Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 74 MỘT NGƯỜI HÀ NỘI (Nguyễn Khải) I. TÌM HIỂU CHUNG
Cấu trúc bài học:
CẤU TRÚC BÀI HỌC I. Tìm hiểu chung Tác giả Tác phẩm a. Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ b. Mục đích sáng tác c. Nhan đề II. Hướng dẫn đọc -hiểu 1. Tóm tắt 2. Nội dung a. Nhân vật bà Hiền b. Nhân vật tôi và các nhân vật khác 2. Nghệ thuật 3. Ý nghĩa văn bản III. Luyện tập 1. Tác giả:
1. Tác giả NHÀ VĂN NGUYỄN KHẢI - Nguyễn Khải (1930-2008), tên khai sinh là Nguyễn Mạnh Khải, sinh tại Hà Nội nhưng tuổi nhỏ sống ở nhiều nơi. - Nguyễn Khải viết văn từ năm 1950, bắt đầu được chú ý từ tiểu thuyết Xung đột. Sự nghiệp sáng tác:
* Sự nghiệp sáng tác - Trước cách mạng, sáng tác của Nguyễn Khải tập trung về đời sống nông thôn trong quá trình xây dựng cuộc sống mới: Mùa lạ c(1960), Một chặng đường (1962), Tầm nhìn xa (1963), Chủ tịch huyện (1972).... và hình tượng người lính trong kháng chiến chống Mĩ: Họ sống và chiến đấu (1966), Hoà vang (1967), Đường trong mây (1970), Ra đảo (1970), Chiến sĩ (1973).... Sáng tác sau 1975:
- Sau năm 1975, sáng tác của ông đề cập đến nhiều vấn đề xã hội - chính trị có tính thời sự và đặc biệt quan tâm đến tính cách, tư tưởng, tinh thần của con người hiện nay trước những biến động phức tạp của đời sống: Cha và con, và .... (1970), Gặp gỡ cuối năm (1982)... 2. Tác phẩm:
2. Tác phẩm a. Xuất xứ: - Một người Hà Nội in trong tập truyện ngắn cùng tên của Nguyễn Khải (1990). - Truyện đã thể hiện những khám phá, phát hiện của Nguyễn Khải về vẻ đẹp trong chiều sâu tâm hồn, tính cách con người Việt Nam qua bao biến động thăng trầm của đất nước. b. Tóm tắt Truyện kể về cuộc đời người phụ nữ: bà Hiền - một người Hà Nội với cuộc sống gia đình, suy nghĩ, cách ứng xử trải qua nhiều thời đoạn của đất nước: Kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ, thời kinh tế thị trường. Xâu chuỗi các tình huống tạo ra mạch ngầm văn bản giúp nhân vật tôi nhận ra vẻ đẹp của con người Hà Nội qua nhân vật bà Hiền. Hà Nội xưa và nay:
Vµ Hình ảnh về Hà Nội:
Hình ảnh về Hà Nội II. HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM
1. Nhân vật cô Hiền:
1. Nhân vật cô Hiền a) Tính cách, phẩm chất: - Cô Hiền cũng như những người Hà Nội khác, cô đã cùng Hà Nội, cùng đất nước trải qua nhiều biến động thăng trầm nhưng vẫn giữ được cốt cách người Hà Nội. - Cô sống thẳng thắn, không giấu giếm quan điểm, thái độ với mọi hiện tượng xung quanh. Việc hôn nhân, Việc sinh con Việc dạy con Chiêm nghiệm lẽ đời - Sau chiến thắng mùa xuân 1975, đất nước trong thời kì đổi mới, giữa không khí xô bồ của thời kinh tế thị trường, cô Hiền vẫn là “một người Hà nội của hôm nay, thuần tuý Hà Nội, không pha trộn” Cô Hiền- "một hạt bụi vàng của Hà Nội":
b) Cô Hiền- "một hạt bụi vàng của Hà Nội": Vì sao tác giả cho cô Hiền là “một hạt bụi vàng” của Hà Nội? - Nói đến hạt bụi, người ta nghĩ đến vật nhỏ bé, tầm thường. Nhưng là hạt bụi vàng thì dù nhỏ bé nhưng có giá trị quí báu. Cô Hiền là một người Hà Nội bình thường nhưng cô thấm sâu những cái tinh hoa trong bản chất người Hà Nội. - Bao nhiêu hạt bụi vàng, bao nhiêu người như cô Hiền sẽ hợp lại thành những “áng vàng” chói sáng. Áng vàng ấy là phẩm giá người Hà Nội, là cái truyền thống cốt cách người Hà Nội. 2. Các nhân vật khác trong truyện:
