CHƯƠNG 7: BÀI 16: VIỆT NAM DƯỚI THỜI NGUYÊN (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
Ảnh
CHƯƠNG 7: BÀI 16: VIỆT NAM DƯỚI THỜI NGUYÊN (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX)
LỊCH SỬ 8
Khởi động
- Khởi động (- Khởi động)
Khu Đại nội Huế thuộc cụm quần thể Di tích Cố đô Huế, nơi lưu giữ nhiều dấu ấn đặc sắc của một vương triều phong kiến trong lịch sử Việt Nam, được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa thế giới (1993). Vương triều nào được đề cập ở trên? Hãy chia sẻ những điều em biết về vương triều đó.
Ảnh
Hình thành kiến thức
1. Nhà Nguyễn thành lập và củng cố quyền thống trị
1. Nhà Nguyễn thành lập và củng cố quyền thống trị
Ảnh
Câu hỏi: Hãy cho biết Vương triều Nguyễn được thành lập như thế nào?
a. Sự thành lập Vương triều Nguyễn
- Kết luận
- Kết luận:
Sau khi vua Quang Trung qua đời, Triều Tây Sơn mất đi một trụ cột quan trọng; mâu thuẫn nội bộ ngày càng sâu sắc; uy tín bị giảm sút, lực lượng suy yếu. Năm 1802, được sự ủng hộ của địa chủ ở Gia Định, Nguyễn Ánh đã đánh bại triều Tây Sơn, lập ra Triều Nguyễn, lấy niên hiệu là Gia Long, đặt kinh đô ở Phú xuân Huế.
Ảnh
b. Nhà Nguyễn củng cố quyền thống trị
Ảnh
Câu hỏi 1: Khai thác lược đồ hình 16.3, em có nhận xét gì về đơn vị hành chính thời Nguyễn? Câu hỏi 2: Trình bày nét chính về tình hình chính trị thời Nguyễn.
b. Nhà Nguyễn củng cố quyền thống trị
- Hình 16.3
Ảnh
Hình 16.3. Lược đồ hành chính Việt Nam thời Nguyễn (1832)
- Kết luận
- Kết luận:
Ảnh
Nguyễn Ánh dần thâu tóm mọi quyền lực, từng bước cùng cố chế độ quân chủ trung ương tập quyền, lãnh thổ đất nước thống nhất từ ải Nam Quan (Lạng Sơn) đến mũi Cà Mau (Cà Mau).
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Nhà Nguyễn ban hành bộ Hoàng Việt luật lệ (luật Gia Long) nhằm đặt cơ sở pháp lí cho nhà nước quân chủ. Với cuộc Cải cách Minh Mạng, bộ máy quản lí nhà nước từ Trung ương xuống địa phương được hoàn thiện. Cả nước được chia thành 30 tỉnh và 1 phủ (Thừa Thiên). Về đối ngoại, nhà Nguyễn thực hiện chính sách ngoại giao mềm dẻo với nhà Thanh nhưng lại khước từ quan hệ và giao thương với các nước Âu - Mỹ, kể cả Pháp, thi hành chính sách cấm đạo gay gắt (bắt đầu từ thời Minh Mạng), gây nhiều hệ luỵ về sau.
2. Tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX
2. Tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX
a. Kinh tế
Ảnh
Câu hỏi: Hãy nêu những nét chính về tình hình kinh tế thời Nguyễn.
- Kết luận
- Kết luận:
Nông nghiệp: nhà Nguyễn đã quan tâm đến việc tổ chức khai hoang, di dân lập ấp, lập đồn điền ở nhiều tỉnh phía bắc và phía nam,... Tuy nhiên, do địa chủ, cường hào bao chiếm ruộng đất nên nông dân vẫn không có ruộng để cày cấy, phải lưu vong. Ở các tỉnh phía bắc, lụt lội, hạn hán xảy ra thường xuyên. Thủ công nghiệp, thương nghiệp: Thủ công nghiệp có những cải tiến nhất định về kĩ thuật. Nghề khai mỏ được đẩy mạnh. Hoạt động buôn bán trong nớớc và với nước ngoài ngày càng tăng. Tuy nhiên, do Nhà nước có những quy định ngặt nghèo và thi hành chính sách bế quan toả cảng tập trung, thợ giỏi vào làm trong các quan xưởng, nên từ một số ngành, nghề không phát triển được. Nhiều đô thị, trung tâm buôn bán nổi tiếng từ thời kì trước như Thăng Long , Phố Hiến, Hội An dần bị sa sút.
- Hình 16.4
Ảnh
Hình 16.4. Đồng tiền Minh Mạng thông báo
b. Xã hội
Ảnh
Câu hỏi: Hãy nêu nét nổi bật về tình hình xã hội thời Nguyễn nửa đầu thế kỉ XIX. Số lượng cuộc khởi nghĩa nổ ra gợi cho em suy nghĩ gì?
b. Xã hội
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Cuộc sống cơ cực của người dân và các mẫu thuẫn xã hội khác đã làm bùng nổ nhiều cuộc nổi dậy chống nhà Nguyễn. Lực lượng tham gia gồm nông dân, thợ thuyền, binh lính, nhà nho, nhân dân các dân tộc thiểu số. Tiêu biểu là các cuộc khởi nghĩa của Phan Bá Vành (1821 - 1827), của Lê Duy Lương (1833), của Nông Văn Vân (1833 - 1835), của Cao Bá Quát (1854 - 1856),...
