BÀI 6. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI KHU VỰC MỸ LA TINH
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 6. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI KHU VỰC MỸ LA TINH
Khởi động
Khởi động
Ảnh
Khởi động
Ảnh
Xác định phạm vi lãnh thổ và vị trí khu vực Mỹ La tinh trên bản đồ: Mỹ La tinh gồm những bộ phận nào? Kéo dài từ khoảng vĩ tuyến nào đến vĩ tuyến nào? Đặc điểm đặc biệt của vị trí địa lí của khu vực Mỹ La tinh? Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí đến phát triển kinh - xã hội khu vực.
Vị trí địa lí
Phạm vi lãnh thổ
Ảnh
Phạm vi lãnh thổ
Ảnh
Mỹ La tinh gồm Mê-hi-cô, eo đất Trung Mỹ, các đảo và quần đảo trong vùng biển Ca-ri-bê và toàn bộ lục địa Nam Mỹ, có diện tích khoảng 20 triệu km2.
Ảnh
Vị trí địa lí
Ảnh
Vị trí địa lí
Trải dài từ khoảng vĩ độ 33°B đến gần vĩ độ 54°N, tiếp giáp với ba đại dương phía đông là Đại Tây Dương, phía tây là Thái Bình Dương và phía nam là Nam Đại Dương. Mỹ La tinh nằm hoàn toàn ở bán cầu Tây, tách biệt với các châu lục khác. Phía bắc giáp khu vực Bắc Mỹ (gồm Hoa Kỳ và Ca-na-đa).
Ảnh
Ảnh hưởng
Ảnh
Ảnh hưởng
Thuận lợi phát triển kinh tế biển, hợp tác trong khu vực và với các khu vực khác trên thế giới. Kênh đào Pa-na-ma có vai trò đặc biệt quan trọng đối với phát triển kinh tế và giao thương. Khu vực Bắc Mỹ là thị trường tiêu thụ rộng lớn và nơi cung cấp nguồn đầu tư quan trọng cho các nước Mỹ La tinh.
Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
Địa hình và đất
Ảnh
Địa hình và đất
Nhìn chung, khu vực Mỹ La tinh có cấu trúc địa hình tương đối đa dạng, phức tạp, với nhiều dạng địa hình khác nhau.
Phía tây là miền núi cao, bao gồm: sơn nguyên Mê-hi-cô và vùng núi trẻ Trung Mỹ, hệ thống núi An-đét cao và đó sợ bậc nhất thế giới chạy sát bờ Thái Bình Dương.
Địa hình núi cao, chia cắt mạnh gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, cư trú và giao thông; đồng thời các dãy núi cao ngăn ảnh hưởng của biển vào sâu trong nội địa. Vùng núi cũng là nơi có nhiều thiên tai (động đất, núi lửa,...)
Phía đông là miền núi thấp, sơn nguyên và đồng bằng, bao gồm: sơn nguyên Guy-a-na và sơn nguyên Bra-xin, bẽ mặt nhiều nơi phủ đất feralit hình thành tử dung nham núi lửa; phần trung tâm sơn nguyên Guy-a-na và phần đồng sơn nguyên Bra-xin được nâng lên thành một số dãy núi. Các đồng bằng La-nốt, La Pla-ta là những vùng đất thấp, bề mặt được bối đắp phù sa dày, khá bằng phẳng. Riêng đồng bằng A-ma-dôn có phần lớn diện tích là đầm lấy, rừng rậm phát triển.
Hình 6.1
Ảnh
Ảnh
Vùng núi thấp, sơn nguyên và đồng bằng phía đông thuận lợi trồng cây công nghiệp, cây lương thực và chăn nuôi gia súc. Vùng biển Ca-ri-bẻ có nhiều đảo, đất màu mỡ thuận lợi trồng cây công nghiệp, cây ăn quả nhiệt đới và phát triển du lịch.
Khí hậu
Ảnh
Khí hậu
Khí hậu của phần lớn lãnh thổ Mỹ La tinh có tính chất nóng, ẩm. Do phạm vi lãnh thổ trải dài trên nhiều vĩ độ và đặc điểm của địa hình nên khí hậu Mỹ La tinh có sự phân hoá đa dạng thành nhiều đới và kiểu khí hậu khác nhau. Các đới và kiểu khí hậu: Khí hậu xích đạo quanh năm nóng, ẩm, bao gồm phần phía tây đồng bằng A-ma-dồn, duyên hải phía tây Cô-lôm-bi-a và Ê-cu-a-đo. Khí hậu cận xích đạo một năm có hai mùa (mùa khô và mùa mưa) rõ rệt, bao gồm toàn bộ phẩn phía bắc Nam Mỹ, đông và nam đồng bằng A-ma-dôn, bắc sơn nguyên Bra-xin. Khí hậu nhiệt đới quanh năm nóng, lượng mưa giảm dần từ đông sang tây ở khu vực Trung Mỹ, quần đảo Ca-ri-bê, phía nam đồng bằng A-ma-dồn. Khí hậu cận nhiệt có mùa hạ nóng, mùa đông ấm và đới khí hậu ôn đới mát mẻ quanh năm, bao gồm toàn bộ phần lãnh thổ phía nam của lục địa Nam Mỹ. Các vùng núi cao ở phía tây lục địa Nam Mỹ có kiểu khí hậu núi cao.