2. Các nhân vật khác trong truyện - Nhân vật Dũng - con trai đầu của cô Hiền: Anh đã sống đúng với những lời mẹ dạy về cách sống của người Hà Nội. Anh cùng với 660 thanh niên ưu tú của Hà Nội lên đường hiến dâng tuổi xuân của mình cho đất nước. Dũng, Tuất và tất cả những chàng trai Hà Nội ấy đã góp phần tô thắm thêm cốt cách tinh thần người Hà Nội. Những nhân vật khác:
2. Các nhân vật khác trong truyện - Bên cạnh đó, còn có những người tạo nên “nhận xét không mấy vui vẻ” của nhân vật “tôi” về Hà Nội. Đó là “ông bạn trẻ đạp xe như gió” đã làm xe người ta suýt đổ lại còn phóng xe vượt qua rồi quay mặt lại chửi “Tiên sư cái anh già”..., là những người mà nhân vật tôi quên đường phải hỏi thăm... => Đó là những “hạt sạn”, làm mờ đi nét đẹp tế nhị, thanh lịch của người Tràng An. Cuộc sống của người Hà Nội nay cần phải làm nhiều điểm để giữ gìn và phát huy cái đẹp trong tính cách người Hà Nội. 3. Ý nghĩa của câu chuyện "cây si cổ thụ":
3. Ý nghĩa của câu chuyện "cây si cổ thụ" Thảo luận về chuyện cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn bị bão đánh bật rễ rồi lại hồi sinh? - Hình ảnh cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn bị bão đánh bật rễ rồi lại hồi sinh => nói lên qui luật khắc nghiệt của tự nhiên, cũng là quy luật vận động của xã hội. - Cây si là một hình ảnh ẩn dụ về vẻ đẹp của Hà Nội: Hà Nội đẹp đẽ, thanh bình, trải qua nhiều biến cố dữ dội trong lịch sử nhưng vẫn là một Hà Nội với truyền thống văn hoá đã được nuôi dưỡng và mãi trường tồn. 4. Giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng nhân vật:
4. Giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng nhân vật Nhận xét về giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng nhân vật của Nguyễn Khải trong tác phẩm? a. Giọng điệu trần thuật: - Một giọng điệu rất trải đời, vừa tự nhiên, dân dã vừa trĩu nặng suy tư, vừa giàu chất khái quát, triết lí, vừa đậm tính đa thanh. Cái tự nhiên, dân dã khi kể lại những gì mình đã chứng kiến, đã trải qua tạo nên phong vị hài hước trong giọng kể của nhân vật “tôi”; tính chất đa thanh thể hiện trong lời kể: nhiều giọng (tự tin xen lẫn hoài nghi, tự hào xen lẫn tự trào...) - Giọng điệu trần thuật đã làm cho truyện ngắn đậm đặc chất tự sự rất đời thường mà hiện đại. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
4. Giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng nhân vật a. Giọng điệu trần thuật: b. Nghệ thuật xây dựng nhân vật: - Tạo tình huống gặp gỡ giữa nhân vật “tôi” và các nhân vật khác. - Ngôn ngữ nhân vật góp phần khắc hoạ tính cách từng người: ngôn ngữ nhân vật “tôi”: đậm vẻ suy tư, chiêm nghiệm, lại pha chút hài hước, tự trào; ngôn ngữ của cô Hiền ngắn gọn, rõ ràng, dứt khoát ... Dũng: đã từng vào sinh ra tử nên có những lời thật xót xa. Tổng kết:
III. TỔNG KẾT: * Nguyễn Khải đã có những khám phá sâu sắc về bản chất của nhân vật trên dòng lưu chuyển của hiện thực lịch sử: - Là một con người, bà Hiền luôn giữ gìn phẩm giá người. - Là một công dân, bà Hiền chỉ làm những gì có lợi cho đất nước. - Là một người Hà Nội, bà đã góp phần làm rạng rỡ thêm cái cốt cách, cái truyền thống của một Hà Nội anh hùng và hào hoa- tôn thêm vẻ đẹp thanh lịch quyến rũ của “người Tràng An”. Dặn dò:
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ 1. Nắm nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa văn bản. 2. Chuẩn bị bài: Thuốc - Lỗ Tấn Tìm hiểu về nhà văn Lỗ Tấn Đọc, tóm tắt Tìm hiểu nội dung Trả lời các câu hỏi ở sgk.