Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 115 LIỆT KÊ I. Thế nào là phép liệt kê
1. Ví dụ:
I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? 1. Ví dụ: SGK - 104 Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. (Phạm Duy Tốn) 2. Nhận xét:
I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? 1. Ví dụ: SGK - 104 2. Nhận xét Tõ Côm tõ - Khay khảm - Ngăn bạc - Trầu vàng - Cau đậu - Rễ tía - Ngoáy tai - Vớ thuốc - Quản bút - Tăm bông - B¸t yÕn hÊp ®­êng phÌn - Tr¸p ®åi måi ch÷ nhËt - èng thuèc b¹c - §ång hå vµng - Dao chu«i ngµ - èng v«i ch¹m Nhận xét:
I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? 1. Ví dụ: SGK - 104 2. Nhận xét * Cấu tạo: *Ýnghĩa: *Tác dụng: - Các bộ phận in đậm có mô hình cú pháp tương tự nhau, nêu ra hàng loạt sự việc nối tiếp . - Miêu tả sự vật xa xỉ , đắt tiền được bày biện xung quanh quan lớn . - Đặc tả thói hưởng lạc , ích kỷ và vô trách nhiệm của quan phủ . Ghi nhớ:
LiÖt kª lµ s¾p xÕp nèi tiÕp hµng lo¹t tõ hay côm tõ cïng lo¹i ®Ó diÔn t¶ ®­îc ®Çy ®ñ h¬n, s©u s¾c h¬n nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña thùc tÕ, hay cña t­ t­ëng, t×nh c¶m. Bài tập nhanh:
Bài tập nhanh: Tìm phép liệt kê và nêu tác dụng? “Bởi vì không lúc nào là lúc không có máy bay sục tìm, hễ chúng nhìn thấy một dấu hiệu nào chứng tỏ có người đang sống, dù là một cái thìa gò bằng vỏ na-pan sáng chói hoặc một tí đất rơi vãi, một luống khoai đang đào dở, chúng cũng không tiếc gì bom, ít ra cũng là vài trận pháo cối. Đất đá tơi vụn ra, càng tơi vụn hơn, càng trơ trụi hơn, càng hoang tàn hơn.” (Chu Cẩm Phong ) => Tác dụng: Tô đậm tính chất bề bộn của hiện thực và tính chất ác liệt của chiến tranh. Giới thiệu bài:
II. Các kiểu liệt kê
Ví dụ 1:
II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ. 1. Ví dụ 1: Sgk-105 a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập. b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. * Cấu tạo a. Liệt kê theo trình tự sự việc, yếu tố => Không theo từng cặp . b. Có quan hệ từ “và” -> Liệt kê theo từng cặp (Thường dùng quan hệ từ đẳng lập như : và , với, hay…) Ví dụ 2:
2. Ví dụ 2: SGK-105 a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. * Nhận xét a. Liệt kê: Tre, nứa, trúc, mai, vầu => Có thể thay đổi các bộ phận liệt kê mà lôgíc và ý nghĩa của câu không bị ảnh hưởng => Liệt kê không tăng tiến b. Liệt kê: trưởng thành và hình thành, Làng xóm, họ hàng, gia đình => Không thể thay đổi thứ tự vì các bộ phận liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến => Liệt kê tăng tiến Ghi nhớ:
* Xét theo cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp. *Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến. Bài tập 2:
Bài tập: 2-b – sgk-106 Tìm liệt kê và chỉ ra đó là liệt kê theo kiểu nào? Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu) => Cấu tạo: Sắp xếp nối tiếp hành động tra tấn dã man của bọn giặc đối với chị Lí => Liệt kê không theo cặp. => Ý nghĩa: Thể hiện sự tàn bạo của quân thù và sự kiên cường của chị Lí => Liệt kê tăng tiến. Sơ đồ:
LIỆT KÊ XÉT VỀ CẤU TẠO XÉT VỀ Ý NGHĨA LIỆT KÊ THEO CẶP LIỆT KÊ KHÔNG THEO CẶP LIỆT KÊ TĂNG TIẾN LIỆT KÊ KHÔNG TĂNG TIẾN III. Luyện tập
Luyện tập:
Bài 1:
Bài 1: Tìm liệt kê và cho biết đó là liệt kê theo kiểu nào? - Từ xưa đến nay, mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng , thì tinh thần ấy sôi nổi , nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ to lớn , nó lướt qua mọi sự nguy hiểm , khó khăn , nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước . - Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta . Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng , Bà Triệu , Trần Hưng Đạo , Lê Lợi , Quang Trung … - Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước từ các cụ già tóc bạc đến các nhóm nhi đồng trẻ thơ …yêu nước . => Liệt kê tăng tiến: Miêu tả sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân ta. => Kiểu liệt kê không tăng tiến: Lòng tự hào về những trang sử vẻ vang qua những tấm gương anh hùng dân tộc . => Liệt kê theo cặp: Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân Việt Nam đứng lên đánh Pháp . Bài 3:
Bài tập 3 : Đặt câu có sử dụng phép liệt kê ? a. Tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi? c. Nói lên những cảm xúc của em về hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu. - Câu a: Giữa sân trường các bạn nam đang chơi kéo co, tiếng la hét, tiếng vỗ tay, tiếng xuýt xoa trộn vào nhau thành một mớ âm thanh hỗn độn vang vọng khắp sân trường. - Câu c: Phan Bội Châu là nhà cách mạng vĩ đại, một trái tim yêu nước nồng nàn, một vị thiên sứ đã xả thân cho độc lập tự do của dân tộc. Bài tập trắc nghiệm 1:
1. Liệt kê là gì?
a. Là việc kể ra hàng loạt sự vật, hiện tượng.
b. Là việc sắp xếp từ, cụm từ nhằm diễn tả sự phong phú của đời sống tư tưởng, tình cảm.
c. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
d. Là sự xen kẽ các từ hay cụm từ nhằm thể hiện ý đồ của người viết.
Bài tập trắc nghiệm 2:
2. Phép liệt kê có tác dụng gì?
A. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng.
B. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng.
C. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng.
D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của sự vật, hiện tượng.
Kết thúc: