BÀI 1: TRUYỆN TRUYỀN KÌ VÀ TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI. 5. VIẾT BÀI NGHỊ LUẬN SO SÁNH, ĐÁNH GIÁ HAI TÁC PHẨM TRUYỆN
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
undefined
undefined
undefined
Ảnh
TRUYỆN TRUYỀN KÌ VÀ TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI
5. VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN SO SÁNH, ĐÁNH GIÁ HAI TÁC PHẨM TRUYỆN
NGỮ VĂN 12 - BÀI 1
Khởi động
Khởi động
Ảnh
KHỞI ĐỘNG
Câu hỏi
Ảnh
Kể tên các thao tác lập luận trong văn nghị luận?
Nội dung bài học
1. Định hướng
Ảnh
1. ĐỊNH HƯỚNG
1.1. Lưu ý chung
Ảnh
1.1. Những lưu ý chung về kiểu bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học.
- Viết bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm là trình bày một cách thuyết phục những điểm tương đồng và khác biệt hoặc chỉ tương đồng hay khác biệt về nội dung, hình thức nghệ thuật của hai văn bản, từ đó bình luận, nhận xét giá trị độc đáo của mỗi văn bản, vai trò của cá tính sáng tạo....
- So sánh phải logic, mạch lạc từ đó giúp người viết đưa ra những đánh giả thuyết phục và có ý nghĩa.
Lưu ý
Ảnh
- Với các văn bản thơ, cần chú ý đến nghệ thuật sử dụng, sáng tạo từ ngữ; các hình ảnh và biểu tượng; cách cấu tử, các dạng thức của cái “tôi” trữ tình,...
- Với các văn bản truyện và tiểu thuyết, cần chú ý đến mô típ, cốt truyện, kiểu loại nhân vật, điểm nhìn trần thuật, kết cấu, cách kết thúc truyện, kĩ thuật miêu tả ngoại hình, chân dung và phân tích tâm lí nhân vật,...
- Với các văn bản kịch, cần chú ý đến mô típ, cốt truyện, hệ thống nhân vật, xung đột kịch, các dạng thức của lời đối thoại, độc thoại,....
- Với các văn bản kí, cần chú ý đến đề tài, cách tiếp cận vấn đề, cách khai thác số liệu, tài liệu,...
Các bước viết bài văn nghị luận
Ảnh
Các bước để viết bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm như sau:
- Bước 1: + Tìm kiếm đối tượng so sánh theo các định hướng: thể loại, phong cách tác giả, khuynh hướng sáng tác, thời điểm sáng tác. + Xác định phạm vi so sánh
- Bước 2: + Phân tích điểm giống nhau, điểm khác nhau hoặc cả giống nhau và khác nhau giữa hai tác phẩm được so sánh. + Chỉ ra ý nghĩa của sự giống nhau và khác nhau, từ đó giúp người đọc nhận thấy tính độc đáo, đặc sắc riêng của từng tác phẩm.
- Bước 3: + Chỉ ra ý nghĩa của sự giống nhau và khác nhau + Rút ra những nhận thức về đặc điểm thể loại, vai trò của cá tính sáng tạo, quy luật sáng tạo và tiếp nhận văn chương,...
1.2. So sánh, đánh giá
Ảnh
1.2. So sánh đánh giá hai tác phẩm truyện
So sánh, đánh giá
Ảnh
Đọc và tìm hiểu đoạn văn sau đó trả lời các câu hỏi
Câu hỏi 1 SGK 12 / 38
Bài tập trắc nghiệm
Câu 1: Mục đích của bài viết là gì?
A. Thuyết phục mọi người dân phải có quyết tâm và hành động vì mục tiêu phát triển đất nước hùng cường
B. Thuyết phục các bạn trẻ phải có quyết tâm và hành động xứng đáng để xây dựng đất nước hùng mạnh
C. Khẳng định truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất của nhân dân ta trong lịch sử chống giặc ngoại xâm
D. Khẳng định những cơ hội và thách thức lớn đối với đất nước ta trong thời kì hội nhập quốc tế
undefined
Ảnh
undefined
undefined
+ Điểm tương đồng: tiêu chí nhân vật, tình cảm giữa hai nhân vật chính, kết thúc tác phẩm.
+ Điểm khác biệt: tiêu chí nhân vật, tình cảm giữa hai nhân vật chính, trở ngải của tình yêu, kết thúc.
Ảnh
Văn bản lựa chọn cấp độ nào để tiến hành so sánh? Việc so sánh dựa trên những tiêu chí nào?
Câu hỏi 2 SGK 12 / 38
Bài tập trắc nghiệm
Câu 4. Để khẳng định Việt Nam không phải là nước nhỏ bé, tác giả đã không đưa ra những lí lẽ hoặc dẫn chứng nào?
A. Cùng với Lào, Cam-pu-chia, chúng ta là Đông Dương thuộc Pháp có 95% dân số thoát nạn mù chữ
B. Cách mạng tháng Tám thành công dẫn đến sự ra đời của Nhà nước Cách mạng đầu tiên ở Đông Nam châu Á
C. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp với Chiến thắng Điện Biên Phủ lẫy lừng, làm lung lay cả hệ thống thực dân thế giới
D. Cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ kéo dài hai mươi mốt năm và kết thúc với thắng lợi vĩ đại khiến cả thế giới biết đến Việt Nam
Ảnh
Ảnh
Việc lập bảng có tác dụng gì trong thao tác so sánh? Xác định hai ý chính trong đoạn văn sau bảng. Hai ý này có quan hệ thế nào với những tiêu chí lập bảng ở trên.
Việc lập bảng có tác dụng: dễ dàng nhìn các sự khác biệt, giống nhau giữa các tác phẩm và từ đó, phân tích chúng một cách dễ dàng hơn. 
Hai ý chính trong đoạn văn sau bảng: + Việc tiếp thu, sáng tạo mô típ cốt truyện Trương Chi của tác giả Vũ Trinh + Phân tích giá trị nội dung của hai tác phẩm 
Mối quan hệ thế với những tiêu chí lập bảng ở trên: là sự phân tích, nhận xét được rút ra khi lập bảng so sánh của người viết về mô típ truyện của hai tác phẩm “ Câu chuyện tình ở Thanh Trì” và “ Trương Chí”
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Câu hỏi 3 SGK 12 / 38
Ảnh
Ảnh
Văn bản trên có đáp ứng của một bài so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện không? Vì sao?
Văn bản trên đã đáp ứng của một bài so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện. Vì văn bản có đủ nội dung của một bài so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện: đưa ra đối tượng và phạm vi so sánh, chỉ ra những điểm tương đồng và khác biệt của hai tác phẩm và rút nhận xét, đánh giá của bản thân.
Ảnh
Văn bản trên có đáp ứng của một bài so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện không? Vì sao?
Văn bản trên đã đáp ứng của một bài so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện. Vì văn bản có đủ nội dung của một bài so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện: đưa ra đối tượng và phạm vi so sánh, chỉ ra những điểm tương đồng và khác biệt của hai tác phẩm và rút nhận xét, đánh giá của bản thân.
2. Thực hành
Ảnh
2. Thực hành
Câu hỏi thực hành SGK 12 / 38
Ảnh
Ảnh
Ảnh
So sánh yếu tố kì ảo trong: “Chuyện chức phán sự đền tản viên” của Nguyễn Dữ với yếu tố kì ảo trong truyện cổ tích “Thạch Sanh”.
Ảnh
Trả lời
Ảnh
Yếu tố kì ảo trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên và Thạch Sanh có nét tương đồng ở việc xây dựng nhân vật và mô típ như vong hồn, thế giới thần linh phân chia thiện - ác. Tuy nhiên, chúng khác nhau ở xuất thân nhân vật chính, kết thúc câu chuyện và giá trị tư tưởng: Chuyện chức phán sự đề cao sự cứng cỏi, đấu tranh vì công bằng, còn Thạch Sanh nhấn mạnh triết lý "ở hiền gặp lành."
3. Rèn luyện kĩ năng viết
Ảnh
3. Rèn luyện kĩ năng viết
Câu hỏi SGK 12 / 40
Ảnh
Đọc lại đoạn trích so sánh giữa “Câu chuyện tình ở Thanh Trì” và “Trương Chi” và phân tích làm sáng tỏ ba điểm cần lưu ý sau:
Xác định rõ cấp độ so sánh: đề tài hay cốt truyện, nhân vật, hình ảnh...
Các dẫn chứng phục vụ cho việc so sánh phải chính xác và cùng cấp độ ( cốt truyện với cốt truyện, hình ảnh với hình ảnh, nhân vật với nhân vật,...)
Chỉ ra được  ý nghĩa của sự tương đồng hoặc khác biệt giữa hai tác phẩm.
Trả lời: Cấp độ so sánh
Ảnh
Đoạn trích so sánh hai tác phẩm tập trung chủ yếu vào cấp độ cốt truyện và nhân vật. Cả hai đều kể câu chuyện về mối tình bi thương giữa hai con người bị ngăn cách bởi hoàn cảnh, ngoại hình hay thân phận. Đồng thời, yếu tố tình yêu đơn phương và sự đau khổ của nhân vật chính cũng được làm nổi bật.
Trả lời: Các dẫn chứng cùng cấp độ
Ảnh
- So sánh cốt truyện: Trương Chi yêu đơn phương và chết trong cô đơn, còn tình yêu ở Thanh Trì diễn ra trong bối cảnh đời thường. - So sánh nhân vật: Trương Chi đại diện cho nghệ sĩ cô độc, còn nhân vật ở Thanh Trì gần gũi, hiện thực. - So sánh hình ảnh: “Chén ngọc chứa tiếng hát” (Trương Chi) mang tính biểu tượng; hình ảnh ở Thanh Trì đời thường, chân thực.
Trả lời: Ý nghĩa tương đồng và khác biệt
Ảnh
Ý nghĩa tương đồng và khác biệt:
- Tương đồng: Cả hai đều trân trọng tình yêu chân thành. - Khác biệt: “Trương Chi” hướng tới bi kịch lãng mạn, nghệ thuật; “Câu chuyện tình ở Thanh Trì” phản ánh tình yêu đời thường, hiện thực.
Bài tập về nhà
Câu 1
Ảnh
Ảnh
Viết bài văn nghị luận đánh giá, so sánh hai đoạn kết truyện "Vợ nhặt" và "Vợ chồng A Phủ"
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Câu 2
Ảnh
So sánh, đánh giá nét tương đồng và khác biệt giữa: "Bí ẩn của làn nước" và "Sống chết mặc bay"
BÀI TẬP
Kết thúc
Kết thúc
Ảnh
KẾT THÚC BÀI HỌC