BÀI 19. VIỆT NAM NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 19. VIỆT NAM NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX (Tiết 2)
Khởi động
Mục tiêu bài học
Ảnh
Mục tiêu bài học
Tìm hiểu về sự ra đời của nhà Nguyên. Hiểu về những nét chính về tình hình chính trị, sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của Việt Nam thời nhà Nguyễn. Tìm hiểu quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của các vưa Nguyễn.
Dẫn dắt
Ảnh
Điện Thái Hòa thuộc Quần thể di tích Cố đô Huế, là di sản văn hóa gắn với nhà Nguyễn, triều đại quân chủ cuối cùng của Việt Nam. Vậy, nhà Nguyễn đã ra đời như thế nào? Tình hình đất nước dưới thời nhà Nguyễn phát triển ra sao? Nhà Nguyễn đã làm những gì để thực thi chủ quyền quốc gia đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa?
Tinh hinh kinh te
Hoạt động 3
Ảnh
3. Tình hình kinh tế
Trình bày những nét chính về sự phát triển nông nghiệp thời Nguyễn. Chính sách nào của nhà Nguyễn đạt hiệu quả cao nhất trong nông nghiệp? Tại sao?
a. Nông nghiệp
Nông nghiệp: Chính sách phát triển nông nghiệp
Nửa đầu thế kỉ XIX, các vị vua nhà Nguyễn đã ban hành nhiều chính sách, biện pháp tích cực để thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp, như:
a. Nông nghiệp
Khuyến khích nhân dân khẩn hoang, ưu tiên đất trồng lúa; cho phép đất khai hoang thành đất tư,... Thưucj thi chính sách doanh diền (nhà nước trực tiếp chiêu mộ, cấp tiền, nông cụ, thóc giống cho dân nghèo đi khai hoang, lập ấp ở những vùng trọng yếu). Đào nhiều sông ngòi, kênh trạch.
3. Tình hình kinh tế
Nông nghiệp: Chính sách hiệu quả tích cực
Các chính sách khuyên khích của nhà nước đã đem lại nhiều hiệu quả tích cực , như:
a. Nông nghiệp
Sản xuất nông nghiệp phát triển. Hàng trăm đồn điền mới được lập ra ở vùng Nam Bộ, Các công trình đê điều ở Nam Bộ mang lại hiệu quả không chỉ trong trị thủy mà trong cả quốc phòng, giao thông, địch cư,...
3. Tình hình kinh tế
Nông nghiệp: Chính sách đạt hiệu quả cao nhất
Các chính sách đạt hiệu quả cao nhất là chính sách doanh điền. Vì:
a. Nông nghiệp
nhờ thực hiện chính sách này, nhà Nguyễn đã khẩn hoang, lập nên được hàng trăm đồn điền ở khu vực Nam Bộ. Đồng khời khai phá, lập thêm được hai huyện mới ở khu vực miền Bắc là huyện Kim Sơn (nay thuộc tỉnh Ninh Bình) và huyện Tiền Hải (nay thuộc tỉnh Thái Bình).
3. Tình hình kinh tế
Hoạt động 4
3. Tình hình kinh tế
b. Thương nghiệp và thủ công nghiệp
Ảnh
Sự phát triển của thủ công nghiệp và thương nghiệp có gì nổi bật so với thời kì của các chúa Nguyễn? Theo em, chính sách nào của nhà Nguyễn đã hạn chế sự phát triển của giao thương?
3. Tình hình kinh tế
Thủ công nghiệp
3. Tình hình kinh tế
b. Thương nghiệp và thủ công nghiệp
Về thủ công nghiệp:
Các nghành, nghề thủ công nghiệp trong nhân dân tiếp tục được duy trì và phát triển. Xuất hiện nghề thủ công mới là nghề in tranh, với nhiều làng nghề nổi tiếng, như: làng tranh Đông Hồ (Bắc Ninh), Hàng Trống (Hà Nội), Lành Sình (Huế),... Bộ phận thủ công nghiệp mà nhà nước được tổ chức với quy mô lớn.
Ảnh
Cửu đỉnh đúc năm 1837 (Tử Cấm Thành, Huế)
Cửu đỉnh là chín chiếc đỉnh bằng đồng đặt trước sân Thế miếu, Trên mỗi định chạm khắc 17 bức họa tiết có ghi chú và 1 bức họa thư, tập hợp thành bức tranh toàn cảnh của nước Việt Nam thời nhà Nguyễn. Cửu đỉnh là một tác phẩm nghệ thuật đúc đồng đỉnh cao của Việt Nam.
Thương nghiệp
3. Tình hình kinh tế
b. Thương nghiệp và thủ công nghiệp
Về thương nghiệp:
Nội thương: hoạt động buôn bán phát triển thuận lợi nhờ vào chính sách cải cách tiền tệ và thống nhất các đơn vị đo lương; nhiều tuyến đường giao thương được sửa chữa, khai thông đã thúc đẩy giao thương giữa các vùng miền trong nước. Hoạt động ngoại thương nhộn nhịp. Thương nhân nước ngoài được phép buôn bán tại một số cửa sông, cửa biển, nhưng chịu sự kiểm soát chặt chẽ cửa triều đình.
Ảnh
Cảnh buôn bán trên sông Đồng Nai khoảng năm 1820 (tranh vẽ trong tác phẩm Lịch sử một chuyến đi tới Biển Đông của John White)
Tình hình văn hóa
Hoạt động 5
4. Tình hình văn hóa
Văn hóa thời nhà Nguyễn trong nửa đầu thế kỉ XIX
Ảnh
Ảnh
Danh xưng Cử nhân từ thời nhà Nguyễn, với nghĩa :tiến cử người tài" dùng để chỉ những người đã đỗ kì thi Hương (thay cho danh xưng Hương cống, Sinh đồ thời nhà Lê). Sau khi đỗ thi Hương mới được thi Hội. Đậu thi Hội gọi là Tiến sĩ, nghĩa là "kẻ sĩ được tiến cử"
Tôn giáo, tín ngưỡng
4. Tình hình văn hóa
Khôi phục vị trí độc tôn của Nho giáo, hạn chế hoạt động của Thiên Chúa giáo. Ở các làng xã, những tín ngưỡng cổ truyền của dân tộc vẫn được coi trọng.
Tôn giáo, tín ngưỡng
Giáo dục, khoa cử
4. Tình hình văn hóa
Năm 1803, vua Gia Long cho mở Đốc học đường. Từ năm 1807, nhà Nguyễn đã bắt đầu tổ chức các kì thi Nho học.
Giáo dục, khoa cử:
Sử học, địa lí
4. Tình hình văn hóa
Năm 1803, Quốc sử quán được thành lập để sưu tầm, lưu trữ và biên soạn các bộ sử. Nhiều tác phẩm sử học ra đời, như: Đại Nam nhất thống chí (Quốc sử quán), Lịch triền hiến chương loại trí (Phan Huy Chú),...
Sử học:
Địa lí:
Các tác phẩm tiêu biể là: Gia Định thông chí (Trình Hoài Đức), Đại Nam nhất thống toàn đồ (Quốc sử quán),...
Văn học
4. Tình hình văn hóa
Nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng cũng xuất hiện thời kì này như: Truyện Kiều của Nguyễn Du, Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu, những tập thơ Nôm của Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan,...
Văn học:
Nghệ thuật
4. Tình hình văn hóa
Nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng như: Quần thể kiến trúc Cố đô Huế, các lăng tẩm, cột cờ ở Hà Nội,... Nhã nhạc cung đình Huế đã đạt đến đỉnh cao nghệ thuật ca diễn. Nghệ thuật ca múa nhạc dân gian phát triển rực rỡ.
Nghệ thuật:
Ảnh
Ngọ Môn, Hoàng thành Huế.
Luyện tập
Câu 1
Bài tập trắc nghiệm
Thế kỉ XIX, tình hình công thương nghiệp nước ta như thế nào?
Công thương nghiệp sa sút
Công thương nghiệp có xu hướng phát triển mạnh mẽ
Nhà Nguyễn tăng cường thu thuế. Làm hạn chế sự phát triển công thương nghiệp
Nhà Nguyễn không có chính sách phát triển công thương nghiệp
Câu 2
Bài tập trắc nghiệm
Nội dung chủ yếu của văn học Việt Nam thế kỉ XVIII- nửa đầu thế kỉ XIX là gì?
Thể hiện tình yêu quê hương đất nước, con người Việt Nam.
Ca ngợi tình yêu đôi lứa, tình yêu gia đình.
Phản ánh cuộc sống đương thời cùng những thay đổi trong tâm tư, tình cảm và nguyện vọng của con người Việt Nam.
Chống phá triều đình, phê phán những thói hư tật xấu của quan quân nhà Nguyễn.
Câu 3
Bài tập trắc nghiệm
Tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du không đi sâu phản ánh nội dung nào sau đây?
Phơi bày những mặt xấu của xã hội đương thời
Thể hiện tình thương đối với con người đặc biệt là người phụ nữ
Ngợi ca cuộc đấu tranh chống áp bức của nông dân
Phê phán chiến tranh giữa các thế lực phong kiến