Hình 6.2
Ảnh
Ảnh
Nhìn chung, khí hậu Mỹ La tinh thuận lợi để phát triển nông nghiệp, nhất là nông nghiệp nhiệt đới với các loại cây ăn quả (chuối, dứa, xoài,...), cây công nghiệp (cao su, cà phê, mía,...). Khí hậu Mỹ La tinh cũng gây một số khó khăn cho đời sống và sản xuất: một số khu vực có khí hậu khắc nghiệt (hoang mạc A-ta-ca-ma quá khô hạn, phía tây đồng bằng A-ma-dón quá ẩm ướt....); vùng biển Ca-ri-bé và dải đất Trung Mỹ hằng năm chịu ảnh hưởng của bão nhiệt đới và lũ, ngập lụt.
Sông, hồ
Ảnh
Sông , hồ
Mạng lưới sông ở Mỹ La tinh khá dày đặc, có nhiều sông lớn và dài, phần lớn các sông nhiều nước quanh năm như A-ma-dòn, O-ri-nô-cô,... Sông ngòi có giá trị về nhiều mặt là đường giao thông quan trọng, nguồn nước tưới tiêu, tiềm năng thuỷ điện lớn và là các địa điểm du lịch hấp dẫn. Các hồ ở Mỹ La tinh đa số là hố nhỏ, nằm trên các độ cao lớn, có nguồn gốc kiến tạo, núi lửa, băng hà. Một số hố có ý nghĩa về du lịch (hỏ Ti-ti-ca-ca, Ni-ca-ra-goa,...)
Sinh vật
Ảnh
Sinh vật
Thảm thực vật của Mỹ La tinh rất đa dạng, bao gồm: rừng nhiệt đới (rừng mưa nhiệt đới, rừng nhiệt đới gió mùa...), rừng cận nhiệt đới, xa van và rừng thưa, hoang mạc và bản hoang mạc... Giới động vật Mỹ La tinh rất phong phú, có nhiều loài đặc hữu như thú ăn kiến, cá sấu Nam Mỹ, vẹt, lạc đà Nam Mỹ (La-ma)..... Rừng ở Mỹ La tinh là nguồn cung cấp gỗ quan trọng cho nền kinh tế và có ý nghĩa đặc biệt về đa dạng sinh học, điều hoà khí hậu,... Tuy nhiên, diện tích rừng tự nhiên đang có xu hướng giảm do bị khai phá để lấy gỗ, lấy đất canh tác và làm đường giao thông....
Khoáng sản
Ảnh
Khoáng sản
Mỹ La tinh là khu vực giàu tài nguyên khoáng sản, tập trung chủ yếu ở vùng núi An-đét và phía đông nam sơn nguyên Bra-xin. Khoáng sản phong phú về chủng loại, có trữ lượng lớn là sắt (Bra-xin – trữ lượng 80 tỉ tấn,...), chì – kêm, bạc (Bô-li-vi-a, Pê-ru, Ác-hen-ti-na); đóng (Chi-lê); dầu mỏ, khí tự nhiên (Vê-nê-xu-ê-la, Cô-lôm-bi-a, vùng biến Ca-ri-bê,...). Ngoài ra còn có thiếc, man-gan, ni-ken,.... Tài nguyên khoáng sản là cơ sở để phát triển nhiều ngành công nghiệp và xuất khẩu. Tuy nhiên, nhiều loại khoáng sản có nguy cơ cạn kiệt do bị khai thác quá mức.
Biển
Ảnh
Biển
Mỹ La tinh giáp ba đại dương, có vùng biển rộng. Tài nguyên sinh vật biển phong phú tạo thuận lợi cho ngành khai thác thuỷ sản phát triển, nhất là ở vùng biển Thái Bình Dương. Dọc bờ biển có nhiều địa điểm thuận lợi để xây dựng cảng biển, phát triển giao thông vận tải biển. Nhiều nơi, nhất là khu vực Ca-ri-bê có các bãi biển đẹp, nước trong xanh thuận lợi phát triển du lịch.
Dân cư xã hội
Dân cư
Ảnh
Dân cư
Mỹ La tinh có số dân 652 triệu người (năm 2020). Các nước đông dân nhất là Bra-xin (211,8 triệu người), Mê-hi-có (127,8 triệu người); nhưng cũng có nước chỉ vài chục nghìn dân như Đô-mi-ni-ca-na. Trước đây khu vực Mỹ La tinh có tỉ lệ tăng dân số thuộc loại cao, hiện nay đã giảm nhiều, tỉ lệ tăng dân số của khu vực năm 2020 là 0,94%
Hình 6.4
Ảnh
Mỹ La tinh là một trong những khu vực có sự đa dạng về chủng tộc bậc nhất trên thế giới, bao gồm người Ơ-rô-pê-ô-ít, người Môn-gô-lô-ít, người Nê-grô-ít và người lai giữa các chủng tộc. Mỹ La tinh đang trong thời kì dân số vàng và có sự thay đổi theo hướng già hoá dân số.
Ảnh
Hình 6.5
Ảnh
Ảnh
Mật độ dân số trung bình của khu vực Mỹ La tinh khoảng 33 người/km² (năm 2020), thuộc loại thấp so với nhiều khu vực khác trên thế giới. Dân cư tập trung đông ở các đảo lớn trong vùng biển Ca-ri-bê, các vùng ven biển, các đồng bằng màu mỡ, một số cao nguyên,... Trong khi ở các khu vực núi cao, rừng mưa nhiệt đới, vùng khô hạn... dân cư rất thưa thớt.
Bảng 6.1
Ảnh
Ảnh
Nhìn chung, nhờ số dân đông, cơ cấu dân số vàng nên Mỹ La tinh có lực lượng lao động dồi dào tạo thuận lợi lớn để phát triển kinh tế, thu hút đầu tư,.... Tuy nhiên, đối với nhiều nước Mỹ La tinh, phân bố dân cư không hợp lí dẫn tới khó khăn trong khai thác tài nguyên thiên nhiên và phát triển kinh tế. Những khó khăn khác đòi hỏi phải giải quyết là an ninh xã hội, vẫn để việc làm, di cư.....
Đô thị hóa
Ảnh
Đô thị hóa
Quá trình đô thị hoá sớm, mức độ đô thị hoá cao. Đô thị hóa ở Mĩ La tinh có đặc điểm nổi bật là chủ yếu đô thị hoá tự phát. Dân đô thị chiếm đến 75% (3/4) dân số
Ảnh hưởng của đô thị hoá đến phát triển kinh tế - xã hội
Ảnh
Ảnh hưởng của đô thị hoá đến phát triển kinh tế - xã hội
Đô thị hóa tự phát → đời sống dân cư khó khăn => ảnh hưởng lớn đến việc giải quyết vấn đề xã hội và phát triển kinh tế; Vấn đề giải quyết việc làm, nhà ở, cơ sở vật chất đang là mối lo lớn; Tỉ lệ tội phạm, tệ nạn xã hội ngày càng tăng; Tình trạng ô nhiễm môi trường đang rất nghiêm trọng; Khoảng cách giàu – nghèo Vấn đề giáo dục, y tế, an sinh xã hội ở một số nơi còn chưa tốt,…
Xã hội
Ảnh
Xã hội
Khu vực Mỹ La tinh có nền văn hoá độc đáo, thường gọi là "văn hoá Mỹ La tinh", với nhiều lễ hội, ẩm thực, âm nhạc, vũ điệu độc đáo được hình thành từ sự kết hợp văn hoá của những nén văn minh cổ đại (In-ca, May-a, A-dơ-tếch) với văn hoá của các chủng tộc di dân tới Mỹ La tinh. Văn hoá đa dạng, đặc sắc là điểm nhấn thu hút khách du lịch quốc tế. Cùng với sự phát triển kinh tế, chất lượng cuộc sống của người dân các nước Mỹ La tỉnh đã chuyển biến theo chiếu hướng tích cực.
Bảng 6.2
Ảnh
Bên cạnh sự tiến bộ xã hội, ở nhiều nước Mỹ La tinh vẫn còn một số vấn đề tổn tại: chênh lệch giàu nghèo (tỉ lệ người nghèo cao, mức độ chênh lệch giữa nhóm giàu và nhóm nghèo lớn), xung đột xã hội xuất hiện ở một số quốc gia.....
Ảnh
Luyện tập
Luyên tập 1
Ảnh
Luện tập
Bài tập trắc nghiệm
Khu vực nào nằm trong lãnh thổ Mỹ La-tinh?
Mê-hi-cô
Trung Mỹ
Đảo và quần đảo trong vùng biển Ca-ri-bê
Nam Mỹ
Luyện tập 2
Ảnh
Bài tập trắc nghiệm
Mỹ La-tinh tiếp giáp với đại dương nào?
Đại Tây Dương
Thái Bình Dương
Nam Đại Dương
Tất cả đều đúng
Luyện tập 3
Ảnh
Bài tập trắc nghiệm
Đặc điểm nào của vùng núi cao Mỹ La-tinh gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, cư trú và giao thông?
Sơn nguyên Mê-hi-cô
Hệ thống núi An-đét
Sơn nguyên Guy-a-na
Núi lửa
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
Vận dụng
Tìm hiểu một số nét văn hóa độc đáo của Mỹ La-tinh (nền văn minh In-ca, lễ hội Ca-na-van) và ảnh hưởng chúng tới hoạt động du lịch.
Cảm ơn
Ảnh
THANK YOU