3. Sự phát triển của văn hóa Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX
3. Sự phát triển của văn hóa Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX
Ảnh
Câu hỏi: Nêu những nét chính về tình hình văn hóa thời Nguyễn. Em có ấn tượng nhất tới thành tựu nào? Vì sao? (Hoàn thành phiếu học tập).
- Phiếu học tập
Ảnh
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Dòng văn học viết với nhiều tác phẩm có giá trị phần lớn được sáng tác bằng chữ Nôm làm phong phú thêm nền văn học dân tộc. Văn học dân gian được thể hiện dưới nhiều hình thức. Nội dung cơ bản: phản ánh cuộc sống lao động và khát vọng của nhân dân, phê phán thói hư, tật xấu của xã hội phong kiến.
a. Văn học
b. Nghệ thuật
Ảnh
Nhã nhạc đến thời Nguyễn phát triển đỉnh cao. Văn nghệ dân gian xuất hiện hàng loạt làn điệu dân ca. Hội hoạ với nhiều dòng tranh dân gian ra đời. Kiến trúc, điêu khắc với nhiều công trình nổi tiếng còn tồn tại đến ngày nay.
b. Nghệ thuật:
+ Hình 16.5
Ảnh
Hình 16.5. Cửu đỉnh - chín đỉnh đồng lớn đặt tại sân Thế Miếu trong Hoàng thành Huế
+ Hình 16.6
Ảnh
c. Tôn giáo
Ảnh
Phật giáo thời kì này tiếp tục phát triển. Các giáo sĩ phương Tây tích cực truyền bá Công giáo. Số người theo Công giáo ngày càng đông, vì thế nhà thờ mọc lên ở khắp nơi.
c. Tôn giáo
d. Khoa học
Ảnh
Nửa đầu thế kỉ XIX ghi nhận những bước đột phá trong việc biên soạn các công trình sử học. Một số bộ địa lí và địa lí lịch sử, y dược có giá trị được biên soạn.
d. Khoa học
4. Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của nhà Nguyễn.
Ảnh
Câu hỏi 1: Khai thác tự liệu 2, 3, hãy nêu những đóng góp của vua Gia Long và vua Minh Mạng trong công cuộc thực thi chủ quyển ở quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa.
4. Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của nhà Nguyễn.
- Hình 16.7
Ảnh
Hình 16.7. Đại Nam thống nhất toàn đồ
- Câu 2 (Thảo luận và trả lời câu hỏi)
Ảnh
Câu hỏi 2: Hãy mô tả quá trình thực thi chủ quyền đối với quân đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của nhà Nguyễn.
- Kết luận
- Kết luận:
Thời Gia Long, quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa thuộc tỉnh Quảng Ngãi. Triều đình lập lại hai đội Hoàng Sa và Bắc Hải, biên chế nằm trong lực lượng quân đội, với nhiệm vụ thực thi chủ quyền của Việt Nam trên hai quần đảo này. Đến thời Minh Mạng, hoạt động thực thi chủ quyền trên quần đảo Trường Sa và quần đảo Hoàng Sa tiếp tục được đẩy mạnh: việc đo đạc kết hợp với vẽ bản đồ được quan tâm thực hiện. Nhà vua đã cho dựng miếu thờ và trồng cây xanh ở quần đảo Hoàng Sa,... Khoảng năm 1838, Triều Nguyễn cho vẽ bản đồ Đại Nam nhất thống toàn đồ thể hiện quần đảo Hoàng Sa, quần đảo Trường Sa thuộc lãnh thổ Việt Nam.
Luyện tập
- Câu 1
Ảnh
Câu hỏi 1: Lập và hoàn thành bảng hệ thống (theo gợi ý dưới đây) về một số thành tựu tiêu biểu dưới thời Nguyễn.
- Luyện tập:
Ảnh
- Câu 2 (- Luyện tập)
Ảnh
Câu hỏi 2: Có quan điểm cho rằng: Nhà Nguyễn đã để lại di sản văn hoá đồ sộ. Em đồng ý với quan điểm đó không? Vì sao?
- Câu 3 (- Luyện tập)
Ảnh
Câu hỏi 3: Nêu cảm nghĩ của em về quá trình thực thi chủ quyền của nhà Nguyễn đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa.
Vận dụng
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
Câu hỏi: Lựa chọn một thành tựu tiêu biểu dưới thời Nguyễn, sưu tầm thêm tư liệu và xây dựng bài giới thiệu ngắn gọn về thành tựu đó theo ý tưởng của em.
Dặn dò
- Dặn dò
Ảnh
Dặn dò:
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập về nhà trong SBT. Chuẩn bị bài sau: "Chương 7: Bài 17: Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược từ năm 1858 đến năm 1885".
- Cảm ơn
Ảnh