Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 79 CÂU NGHI VẤN (tiếp theo) Trang bìa:
III. NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC
1. Ví dụ:
I. NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC 1. Ví dụ a) Năm nay đào lại nở Không thấy ông đồ xưa Những người muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ ? b) Cai lệ không để cho chị được nói hết câu, trợn ngược hai mắt, hắn quát : - Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ?” c) Đê vỡ rồi !... Đê vỡ rồi, thời ông cách chúng cổ chúng mày, thời ông bỏ tù chúng mày! Có biết không ? … Lính đâu ? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy ? Không còn phép tắc gì nữa à ?” d) Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, giận cùng những người ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao ? e) Đến lượt bố tôi ngây người ra như không tin vào mắt mình: - Con gái tôi vẽ đấy ư ? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy ! ” Ví dụ:
1/ Ví dụ: Các câu nghi vấn trong các đoạn trích:

c) Có biết không? Lính đâu ? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy?Không còn phép tắc gì? nữa

b) Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?

a) Những người muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ

d) Cả đoạn trích là một câu nghi vấn hay sao?

e. “Con gái tôi vẽ đấy ư? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy ! ”

Thảo luận nhóm:
Thảo luận nhóm Câu nghi vấn trong các ví dụ trên có dùng để hỏi không ? Nếu không dùng để hỏi thì để làm gì ? 4 em / nhóm – Thời gian : 5 phút Ví dụ:
1/ Ví dụ: Các câu nghi vấn trong các đoạn trích:

c) Có biết không? Lính đâu ? Sao bay

dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây

như vậy?Không còn phép tắc gì? nữa

b) Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?

a) Những người muôn năm cũ Hồn

ở đâu bây giờ

d) Cả đoạn trích là một câu nghi vấn

hay sao?

e. “Con gái tôi vẽ đấy ư? Chả lẽ lại đúng

là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy ! ”

a. ->bộc lộ tình cảm, cảm xúc. b. -> đe đọa c. -> đe đọa d. -> khẳng định e. ->bộc lộ tình cảm, cảm xúc. Ví dụ:
1/ Ví dụ: Các đoạn trích SGK/20 - 21. a. ->bộc lộ tình cảm, cảm xúc. b.->đe đọa, c.->đe đọa, d.->khẳng định e. ->bộc lộ tình cảm, cảm xúc. g ) Ai lại làm thế bao giờ ? h ) Em có thể lau bảng giúp cô được không ? i ) Vừa bước ra ngõ, chị Hương thấy bác Ba đi đến gần mình, chị cất tiếng: -Bác Ba đi làm đấy ạ ? g. phủ định h. cầu khiến i. chào * Con gái tôi vẽ đấy ư ? Chả nhẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy ! *Nhớ ai góc bể quê người *Nhớ ai góc bể bên trời bơ vơ. (Tản Đà) * Và rồi con thấy điều gì xảy đến … ( Buổi học cuối cùng ) Nếu không dùng để hỏi … có thể kết thúc bằng dấu chấm than, dấu chấm, dấu chấm lửng. 2. Ghi nhớ :
Nếu không dùng để hỏi … có thể kết thúc bằng dấu chấm than, dấu chấm, dấu chấm lửng. i. chào h. cầu khiến, g. phủ định, e. ->bộc lộ tình cảm, cảm xúc. d.->khẳng định c.->đe đọa, b.->đe đọa, a. ->bộc lộ tình cảm, cảm xúc. 2) Ghi nhớ - SGK trang 22 IV. LUYỆN TẬP
Bài 1:
IV. LUYỆN TẬP 1/ Bài 1: (SGK/22-23) Tìm câu nghi vấn và chức năng:

a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... Một người như thế ấy !... Một người đã khóc vì trót lừa một con chó !... Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng …Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn...

(Nam Cao,Lão Hạc)

Dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc (băn khoăn, nghi ngại)

b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối

Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?

Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn

Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới ?

Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,

Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?

Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng

Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,

Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?

Than ôi!Thời oanh liệt nay còn đâu ?

(Thế Lữ, Nhớ rừng)

-> Trong cả đoạn thơ, trừ “Than ôi!”, tất cả các câu còn lại đều là câu nghi vấn Dùng để phủ định và bộc lộ tình cảm, cảm xúc -> bộc lộ tình cảm, cảm xúc. Câu nghi vấn và chức năng:

c) Một chiếc lá rụng là một biểu hiện cho một cảnh biệt ly. Vậy thì sự biệt ly không chỉ có một nghĩa buồn rầu, khổ sở. Sao ta không ngắm sự biệt ly theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi ?

(Khái Hưng, Lá rụng)

Dùng để cầu khiến

d) Vâng, thử tưởng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ, không thể bay mất, nó cứ còn mãi như một vật lì lợm…Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay?

(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Người ham chơi)

Dùng để phủ định và bộc lộ tình cảm, cảm xúc -> bộc lộ tình cảm, cảm xúc. Bài 2:
2/ Bài 2: (SGK/23) Xác định câu nghi vấn, đặc điểm hình thức, chức năng và thay thế câu có ý nghĩa tương đương:

a) - Sao cụ lo xa quá thế ? Cụ còn khỏe lắm, chưa chết đâu mà sợ! Cụ cứ để tiền ấy mà ăn, lúc chết hãy hay! Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại?

- Không, ông giáo ạ! Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì mà lo liệu?

(Nam Cao, Lão Hạc)

- Chức năng phủ định - Thay thế câu có ý nghĩa tương đương: Cụ không nên lo xa quá như thế ! Bây giờ không nên nhịn đói mà tiền để lại. Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết không có tiền mà lo liệu.

d) Vua sai lính điệu em bé vào, phán hỏi:

- Thằng bé kia, mày có việc gì? Sao lại đến đây mà khóc?

(Em bé thông minh)

- Chức năng dùng để hỏi - Thay thế câu có ý nghĩa tương đương: không thể có câu thay thế. Bài 3:
Bài tập 3 sgk /24 Đặt câu nghi vấn dùng để: - yêu cầu kể lại nội dung phim - Bộc lộ tình cảm cảm xúc trước số phận của một nhân vật văn học. Bài 4:
Bài 4/22: Các câu “ Anh ăn cơm chưa ?” “Cậu đọc sách đấy à?” “ Em di đâu đấy” không dùng để hỏi. Vậy trong những trường đó, câu nghi vấn dùng để làm gì ? Mối quan hệ giữa người nói với người nghe ở đây như thế nào ? ->dùng để chào, lối chào của người Việt Nam. Người nghe không nhất thiết trả lời, có thể đáp lại bằng câu chào khác -> Thể hiện quan hệ thân mật giữa người nói và người nghe . Câu nghi vấn:
CÂU NGHI VẤN - Đặc điểm hình thức

Có những từ nghi vấn ( ai, gì, nào, sao, hả, chứ…) hoặc từ hay (nối các quan hệ lựa chọn)

- Chức năng Chức năng chính: dùng để hỏi Chức năng khác : dùng để cầu khiến, khẳng định, phủ định, đe doạ, bộc lộ tình cảm, cảm xúc - Dấu kết thúc câu Dấu chấm hỏi Dấu chấm, dấu chấm than hoặc dấu chấm lửng Lưu ý : Khi nhận diện câu, cần đặt câu trong hoàn cảnh giao tiếp cụ thể DẶN DÒ
Dặn dò:
DẶN DÒ - Bài cũ : Học bài Làm bài tập. - Chuẩn bị bài mới : Soạn bài “Thuyết minh về một phương pháp cách làm Kết thúc: