Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
HỘI THOẠI Bài 27: ( Tiếp theo) I - Lượt lời trong hội thoại:
1. Ví dụ:
I - Lượt lời trong hội thoại: 1. Ví dụ: Đoạn trích sgk . Một hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không? (…) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp … Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến (…) Tôi cũng đáp lại cô tôi: - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: -Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! …Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi.Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng: - Ví dụ (tiếp):
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa chovà thăm em bé chứ. ( …)Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi: - Sao cô biết mợ con có con? ( …) Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị: - Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chã nhẽ bán xới mãi được sao? Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi lại chập chừng nói tiếp: - Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ? 2. Nhận xét:
2. Nhận xét - Người cô nói 6 lần. Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không? Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao? Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ ? - Nhận xét (tiếp):
2. Nhận xét - Người cô nói 6 lần. - Bé Hồng: 4 lần 2 lần nói (1)- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. (2)- Sao cô biết mợ con có con ? 2 lần im lặng - Lẽ ra hai lần được nói nhưng Hồng lại im lặng khi đến lượt lời của mình: Lần 1: … tôi cúi đầu không đáp. Lần 2: … tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất. - Hồng ý thức được, em là người vai dưới không được xúc phạm người cô . * Đọc TH và nhận xét:
Đọc các tình huống, nhận xét về các nhân vật tham gia hội thoại ? TH 2: Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn đề kinh tế trong gia đình. Người con ngồi gần đó nói xen vào câu chuyện của cha mẹ khiến cha mẹ rất bực mình. TH 1: - Dạo này, bố thấy điểm môn văn của con hình như chưa được tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang ... Ông Nam chưa nói hết câu, Hoà đã vùng vằng đứng dậy và làu bàu: - Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con nữa! TH 3: Trong một buổi thảo luận ở lớp ,cô giáo yêu cầu học sinh A phát biểu ý kiến về một vấn đề, A chưa kịp trình bày thì học sinh B vội vàng đưa ra ý kiến của mình về lĩnh vực đó - Gợi ý TH1:
=> - Bố vai trên “ Chưa nói hết câu”… - Con vai dưới, “vùng vằng…làu bàu” nói cắt lời của bố…-> thái độ không lễ phép với bố, không tuân thủ lượt lời trong hội thoại. TH 1: - Dạo này, bố thấy điểm môn văn của con hình như chưa được tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang ... Ông Nam chưa nói hết câu, Hoà đã vùng vằng đứng dậy và làu bàu: - Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con nữa! Đọc các tình huống, nhận xét về các nhân vật tham gia hội thoại ? - Gợi ý TH2:
=> Người con đã nói chêm vào cuộc hội thoại của cha mẹ -> không lễ phép và vi phạm vào lượt lời, vì người con không có quyền được nói khi không tham gia đối thoại, người con chỉ có mặt ở đó nghe cuộc đối thoại mà thôi. TH 2: Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn đề kinh tế trong gia đình. Người con ngồi gần đó nói xen vào câu chuyện của cha mẹ khiến cha mẹ rất bực mình. Đọc các tình huống, nhận xét về các nhân vật tham gia hội thoại ? - Gợi ý TH3:
