BÀI 6: VĂN MINH AI CẬP CỔ ĐẠI
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
LỊCH SỬ 10
BÀI 6: VĂN MINH AI CẬP CỔ ĐẠI
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài học này, em sẽ
Ảnh
Học xong bài học này, em sẽ:
Biết cách sưu tầm và sử dụng tư liệu lịch sử để tìm hiểu về các nền văn minh cổ đại phương Đông. Giải thích được những cơ sở hình thành văn minh Ai Cập cổ đại; nêu được ý nghĩa của những thành tựu chính của văn minh Ai Cập.
Khỏi động
Khỏi động (Khỏi động)
Ảnh
Ảnh
Người Ai Cập cổ gọi quê hương mình là Kê-mét - nghĩa là " đất đen", dải đất hai bên bờ sông Nin. Nơi đó, trong hơn ba thiên niên kỉ tồn tại, họ đã ghi tên mình vào lịch sử nhân loại với tư cách là chủ nhân một trong những nền văn minh cổ xưa và rực rỡ nhất của nhân loại. Bài học sẽ lí giải cơ sở hình thành, nêu được thành tựu và ý nghĩa của nền văn minh Ai Cập cổ đại.
Ảnh
I. Cơ sở hình thành
1. Điều kiện tự nhiên và dân cư
1. Điều kiện tự nhiên và dân cư
- Đọc thông tin trong SGK, quan sát hình và trả lời câu hỏi:
Ảnh
Lược đồ 6.1. Lược đồ Ai Cập cổ đại
Em hiểu như thế nào về nhận định của sử gia Hy Lạp cổ đại Hê-rô-đốt: "Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin"?
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận
Nằm ở đông bắc châu Phi. Địa hình chia làm 2 khu vực: cao nguyên Thượng Ai Cập ở phía nam và đồng bằng Hạ Ai Cập ở phía Bắc; 90% diện tích là sa mạc, có nhiều khoáng sản như đá quý,... Sông Nin dài khoảng 6 650 km, chảy từ Trung Phi đến Bắc Phi, trong đó có phần chảy qua lãnh thổ Ai Cập cổ đại. Cư dân chủ yếu của Ai Cập cổ đại là các bộ lạc Li-bi.
2. Điều kiện kinh tế
2. Điều kiện kinh tế
Ảnh
Quan sát Hình 6.2, em hãy mô tả một số hoạt kinh tế của cư dân Ai Cập cổ đại.
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận
Nông nghiệp: Biết trồng trọt theo mùa vụ với các loại cây như lúa mì, lúa mạch,... chăn nuôi gia súc như cừu, bò,… Thủ công nghiệp: Phát triển các nghề làm bánh mì, làm bia, nấu rượu, dệt vải, làm gốm, thuộc da, nấu thuỷ tinh, khai khoáng, chế tác đá, đúc đồng,... Thương nghiệp: Buôn bán với các nước láng giềng, trao đổi sản phẩm nông nghiệp và đồ thủ công. Tiền tệ xuất hiện dưới dạng những mảnh kim loại.
3. Điều kiện chính trị - xã hội
Ảnh
3. Điều kiện chính trị - xã hội
Ảnh
Quan sát Hình 6.2, em hãy mô tả một số hoạt kinh tế của cư dân Ai Cập cổ đại.
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận
Thiên niên kỉ IV TCN, nhà nước Ai Cập cổ đại ra đời để tổ chức sản xuất và quản lí xã hội. Ai Cập gồm hai vương quốc cổ là Thượng Ai Cập và Hạ Ai Cập, sau đó được thống nhất. Nhà nước Ai Cập cổ đại mang tính chất chuyên chế, đứng đầu vua - có quyền lực tối cao về chính trị, quân sự, tôn giáo. Giúp việc cho vua là các quý tộc và tăng lữ. Xã hội Ai Cập cổ đại gồm nhiều tầng lớp, có sự phân hoá địa vị, giàu nghèo rõ nét.
II. Thành tựu văn minh tiêu biểu
1. Chữ viết và văn học (II. Thành tựu văn minh tiêu biểu)
1. Chữ viết và văn học
- Đọc thông tin và quan sát hình ảnh:
Ảnh
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
1. Thế nào là chữ tượng hình? Giá trị của chữ tượng hình Ai Cập cổ đại là gì? 2. Việc xây dựng thư viện A-lếch-xan-đri-a đồ sộ thời cổ đại khiến em suy nghĩ điều gì?
- Trả lời câu hỏi:
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận
Khoảng hơn 3000 năm TCN, người Ai Cập đã sáng tạo chữ tượng hình, sau đó vẽ thêm biểu hiện âm tiết, phát triển thành chữ cái (24 chữ). Văn học cổ đại phong phú về thể loại, phản ánh đời sống hiện thực, lưu danh chiến thắng của các pha-ra-ông, ngợi ca thần linh, giàu tính trào phúng.
2. Tín ngưỡng, tôn giáo
2. Tín ngưỡng, tôn giáo
Ảnh
1. Tại sao người Ai Cập cổ đại lại sùng bái tự nhiên? 2. Theo em, tôn giáo, tín ngưỡng góp phần thúc đẩy sự phát triển những lĩnh vực nào của Ai Cập cổ đại?
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận
Sùng bái tự nhiên, thờ cúng nhiều thần linh: thần có hình bò, sư tử, khỉ, cá sấu; thần A-mun (vua của các vị thần), thần Ra (thần Mặt Trời),... Họ tin linh hồn con người là bất tử, sau khi chết nếu thể xác còn nguyên vẹn thì linh hồn sẽ quay trở lại hồi sinh con người. Quan niệm này dẫn đến tục ướp xác và xây lăng mộ để giữ thi thể tồn tại lâu dài.
3. Khoa học kĩ thuật
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Theo em, tại sao người Ai Cập lại rất giỏi về khoa học tự nhiên và kĩ thuật?
3. Khoa học, kĩ thuật
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận
Tính thời gian bằng đồng hồ đo bóng Mặt Trời, đồng hồ nước. Vẽ bản đồ 12 cung hoàng đạo, biết các ngôi sao như Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ. Làm ra Dương lịch cổ: một năm có 365 ngày, chia thành 12 tháng, mỗi tháng có 30 ngày, 5 ngày còn lại dành cho lễ hội.
a. Thiên văn học
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Giỏi về Số học và Hình học. Phát minh hệ đếm thập phân, sáng tạo chữ số, giải phương trình bậc nhất. Tính được diện tích, thể tích của một số hình cơ bản, tính ra số pi = 3,1416,…
b. Toán học
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Do tục ướp xác, người Ai Cập sớm có những hiểu biết về cấu tạo cơ thể người, đồng thời họ tìm hiểu được nguyên nhân của bệnh tật, mối quan hệ giữa tim và mạch máu. Việc chữa bệnh bước đầu được chuyên môn hoá.
c. Y học
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Biết tạo ra con lăn, cần trục, bơm nước, đóng thuyền lớn đi biển, chế tạo vũ khí. Biết chế tạo thuỷ tinh màu, tạo được men màu trên đồ sứ và ứng dụng các công thức hoá học trong luyện kim,…
d. Kĩ thuật
4. Kiến trúc và điêu khắc
4. Kiến trúc và điêu khắc
Ảnh
Ảnh
Người A-rập có câu hỏi" Con người phải sợ thời gian nhưng thời gian phải sợ kim tự tháp". Em có nhận xét gì về câu nói trên?
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận
Có nhiều công trình kì vĩ, trường tồn với thời gian. Nổi bật là các kim tự tháp thể hiện uy quyền của pha-ra-ông, trải qua hàng nghìn năm, các kim tự tháp vẫn đứng sừng sững trên sa mạc.
a. Kiến trúc
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Đạt trình độ cao, phục vụ cho việc xây dựng và trang trí đền đài, lăng mộ để thờ các thần linh và pha-ra-ông. Tượng thường được tạc trên đá, gỗ hoặc được đúc bằng đồng, nổi tiếng nhất là tượng Nữ hoàng Nê-phéc-ti-ti, tượng Nhân sư,... Có nền văn minh ra đời sớm nhất trên thế giới, để lại nhiều giá trị lịch sử sâu sắc => một trong những cái nôi đầu tiên của văn minh nhân loại.
b. Điêu khắc
Luyện tập và vận dụng
1. Luyện tập
Ảnh
1. Luyện tập
Hình vẽ
1. Hãy nêu cơ sở hình thành nền văn minh Ai Cập cổ đại. 2. Lập bảng tìm hiểu một số thành tựu tiêu biểu trong mỗi lĩnh vực của nền văn minh Ai Cập cổ đại.
Ảnh
2. Vận dụng
Ảnh
2. Vận dụng
1. Em hãy kể tên những thành tựu văn minh Ai Cập cổ đại vẫn còn giá trị sử dụng trong thực tiễn ngày nay. Phân tích ý nghĩa và giá trị của những thành tựu này.
+ tiếp (2. Vận dụng)
2. Em hãy chọn và giải thích mã ba trong các biểu tượng sau đây của nền văn minh Ai Cập cổ đại.
Ảnh
Dặn dò
- Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Đọc " Âm vang di san" rút ra ý nghĩa và bài học. Chuẩn bị bài sau: "Bài 7: Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại".
- Cảm ơn
Ảnh