người Việt Nam trong mối quan hệ xã hội - Ước mơ về một xã hội công bằng, tốt đẹp - Tố cáo, phê phán thế lực chuyên quyền và bày tỏ niềm cảm thông với những người dân bị áp bức - Tinh thần nhận thức, phê phán và cải tạo xã hội => Cảm hứng xã hội sâu đậm là một tiền đề quan trọng cho sự hình thành chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa nhân đạo trong VH 4. Con người Việt Nam và ý thức bản thân:
4. Con người Việt Nam và ý thức bản thân Ý thức bản thân thường tồn tại ở hai phương diện: Thân và Tâm luôn song song cùng tồn tại nhưng không đồng nhất. Em hiểu thế nào là thân và tâm???? Vì lý do và nguyên nhân khác nhau ở những giai đoạn nhất định, văn học đề cao một trong hai mặt trên. Con người Việt Nam và ý thức bản thân:
Con người Việt Nam và ý thức bản thân Đề cao chữ Tâm Đề cao chữ Thân Hoàn cảnh Ví dụ Đấu tranh chống ngoại xâm, chống thiên nhiên khắc nghiệt (văn học thế kỷ X – XIV và văn học 1945 – 1975) Thời bình, con người có ý thức về quyền sống cá nhân, quyền được hưởng hạnh phúc và tình yêu (văn học tk XVIII – đầu tk XIX, văn học 1930 – 1945, văn học sau 1986) Người chiến sĩ trong Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu) và Tây Tiến (Quang Dũng)… Thơ Hồ Xuân Hương, Thơ mới… Kết bài
Hướng dẫn về nhà:
Em hãy sơ đồ hóa quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam. Soạn bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ Hướng dẫn về nhà Tạm biệt:
Chân thành cảm ơn thầy cô và các em học sinh!