=> Học sinh B nói tranh lượt lời của học sinh A => không tôn trọng lượt lời của cuộc thoại. TH 3: Trong một buổi thảo luận ở lớp ,cô giáo yêu cầu học sinh A phát biểu ý kiến về một vấn đề, A chưa kịp trình bày thì học sinh B vội vàng đưa ra ý kiến của mình về lĩnh vực đó Đọc các tình huống, nhận xét về các nhân vật tham gia hội thoại ? 3. Ghi nhớ : sgk/ 102:
3. Ghi nhớ : sgk/ 102 * Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi lần có người tham gia hội thoại nói được gọi là một lượt lời. * Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác. * Nhiều khi, im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ. II - Luyện tập
1. Bài tập 1:
Bài tập 1: Tìm hiểu tính cách nhân vật qua cách miêu tả cuộc thoại giữa các nhân vật trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ (“Tắt đèn” - Ngô Tất Tố ) Nhân vật Lượt lời–Giọng điệu, cử chỉ, lời nói Tính cách Chị Dậu Cai lệ Người nhà lí trưởng Anh Dậu Bà láng giềng 9 lần: :- Tôi van ông, ... xin ông rủ lòng thương! - Mày trói chồng bà đi xem nào! Trói này! Bà đã van xin mày, mày vẫn không tha…trói này…! 6 lần: -Thét, quát, hầm hè... - Ông - thằng - mày... 2 lượt:- Anh ta lại.... - Chị khất tièn sưu đến ...không ? 1 lượt; - U nó không được thế !....phải tội. 3 lượt:- Bác trai...; - Này....; - Thế thì... Thông minh, nhẫn nhịn, sẵn sàng chống trả. Hống hách, thô bạo, lỗ mãng ... A dua, ăn theo, phụ thuộc. Yếu đuối, nhút nhát … Lo lắng, sợ hãi - Nhận xét:
a) Xét về sự tham gia hội thoại: - Số lượt lời của cai lệ và Chị Dậu là nhiều nhất. - Số lượt lời của người nhà lí trưởng ít hơn. - Anh Dậu chỉ nói với chị Dậu sau khi cuộc xung đột đã kết thúc. - Kẻ duy nhất cắt lời người khác trong cuộc hội thoại này là cai lệ. b) Xét về cách thể hiện vai xã hội: - Chị Dậu từ chỗ nhún nhường, gọi cai lệ là ông xưng cháu đã vùng lên gọi cai lệ là mày, xưng bà. - Từ đầu đến cuối cai lệ tỏ ra hống hách, thô bạo, tàn nhẫn còn tên người nhà lí trưởng có phần giữ gìn hơn nhưng cũng tỏ thái độ mỉa mai. - Anh Dậu: Sợ hãi, cam chịu. 2. Bài tập 2:
Bài tập 2: Phân tích lượt lời hội thoại của nhân vật: Chi Dậu và cái Tí qua trích đoạn “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố. Số lượt lời(a) Cái Tí Lý do (b) Tác dụng (c) Chị Dậu Ban đầu Về sau Ban đầu Về sau 11 3 3 7 Cố làm cho mẹ vui, khoe sự tháo vát...nên nói nhiều, giọng hồn nhiên Sợ hói, đau đớn, nên nói ít, nói ngắn Tô đậm nỗi bất hạnh của một đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ sắp phải rời tổ ấm gia đình Đau đớn vì sắp mất con nên hầu như không nói, nói rất ít Nói nhiều nói dài để thuyết phục con Sự hồn nhiên, ngây thơ, hiếu thảo của đứa con càng làm cho người mẹ đau lòng hơn khi sắp phải bán nó 3. Bài tập 3:
3. Bài tập 3: Dựa vào những điều đã biết về truyện Bức tranh của em gái tôi (Ngữ văn 6 tập hai, tr.30) và vào đoạn trích dưới đây, hãy cho biết sự im lặng của nhân vật “tôi” biểu thị điều gì? Lần 1: Ngỡ ngàng, hãnh diện sau đó là xấu hổ Lần 2: Tâm trạng xúc động, ngẹn ngào trước tấm lòng của em mình * Viết một đoạn văn hội thoại, sau đó chỉ rõ lượt lời của các nhân vật. - Sơ đồ:
Sơ đồ hệ thống kiến thức về Hội thoại: Kết bài
Hướng dẫn về nhà:
Hướng dẫn về nhà - Học bài, thuộc ghi nhớ - Hoàn thành các bài tập còn lại - Chuẩn bị bài: Luyện tập đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận theo câu hỏi sgk. Tạm biệt:
Giờ học đến đây là kết thúc Xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh