Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
BÀI 17: Hoạt động ngữ văn Làm thơ bảy chữ I. Chuẩn bị ở nhà
1. Khái niệm và phạm vi luyện tập:
I. Chuẩn bị ở nhà 1. Khái niệm và phạm vi luyện tập: Thơ bảy chữ là thơ như thế nào? - Là hình thức thơ lấy câu thơ bảy chữ (tiếng) làm đơn vị nhịp điệu. Thơ bảy chữ gồm có những loại thơ như thế nào? - Có thơ bảy chữ cổ thể, thơ Đường luật tám câu bảy chữ - thất ngôn bát cú. - Bốn câu bảy chữ - Thất ngôn tứ tuyệt. - Thơ hiện đại nhiều khổ và mỗi khổ là bốn câu, mỗi câu bảy chữ .v.v. 2. Đặc điểm chính của thơ bảy chữ:
I. Chuẩn bị ở nhà 1. Khái niệm và phạm vi luyện tập: Phạm vi luyện tập của bài học là gì? - Làm thơ bốn câu bảy chữ (thất ngôn tứ tuyệt). - Giới hạn ở cách ngắt nhịp. Gieo đúng vần, đúng luật bằng trắc giữa các câu. 2. Đặc điểm chính của thơ bảy chữ: - Câu đề? câu thực? câu luận? câu kết? - Số câu? Số chữ? Số tiếng trong cả bài? Quy luật bằng trắc của thể thơ? Cách gieo vần của thể thơ? Cách ngắt nhịp phổ biến của mỗi dòng? - Bài thơ 1:
a. Bánh trôi nước

Thân em vừa trắng lại vừa tròn,

Bảy nổi ba chìm với nước non.

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

(Hồ Xuân Hương) - Số câu: 4 - Số chữ trong mỗi câu: 7 (cả bài 28 chữ). - Cách ngắt nhịp phổ biến: 4/3

Thân em vừa trắng lại vừa tròn,

Bảy nổi ba chìm với nước non.

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

- Gieo vần: on ở câu 1,2,4 (tròn, non, son) và là vần bằng

Thân em vừa trắng lại vừa tròn,

- Luật bằng trắc: Khởi đầu tiếng thứ 2 của câu 1: vần bằng. - Bài thơ 2:
b. Đi

Đi, bạn ơi, đi! Sống đủ đầy.

Sống trào sinh lực, bốc men say

Sống tung sóng gió thanh cao mới

Sống mạnh, dù trong một phút giây.

(Tố Hữu) - Số câu: 4 - Số chữ trong mỗi câu: 7 (cả bài 28 chữ). - Cách ngắt nhịp phổ biến: 4/3

Đi, bạn ơi, đi! Sống đủ đầy.

Sống trào sinh lực, bốc men say

Sống mạnh, dù trong một phút giây.

- Gieo vần: ây ở câu 1,2,4 (đầy, say, giây) và là vần bằng.

Đi, bạn ơi, đi! Sống đủ đầy.

- Luật bằng trắc: Khởi đầu tiếng thứ 2 của câu 1: vần trắc. - Bài thơ 3:
c. Tết quê bà

Bà tôi ở một túp lều tre,

Có một hàng cau chạy trước hè.

Một mảnh vườn bên rào giậu nứa,

Xuân về hoa cải nở vàng hoe.

(Anh Thơ) - Số câu: 4 - Số chữ trong mỗi câu: 7 (cả bài 28 chữ). - Cách ngắt nhịp phổ biến: 4/3

Bà tôi ở một túp lều tre,

Có một hàng cau chạy trước hè.

Xuân về hoa cải nở vàng hoe.

- Gieo vần: e ở câu 1,2,4 (tre, hè, hoe) và là vần bằng.

Bà tôi ở một túp lều tre,

- Luật bằng trắc: Khởi đầu tiếng thứ 2 của câu 1: vần bằng. 3. Một số bài thơ bảy chữ:
3. Một số bài thơ bảy chữ a. Thất ngôn tứ tuyệt: - Cảnh khuya (Hồ Chí Minh), những bài thơ trong tập thơ Nhật ký trong tù. b. Thất ngôn bát cú: - Qua Đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan). - Bạn đến chơi nhà (Nguyễn Khuyến). - Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác (Phan Bội Châu). - Đập đá ở Côn Lôn (Phan Châu Trinh). - Muốn làm thằng Cuội (Tản Đà) II. Hoạt động trên lớp
1. Nhận diện luật thơ:
II. Hoạt động trên lớp 1. Nhận diện luật thơ CHIỀU

Chiều hôm thằng bé cưỡi trâu về,

Nó ngẩng đầu lên hớn hở nghe.

Tiếng sáo diều cao vòi vọi rót,

Vòm trời trong vắt ánh pha lê.

(Đoàn Văn Cừ) Gạch nhịp, chỉ ra các tiếng gieo vần cũng như mối quan hệ bằng trắc của hai câu thơ kề nhau trong bài? - Số câu: 4 - Số chữ: 7 - Ngắt nhịp: 4/3

Chiều hôm thằng bé cưỡi trâu về,

Nó ngẩng đầu lên hớn hở nghe.

Vòm trời trong vắt ánh pha lê.

- Gieo vần: ê ở câu 1,2,4 (về, nghe, lê)

Chiều hôm thằng bé cưỡi trâu về,

- Luật bằng trắc: Khởi đầu là vần bằng. - Mối quan hệ B-T:
Mối quan hệ B-T của 2 câu thơ kề nhau: Câu 2 và 3 B-T giống nhau. (Niêm) Chiều hôm thằng bé cưỡi trâu về, Nó ngẩng đầu lên hớn hở nghe. Tiếng sáo diều cao vòi vọi rót, Vòm trời trong vắt ánh pha lê. B B B T T B B T T B B T T B T T B B B T T B B B T T B B Đối Niêm Đối Xét theo luật “nhất tam ngũ bất luận” “Nhị tứ lục phân minh” => chữ số 2,4,6 phải đúng luật. - Bài thơ: TỐI:
TỐI

Trong túp lều tranh cánh liếp che,

Ngọn đèn mờ tỏa ánh xanh xanh

,

Tiếng chạy nhịp một trong đêm vắng,

Như bước thời gian đếm quãng khuya.

(Đoàn Văn Cừ) Bài thơ đã bị chép sai ở chỗ nào? - Số câu, số chữ: đúng - Nhịp: Bỏ dấu phẩy để ngắt nhịp 4/3 - Gieo vần: e ở câu 1,2,4 Vậy xanh xanh => xanh lè.

Ngọn đèn mờ tỏa ánh xanh lè

2. Tập làm thơ:
II. Hoạt động trên lớp 2. Tập làm thơ Ví dụ: Bất ngờ quá thôi, cháu gái này Nhận được quà tặng của chú Xây. Nao nao lòng cháu, hây hây má. Nghĩ ngại cho mình, một chữ ngây. Tưởng rằng chú giỏi làm chính trị. Ai ngờ chú giỏi cả thể thi. Tâm hồn của chú phong lưu quá, Tuổi cao chí lớn : Hoá không già! Kết bài
Củng cố:
Củng cố: Cách làm bài thơ thất ngôn tứ tuyệt: Nội dung: Đề - Thực – Luận – Kết. Nghệ thuật: Số câu? Số chữ? Ngắt nhịp? Gieo vần? Luật B-T? Về nhà:
Về nhà: Học hiểu các phần trọng tâm bài Trả lời các câu hỏi SGK Tập làm một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt chủ đề tự chọn. Giờ sau đọc và nhận xét. Tạm biệt:
Bài học kết thúc!!! Cám ơn và chúc sức khỏe thầy cô và các em.