BÀI 16: VĂN MINH CHĂM-PA
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
LỊCH SỬ 10
BÀI 16: VĂN MINH CHĂM-PA
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài học này, em sẽ
Ảnh
Học xong bài học này, em sẽ:
Nêu được cơ sở hình thành văn minh Chăm-pa. Trình bày được những thành tựu tiêu biểu của văn minh Chăm-pa.
Khỏi động
- Khỏi động (Khỏi động)
Ảnh
Ảnh
Trên dải đất ven biển miền Trung và một phần cao nguyên Trường Sơn Việt Nam ngày nay, từng tồn tại Vương quốc cổ Chăm-pa có nền văn minh phát triển cao, có quan hệ thương mại gắn bó với nhiều quốc gia và ngoài khu vực Đông Nam Á. Bài học này sẽ giúp em hiểu cơ sở hình thành và những thành tựu tiêu biểu của nền văn minh Chăm-pa.
Ảnh
I. Cơ sở hình thành
1. Điều kiện tự nhiên (I. Cơ sở hình thành)
1. Điều kiện tự nhiên
- Đọc thông tin SGK và quan sát hình:
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
- Trả lời câu hỏi:
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành văn minh Chăm-pa?
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Phía tây là dãy Trường Sơn Phía đông là biển đảo Xen kẽ là dải đồng bằng nhỏ, hẹp, dọc ven biển, bị chia cắt bởi các con sông ngắn và những núi, đèo hiểm trở.
+ Địa hình:
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Khó khăn: khí hậu khô nóng, đất đai cằn cỗi, thường xuyên phải hứng chịu những trận bão lụt. Thuận lợi: lâm thổ sản, các mỏ khoáng sản và nhiều vịnh, cảng tốt.
+ Tác động:
2. Dân cư và xã hội
2. Dân cư và xã hội
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Điều kiện dân cư và xã hội có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành văn minh Chăm-pa?
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Cư dân gồm hai bộ tộc chính: bộ tộc Dừa (Na-ri-kê-la-vam-sa) và bộ tộc Cau (Kra-mu-ka-vam-sa) được gọi chung là người Chăm, thuộc ngữ hệ Nam Đảo. Chế độ mẫu hệ với vai trò chủ đạo của người phụ nữ trong quan hệ gia đình và hôn nhân. Tổ chức xã hội của người Chăm phân chia theo địa hình và địa bàn cư trú với mô hình ba trục: cảng (phía đông) - thành (trung tâm) - trung tâm tôn giáo (phía tây).
3. Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ
3. Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Nêu ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ đến văn minh Chăm - pa.
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Từ thời văn hóa Sa Huỳnh (khoảng thế kỉ V TCN), thông qua tầng lớp thường nhân, chữ viết, tư tưởng, tôn giáo, mô hình nhà nước và pháp luật Ấn Độ đã du nhập vào Chăm-pa. Sự tiếp thu chọn lọc những thành tựu văn minh Ấn Độ có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thiết chế chính trị và xã hội Chăm-pa, góp phần đưa nền văn minh Chăm-pa phát triển rực rỡ.
II. Thành tựu văn minh tiêu biểu
1. Tổ chức nhà nước (II. Thành tựu văn minh tiêu biểu)
1. Tổ chức nhà nước
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Nêu mô hình tổ chức bộ máy Nhà nước Chăm-pa cổ đại.
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Năm 192 thành lập nhà nước Lâm Ấp, tiền thân của nhà nước Chăm-pa. Bộ máy nhà nước Chăm-pa được xây dựng theo mô hình nhà nước chuyên chế cổ đại phương Đông đứng đầu là vua, dưới vua là hai vị đại thần, ở cấp địa phương là đội ngũ ngoại quan quản lí các châu - huyện - làng.
2. Chữ viết
2. Chữ viết
- Đọc thông tin SGK, quan sát hình và trả lời câu hỏi:
Ảnh
Nêu thành tựu về chữ viết của văn minh Chăm-pa.
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Trên cơ sở tiếp nhận chữ Phạn của Ấn Độ, người Chăm đã sáng tạo ra chữ Chăm cổ, gọi là A-kha Ha-y-áp. Sau hơn 1.000 năm, người Chăm hoàn thiện A-kha Ha-y-áp thành A-kha Thơ-ra làm chữ viết phổ biến của vương quốc.
3. Đời sống vật chất
3. Đời sống vật chất
- Đọc thông tin SGK, quan sát hình và trả lời câu hỏi:
Ảnh
Ảnh
Em hãy nêu những nét chính về đời sống vật chất của cư dân Chăm-pa.
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Trồng lúa, các loại cây hoa màu và bông vải; trồng được các loại lúa ngắn ngày, có khả năng chịu khô hạn. Thủ công nghiệp phát triển đa dạng với các nghề gạch, gốm, luyện kim, chế tạo thuỷ tinh, đóng thuyền,… Người Chăm rất giỏi nghề buôn bán bằng đường biển. Thương cảng Đại Chăm, Cù lao Chàm, Thị Nại đóng vai trò quan trọng trên con đường mậu dịch biển quốc tế.
a. Hoạt động kinh tế
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Sống quây quần trong những nếp nhà xây bằng gỗ hoặc gạch nung, mặt trước có một hiên ở chính giữa. Trang phục chính của nam gồm quần, ngoài quần váy, áo cánh xếp chéo, cài dây phía bên hông cùng khăn đội đầu. Phụ nữ mặc quần bên trong áo dài, đầu đội khăn. Bữa ăn hàng ngày thường là cơm, rau và cá.
b. Văn hoá ăn, mặc, ở
4. Đời sống tinh thần
4. Đời sống tinh thần
- Đọc thông tin SGK, quan sát hình:
Ảnh
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
- Trả lời câu hỏi:
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
1. Hãy nêu một số thành tiêu biểu của văn minh Chăm-pa. 2. Dựa vào kiến thức trong bài và Hình 16.5, em hãy cho biết nét độc đáo của kiến trúc, điêu khắc Chăm-pa.
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Văn học dân gian: sử thi, truyện cổ, truyền thuyết, ca dao,... Sử thi của người Chăm vừa mang màu sắc thần thoại Ấn Độ, vừa thấm đượm triết lí Bà La Môn giáo và Hồi giáo. Văn học viết: trường ca, gia huấn ca và thơ triết lí, thơ trữ tình,… được sáng tác bằng cả chữ Phạn lẫn chữ Chăm cổ.
a. Văn học
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Tín ngưỡng vạn vật hữu linh, thờ cúng tổ tiên và tín ngưỡng phồn thực. Tôn giáo:
b. Tín ngưỡng, tôn giáo
+ Ấn Độ giáo: trở thành tôn giáo chính ở Chăm-pa từ thế kỉ III. + Phật giáo Đại thừa: phát triển trong hai thế kỉ IX và X. + Hồi giáo: du nhập vào Chăm-pa từ thế kỉ XII - XIV, hình thành cộng đồng Hồi giáo Chăm Bà-ni.
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Kiến trúc điêu khắc: Kĩ thuật làm gạch kết dính để xây tháp và kĩ thuật chạm trổ trên đá. Âm nhạc: Không thể thiếu trong sinh hoạt cộng đồng và các dịp lễ hội truyền thống thống như Ri-gia Nư-ga, Ka-tê, Ri-gia Pra-ung. Chế tạo nhiều loại nhạc cụ độc đáo.
c. Nghệ thuật
Luyện tập và vận dụng
1. Luyện tập
Ảnh
1. Luyện tập
Hình vẽ
Lập bảng thống kê các thành tựu tiêu biểu của văn minh Chăm-pa.
2. Vận dụng
Ảnh
2. Vận dụng
Hãy sưu tầm, giới thiệu một di sản văn minh Chăm - pa và cho biết cảm nhận của em về di sản đó.
Dặn dò
- Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Đọc " Âm vang di sản" rút ra ý nghĩa và bài học.
Chuẩn bị bài sau: "Bài 17: Văn minh Phù Nam".
- Cảm ơn
Ảnh