Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 103 BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
I. TÌM HIỂU CHUNG: 1. Tác giả: Dựa vào chú thích SGK, hãy giới thiệu đôi nét về tác giả? Giới thiệu tác giả:
Nguyễn Thiếp (1723-1804), quê ở Hà Tĩnh, là người học rộng hiểu sâu, đỗ đạt dưới triều Lê, được người đời rất coi trọng. 2. Tác phẩm::
2. Tác phẩm: Hãy giới thiệu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm? Tác phẩm:
2. Tác phẩm: - Hoàn cảnh ra đời: Vua Quang Trung từng mời Nguyễn Thiếp ra hợp tác với triều Tây Sơn nhưng vì nhiều lí do Nguyễn Thiếp chưa nhận lời. Ngày 10 tháng 7 niên hiệu Quang Trung năm thứ tư (1791), vua lại viết chiếu thư mời Nguyễn Thiếp vào Phú Xuân hội kiến vì “có nhiều điều bàn nghị”. Lần này La Sơn Phu Tử bằng lòng và ông đã làm bài tấu gởi vua Quang Trung vào tháng 8-1791 Thư của Quang Trung:
Thư của Quang Trung gửi cho Nguyễn Thiếp Hoàn cảnh ra đời:
2. Tác phẩm: - Hoàn cảnh ra đời: - Thể loại: Tấu Dựa vào chú thích SGK, hãy cho biết: Tấu là thể văn như thế nào? Giống các thể loại khác (khải sớ,…), tấu là thể loại văn thư của bề tôi được viết bằng văn xuôi, văn vần hoặc biền ngẫu, trình lên vua chúa những kiến nghị, đề nghị của mình. Nội dung bài tấu: một là bàn về “quân đức”, hai là “dân tâm”, ba là “học pháp”. Đoạn trích là phần ba của bản tấu gởi vua Quang Trung khi ông vào Phú Xuân hội kiến với nhà vua. 3. Bố cục:
3. Bố cục: Hãy cho biết đoạn trích có bố cục như thế nào? Chia đoạn:
3. Bố cục: Chia làm 4 đoạn Đ1: “Từ đầu…tệ hại ấy.” - Mục đích của việc học. Đ2: “Cúi xin từ nay ban chiếu thư… Xin chớ bỏ qua.” - Bàn và khuyến nghị về chủ trương mở rộng việc học, nội dung và phương pháp dạy học. Đ3: “Đạo học…thịnh trị.” - Kết quả dự kiến. Đ4: đoạn còn lại. - Kết luận. 4. Đại ý:
4. Đại ý: Hãy cho biết đại ý của đoạn trích? Văn bản nêu lên mục đích, tác dụng của việc học chân chính, phương pháp học tập đúng, đồng thời phê phán lối học chuộng hình thức, cầu danh lợi. II. PHÂN TÍCH
1a. Nội dung: :
II. PHÂN TÍCH: 1. Nội dung: a. Bàn về mục đích chân chính của việc học: Phần đầu tác giả đã nêu khái quát mục đích chân chính của việc học. Mục đích đó là gì? - Để thành người tốt; - Vì sự thịnh trị của đất nước; - Học không cầu danh lợi. Nội dung:
Theo dõi đoạn văn bàn về mục đích của việc học, ta thấy: Trong câu văn biền ngẫu: “Ngọc không mài không thành đồ vật; người không học không biết rõ đạo”, tác giả giải thích khái niệm “học” bằng hình ảnh so sánh rất cụ thể nên dễ hiểu: Chỉ có học tập con người mới nên tốt đẹp. Do vậy, học tập là quy luật cho cuộc sống của con người. Nội dung:
Khái niệm “đạo” vốn trừu tượng, phức tạp được giải thích ngắn gọn, rõ ràng: “ Đạo là lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người”. Tác giả cho rằng đạo của kẻ đi học là học luân thường đạo lí để làm người bởi đạo học ngày trước lấy lấy mục đích hình thành đạo đức, nhân cách. Đó là tam cương (quân thần – phụ tử - phu phụ), ngũ thường (nhân -lễ -nghĩa –trí-tín) b. Phê phán những quan niệm không đúng về việc học::
a. Bàn về mục đích chân chính của việc học: b. Phê phán những quan niệm không đúng về việc học: II. PHÂN TÍCH: 1. Nội dung: Trả lời câu hỏi:
Dựa vào đoạn trích, hãy cho biết tác giả phê phán lối học lệch lạc, sai trái nào? Tác hại của lối học ấy là gì? Phê phàn lối học lệch lạc: lối học chuộng hình thức (không chú ý đến nội dung học). Phê phán lối học sai trái: học vì danh lợi bản thân. -> Tác hại: làm cho chúa tầm thường (Lê Cảnh Hưng, Lê Chiêu Thống, Trịnh Sâm, Trịnh Khải,… là bạo chúa, bù nhìn, hèn nhát, tầm thường và bán nước), thần nịnh hót -> dẫn đến cảnh “nước mất nhà tan”. c. Quan điểm và phương pháp đúng đắn trong học tập::
c. Quan điểm và phương pháp đúng đắn trong học tập: Để khuyến khích việc học, Nguyễn Thiếp khuyên vua Quang Trung thực hiện những chính sách gì? => Cho mở rộng việc học ở tất cả các phủ, huyện trong cả nước để con cháu các quan lại hoặc thường dân đều có thể đi học. Thảo luận:

