BÀI 6. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG CHỌN VÀ NHÂN GIỐNG VẬT NUÔI
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 6. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG CHỌN VÀ NHÂN GIỐNG VẬT NUÔI
MỞ ĐẦU
Mục tiêu bài học
Ảnh
MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Phân tích được ứng dụng của công nghệ sinh học trong nhân giống vật nuôi. - Phân tích được một số ứng dụng của công nghệ sinh học trong chọn giống vật nuôi.
Hoạt động 1
Thế nào là chọn và nhân giống vật nuôi? Những kĩ thuật nào của công nghệ sinh học đang được ứng dụng trong chọn và nhân giống vật nuôi? Nó mang lại ý nghĩa gì?
- Chọn và nhân giống vật nuôi là chọn giống vật nuôi và nhân giống vật nuôi. - Những kĩ thuật của công nghệ sinh học đang được ứng dụng trong chọn và nhân giống vật nuôi: + Thụ tinh nhân tạo: nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi. + Kỹ thuật gây rụng trứng nhiều và cấy truyền phôi: tạo ra được những con giống tốt làm đàn hạt nhân. + Công nghệ gen: nhằm xác định nguồn gốc và đánh giá nguồn gen vật nuôi.
I. CÔNG NGHỆ CẤY TRUYỀN PHÔI
Khái niệm
I. CÔNG NGHỆ CẤY TRUYỀN PHÔI
1, Khái niệm
- Công nghệ cấy truyền phôi là quá trình đưa phôi tạo ra từ cá thể cái này (cái cho phôi) vào tử cung của cá thể cái khác (cái nhận phôi) để cho nó mang thai. - Công nghệ cấy truyền phôi thường đi kèm với công nghệ gây rụng nhiều trứng (siêu bài noãn) ở con vật cho trứng là những con có giá trị giống vượt trội.
Các bước trong công nghệ cấy truyền phôi
2, Các bước trong công nghệ cấy truyền phôi
Ảnh
Hình 6.1 Sơ đồ các bước trong công nghệ cấy truyền phôi ở bò
Hoạt động 2
Quan sát Hình 6.1, mô tả các bước trong công nghệ cấy truyền phôi ở bò.
Các bước trong công nghệ cấy truyền phôi: - Bước 1: Chọn bò cái cho phôi - Bước 2: Chọn bò cái nhận phôi - Bước 3: Gây động dục đồng pha - Bước 4: Gây rụng nhiều trứng ở bò cho phôi - Bước 5: Bò nhận phôi động dục - Bước 6: Thụ tinh nhân tạo - Bước 7: Thu hoạch phôi - Bước 8: Cấy phôi vào bò nhận - Bước 9: Bò cho phôi trở lại bình thường cho chu kì sinh sản tiếp theo - Bước 10. Bò nhận phôi mang thai - Bước 11: Đàn con mang tiềm năng di chuyển tốt của bò cho phôi
Ý nghĩa của công nghệ cấy truyền phôi
3, Ý nghĩa của công nghệ cấy truyền phôi
- Khai thác triệt để tiềm năng di truyền của những vật nuôi cái cao sản, vật nuôi quý hiếm cần bảo tồn. - Nâng cao năng suất sinh sản, tăng số lượng con sinh ra từ một cái giống cao sản. Nhanh chóng thay đổi chất lượng đàn giống. - Dễ dàng, thuận lợi trong việc xuất, nhập, vận chuyển, trao đổi con giống giữa các nước, các vùng, các địa phương.
II. THỤ TINH TRONG ỐNG NGHIỆM
Khái niệm
II. THỤ TINH TRONG ỐNG NGHIỆM
1, Khái niệm
- Thụ tinh trong ống nghiệm là phương pháp mà trứng và tinh trùng được đưa ra khỏi cơ thể, nuôi cấy và thụ tinh bên ngoài cơ thể (trong ống nghiệm).
Các bước thụ tinh trong ống nghiệm
2, Các bước thụ tinh trong ống nghiệm
Hình 6.2 Các bước thụ tinh trong ống nghiệm ở vật nuôi
- Thụ tinh trong ống nghiệm ở vật nuôi gồm các bước cơ bản sau (Hình 6.2):
Ảnh
Hoạt động 3
Quan sát Hình 6.3, mô tả các bước thụ tinh trong ống nghiệm ở bò.
Mô tả các bước thụ tinh trong ống nghiệm ở bò: - Bước 1: Hút tế bào trứng từ buồng trứng. - Bước 2: Nuôi để trứng phát triển và chín - Bước 3: Thụ tinh nhân tạo - Bước 4: Nuôi hợp tử phát triển đến giai đoạn phôi dâu và phôi nang.
Hình 6.3 Các bước thụ tinh trong ống nghiệm ở bò
Hình 6.3 Các bước thụ tinh trong ống nghiệm ở bò
Ảnh
Ý nghĩa của thụ tinh trong ống nghiệm
3, Ý nghĩa của thụ tinh trong ống nghiệm
- Thụ tinh trong ống nghiệm có khả năng tạo ra nhiều phôi, đồng thời có tác dụng phổ biến nhanh những đặc tính tốt của cá thể, của giống, rút ngắn khoảng cách thế hệ. Thụ tinh trong ống nghiệm còn là cơ sở cho công nghệ cấy truyền nhân và cấy chuyển gene.
III. XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH CỦA PHÔI
Khái niệm
III. XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH CỦA PHÔI
1, Khái niệm
- Xác định giới tính của phôi là kĩ thuật xác định sớm giới tính của vật nuôi ngay trong giai đoạn phôi (Hình 6.4). Kĩ thuật này giúp cho người chăn nuôi sản xuất ra các đàn vật nuôi có giới tính phù hợp với hướng sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế chăn nuôi.
Các bước xác định giới tính phôi ở vật nuôi
2, Các bước xác định giới tính phôi ở vật nuôi
Hình 6.4 Các bước xác định giới tính phối ở vật nuôi
Ảnh
Ý nghĩa
3, Ý nghĩa
- Làm tăng hiệu quả của công nghệ cấy truyền phôi khi xác định được giới tính trước khi cấy. Ví dụ: Khi chăn nuôi bò thịt, cần nhiều bò đực, ngược lại, chăn nuôi bò sữa hay khi cần bảo tồn và phát triển các giống bò có đặc tính ưu việt lại cần nhiều bò cái.
ỨNG DỤNG CHỈ THỊ PHÂN TỬ TRONG CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI
Ứng dụng chỉ thị phân tử
IV. ỨNG DỤNG CHỈ THỊ PHÂN TỬ TRONG CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI
- Chỉ thị phân tử là đoạn DNA ngắn có liên kết chặt với gene quy định một tính trạng cụ thể của vật nuôi (Ví dụ: năng suất sữa, thịt, trứng; khả năng kháng bệnh, kháng stress,...). Chỉ thị phân tử được di truyền qua các thế hệ, do đó nó được sử dụng như một công cụ hữu ích trong việc chọn tạo giống. - Nhờ ứng dụng chỉ thị phân tử, các nhà chọn giống xác định được các cá thể mang gene mong muốn trong giai đoạn sớm (bằng kĩ thuật khuếch đại gene (PCR), giải trình tự gene (Sequencing), phản ứng cắt bằng enzyme giới hạn,...), nhờ đó rút ngắn thời gian chọn tạo giống mới, giảm chi phí và công lao động (Hình 6.5).
Hình 6.5 Sơ đồ chọn tạo giống vật nuôi bằng chỉ thị phân tử
Ảnh
Hình 6.5 Sơ đồ chọn tạo giống vật nuôi bằng chỉ thị phân tử
- Ở Việt Nam, bằng chỉ thị phân tử đã chọn tạo thành công dòng lợn nái Landrace và Yorkshire kháng vi khuẩn gây tiêu chảy, dòng gà có kháng stress nhiệt, dòng bò sữa năng suất cao,...
LUYỆN TẬP
BT1
Bài tập trắc nghiệm
Các công nghệ sinh học được ứng dụng trong nhân giống vật nuôi bao gồm?
Thụ tinh nhân tạo, thụ tinh trong ống nghiệm, cấy truyền phôi, nhân bản vô tính.
Thụ tinh nhân tạo, thụ tinh trong ống nghiệm, cấy truyền phôi, nuôi cấy gen
Thụ tinh nhân tạo, thụ tinh trong ống nghiệm, cấy truyền phôi, nhân bản gen
Thụ tinh nhân tạo, thụ tinh trong ống nghiệm, cấy truyền phôi, cấy truyền ADN.
BT2
Bài tập trắc nghiệm
Có bao nhiêu công nghệ sinh học được áp dụng trong nhân giống vật nuôi.
4
3
1
2
BT3
Bài tập trắc nghiệm
Nhân giống vật nuôi gồm 2 phương pháp:
lai xa và lai cải tạo
thụ tinh nhân tạo và thụ tinh trong ống nghiệm
nhân giống thuần chủng và lai giống
Có nhiều hơn 2 phương pháp