Thảo luận: Bài tấu có đoạn bàn về “phép học”, đó là những “phép học” nào? Tác dụng và ý nghĩa của những “phép học” ấy? Từ thực tế việc học của bản thân, em thấy phương pháp học tập nào là tốt nhất? Vì sao?

(thời gian thảo luận cho các nhóm là 5 phút)

Phương pháp học là:

- Tuần tự tiến lên, từ thấp lên cao;

- Học rộng, nghĩ sâu, biết tóm lược những điều cơ bản, cốt yếu nhất;

- Học phải biết kết hợp với hành

Tác dụng của phép học: Đất nước nhiều nhân tài, chế độ vững mạnh, quốc gia hưng thịnh.

Liên hệ thực tế học tập: phương pháp sau là tốt nhất: trên cơ sở nghe các thầy cô giảng, học sinh phải biết tự học, kết hợp học với hành. Vì đó là cách học giúp em hiểu sâu bài giảng, nhớ lâu kiến thức và vận dung tốt vào công việc gia đình.

2. Nghệ thuật::
2. Nghệ thuật: Dù chỉ là đoạn trích, phép lập luận vẫn được thể hiện rất rõ. Xác định trình tự lập luận của đoạn văn bằng sơ đồ sau: Nghệ thuật:
2. Nghệ thuật: => Lập luận: Đối lập hai quan niệm về việc học, lập luận của Nguyễn Thiếp bao hàm sự lựa chọn. Quan niệm, thái độ phê phán ấy cho thấy trí tuệ bản lĩnh, nhận thức tiến bộ của người trí thức chân chính. Quan niệm ấy vẫn còn có ý nghĩa đối với chúng ta hôm nay. Trả lời câu hỏi:
Em có nhận xét như thế nào về luận điểm, lí lẽ và lời văn trong đoạn trích? => Có luận điểm rõ ràng, lí lẽ chặt chẽ, lời văn khúc chiết, thể hiện tấm lòng của một trí thức chân chính đối với đất nước. Nghệ thuật:
2. Nghệ thuật: => Lập luận: Đối lập hai quan niệm về việc học, lập luận của Nguyễn Thiếp bao hàm sự lựa chọn. Quan niệm, thái độ phê phán ấy cho thấy trí tuệ bản lĩnh, nhận thức tiến bộ của người trí thức chân chính. Quan niệm ấy vẫn còn có ý nghĩa đối với chúng ta hôm nay. => Có luận điểm rõ ràng, lí lẽ chặt chẽ, lời văn khúc chiết , thể hiện tấm lòng của một trí thức chân chính đối với đất nước. 3. Ý nghĩa văn bản:
3. Ý nghĩa văn bản Qua tìm hiểu và phân tích văn bản, Em nhận thấy văn bản có ý nghĩa như thế nào về mặt nội dung và nghệ thuật? => Bằng hình thức lập luận chặt chẽ, sáng rõ, Nguyễn Thiếp nêu lên quan niệm tiến bộ của ông về sự học giúp ta hiểu mục đích của việc học là để làm người có đạo đức, có tri thức, góp phần làm hưng thịnh đất nước, chứ không phải để cầu danh lợi. Muốn học tốt phải có phương pháp, học cho rộng nhưng phải nắm cho gọn; đặc biệt, học phải đi đôi với hành. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Hướng dẫn tự học:
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC: - Tìm hiểu thêm về con người, cuộc đời La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp. - Liên hệ với mục đích, phương pháp học tập bản thân - Soạn bài: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm Chuẩn bị tốt phần chuẩn bị ở nhà trang 82: Cần phải lập dàn bài các luận điểm, luận cứ và dự kiến cách trình bày cụ thể. Xem trước phần luyện tập trên lớp trang 83 – 84, bài đọc thêm cuối trang 84 SGK. Kết thúc: