BÀI 5. TRUYỆN NGẮN. TRÁI TIM ĐAN-KÔ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
Ảnh
BÀI 5. TRUYỆN NGẮN
TRÁI TIM ĐAN-KÔ
Văn bản 1:
Trích Bà Lão I-déc-nghìn (Go-Rơ -Ki)
Khởi động
Khởi động
- Khởi động:
Ảnh
Em có nhận xét gì về câu nói sau: "Sợ phải đau khổ còn đau đớn hơn là chính sự đau đớn và chưa từng có trái tim nào phải chịu đau khổ khi tìm cách thực hiện ước mơ" (Pao Coelho)
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
1. Tác giả
Ảnh
Thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi:
Hình vẽ
Dựa vào chú thích trong SGK và tìm hiểu của mình, trình bày những hiểu biết về tác giả Mác-xin Go-rơ-ki?
a. Cuộc đời
Tên thật: Aleksey Maksimovich Peshko. Sinh tại Nizhny Novgorod, Nga. Trải qua tuổi thơ cơ cực, bất hạnh: 3 tuổi mồ côi cha, 10 tuổi mất mẹ sống với ông bà ngoại. Ông tự kiếm sống, vừa tự học và vươn lên bằng nghị lực của mình.
Ảnh
Mác-xim Go-rơ-ki (1868 - 1936)
Ảnh
Kinh nghiệm sống đáng kể này đã tác động mạnh mẽ đến tác phẩm của ông.
a. Cuộc đời
b. Con người
Ảnh
b. Con người
Ý chí sống, vươn lên mạnh mẽ. Trái tim yêu thương, cảm thông sâu sắc với con người, đặc biệt là những người cùng khổ như ông.
c. Sự nghiệp sáng tác
Bắt đầu viết văn từ rất sớm, vào những năm 1890. Các tác phẩm chính:
c. Sự nghiệp sáng tác
Ảnh
Ảnh
Ảnh
d. Vị trí
d. Vị trí
Ảnh
Là nhà văn vĩ đại của Nga, của thế giới có nhiều đóng góp đối với nền văn học Nga. Mở đường cho trào lưu văn học hiện thực XHCN Nga với tiểu thuyết Người mẹ. Là người có công xây dựng nền văn hoá văn học mới.
+ tiếp
d. Vị trí
Là bậc thầy về truyện ngắn và chân dung văn học. Là tấm gương sáng đối với các nhà văn trẻ của Nga về lòng nhân đạo, đam mê đọc sách, nghị lực kiên cường, kiên trì tự học.
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
2. Tác phẩm
2. Tác phẩm
Ảnh
Thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi:
Hình vẽ
Dựa vào chú thích trong SGK và tìm hiểu của mình, trình bày những hiểu biết về tác phẩm?
a. Thể loại và xuất xứ
Thể loại: truyện ngắn. Xuất xứ: in trong tuyển tập "Bà lão I-déc-ghin" là phần truyện thứ ba trong tập truyện này.
Ảnh
a. Thể loại và xuất xứ
b. Bố cục
b. Bố cục
Hình vẽ
Hình vẽ
Từ đầu đến "hắng hái và tươi tỉnh -> Hành trình Đan Kô dẫn bộ lạc vào rừng.
Hình vẽ
Hình vẽ
Tiếp đến "họ làm anh buồn rầu" -> Sự khó khăn đi qua đầm lầy.
Hình vẽ
Hình vẽ
Phần 3: Còn lại -> Sự dũng mãnh của Đan - kô.
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Người kể chuyện
1. Người kể chuyện
Ảnh
Hình vẽ
Văn bản Trái tim Đan-kô có mấy người kể truyện? Đó là những ai và họ kể chuyện như thế nào?
Thảo luận và trả lời câu hỏi sau:
+ Bà I-déc-ghin
Ảnh
1. Người kể chuyện
Hình vẽ
Hình vẽ
Bà I-déc-ghin: Người phụ nữ lớn tuổi, cũng là người trực tiếp kể lại truyền thuyết về nhân vật Đan-kô với hiểu biết và cảm nhận riêng.
Hình vẽ
+ Nhân vật "tôi"
1. Người kể chuyện
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Nhân vật "tôi": Người lắng nghe câu chuyện của Đan-kô, dẫn dắt và kể lại câu chuyện theo điểm nhìn của bà lão I-déc-ghin cùng với nhận xét riêng của mình về bà lão và câu chuyện.
Hình vẽ
- Ý nghĩa
1. Người kể chuyện
Hình vẽ
Hình vẽ
Sự xuất hiện của 2 người kể chuyện tạo nên kết câu câu truyện lồng ghép truyện độc đáo, đặc sắc.
Hình vẽ
Cho phép người kể chuyện xây dựng không gian, thời gian rộng lớn và khả năng bao quát rộng.
Hình vẽ
Việc dịch chuyển điểm nhìn trần thật từ Bà lão I-déc-ghin sang nhân vật "tôi" khiến câu chuyện có cái nhìn đa thanh, đa giọng điệu và đa chiều.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
- Mở rộng kết cấu lồng truyện
Ảnh
Hình vẽ
- Khái niệm: Là thủ pháp để lồng ghép một câu chuyện độc lập (có liên quan hoặc không về mặt nội dung) vào tác phẩm chính trong quá trình diễn tiến của tác phẩm.
Biểu hiện xa xưa của nó trong sử thi Odyssey của Hy Lạp (thế kỉ VIII TCN) khi người anh hùng Ulysses tự kể lại những chuyện phiêu lưu của mình trong bữa tiệc.
Ảnh
- Nhận xét
Ảnh
Tập truyện ngắn Bà lão I-déc-ghin của M.Gorky được xây dựng theo kết cầu truyện lồng truyện như vậy.
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Có 3 câu chuyện nhỏ được lồng ghép một cách khéo léo. Giúp cho người kể chuyện có thâu tóm và kể lại nhiều câu chuyện khác nhau trong cùng một thời điểm, ở mọi miền của đất nước. Không gian không bị giới hạn - tạo nên sức hấp dẫn riêng cho câu truyện của M.Gorky.
2. Thời gian, không gian truyện
2. Thời gian, không gian truyện
Ảnh
Hình vẽ
Xem lại phần tóm tắt câu chuyện và xác định bối cảnh (không gian, thời gian) diễn ra các sự kiện trong câu truyện, chuyện gì đáng chú ý?
Thảo luận và trả lời câu hỏi sau:
a. Không gian
a. Không gian
- Mặt biển với "đám mây đen nặng nề, có đường viền gân guốc nhô lên, giống như một chỏm núi", "biển động ầm ầm".
Ảnh
- Thảo nguyên:
"Xa xa lúc này đã trở nên đen ngòm và đáng sợ". Thở đều, cỏ sáng người vì những giọt mưa chói lọi như kim cương và sông lấp lánh ánh vàng.
Ảnh
+ Rừng rậm
Ảnh
a. Không gian
- Rừng rậm:
"những cây khổng lồ, cành to khoẻ ôm chặt lấy nhau, rễ ngoằn ngoèo đâm sâu xuống đất bùn dính chắc của đầm lầy" "những thân cây trơ trư như đá ban ngày đứng sừng sững,"...
Có "đầm lầy và bóng tối" "cành lá quấn quýt dày đặc đến nỗi không nhìn thấy bầu trời"
+ Bầu trời
a. Không gian
- Bầu trời: với "ánh sáng mặt trời, không khí trong lành được nước mưa gột sạch".
Ảnh
- Nhận xét
Ảnh
Hình vẽ
Chủ yếu là những không gian bao la, rộng lớn của TN, vũ trụ trong cái nhìn so sánh, đối chiếu với sự nhỏ bé của con người.
Ảnh
b. Thời gian
b. Thời gian
Những đêm tối mịt mùng, dài dặc khi đoàn người sống trong lay lắt, sợ hãi ở rừng. Chiều tối khi khi thảo nguyên sắp mưa. Trời đã về chiều. Dưới ánh sáng hoàng hôn khi đoàn người thoát khỏi rừng rậm.
Ảnh
+ Thời gian có sự vận động
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Bóng tối - những đêm tối mịt mùng
Hình vẽ
Ánh sáng - buổi chiều hoàng hôn
+ Không gian, thời gian
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Thực tại - điểm nhìn của người kể chuyện
Kì ảo - điểm nhìn của các nhân vật trong câu chuyện được kể
Ảnh
3. Nhân vật
3. Nhân vật
Ảnh
Thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi:
Hình vẽ
Phân tích tình thế, diễn biến tâm trạng và hành động của đoàn người khi di chuyển trong rừng rậm. Phân tích hình tượng nhân vật Đan-kô.
a. Tình cảnh
a. Tình cảnh
Bị xua đuổi vào tít rừng sâu. Có hai lựa chọn: Vượt qua đầm lầy hôi thối để đế vùng thảo nguyên tự do; Quay lại vùng đất cũ, nộp mình cho kẻ thù, chấp nhận thân phận nô lệ.
Ảnh
Tình thế khó khăn, nan giải đòi hỏi phải có sự lựa chọn dứt khoát, rõ ràng.
Ảnh
b. Diễn biến tâm trạng và hành động
Ảnh
b. Diễn biến tâm trạng và hành động
Lo lắng, sợ hãi khi sống mỗi ngày trong rừng. Khiếp sợ nảy nở trong lòng họ, làm tê liệt những cánh tay. Hoang mang thêm khi nghe tiếng khóc của mọi người. Khinh hoàng trước cái chết, không ai còn sợ sống nô lệ nữa.
* Tâm trạng:
+ Hành động
Ảnh
b. Diễn biến tâm trạng và hành động
Ở đây và suy nghĩ bao đêm ròng. Ngồi dưới ánh lửa và suyty nghĩ miên man. Khóc than cho số phận những người còn sống. Nối những câu nói hèn nhát, lúc đầu thì thầm, càng về sau càng lớn. Định nộp mình và dâng tự do cho quân thù.
* Hành động:
+ Kết luận
b. Diễn biến tâm trạng và hành động
Đoàn người rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan, vừa sợ hãi trước cái chết, vừa hoang mang trước kẻ thù. Khi bị dồn đến bước cuối cùng con người ta không còn nghĩ đến tự do nữa. Họ chỉ nghĩ đơn giản làm thế nào được sống. Họ phải tự đấu tranh với chính họ và tìm ra lối thoát, dù đó là lối thoát tối tăm với cuộc đời.
* Kết luận:
Ảnh
c. Nhân vật Đan-kô
c. Nhân vật Đan-kô
Đan-kô là một anh chàng trẻ và đẹp trai. Một thanh niên mạnh mẽ, can đảm và giàu lòng nhân ái. Anh đã cố gắng hết sức tìm cách dẫn dắt mọi người ra khỏi khu rừng mặc kệ những lời kết tội cùng những lời khó nghe của mọi người.
Ảnh
+ tiếp
c. Nhân vật Đan-kô
- Hành động thể hiện tấm lòng cao thượng của Đan-kô:
Ảnh
Ảnh
Đan-kô tự xé toang lồng ngực, giơ cao trái tim rực cháy để soi đường cho mọi người.
"Luôn luôn đi phí trước và trái tim anh vẫn cháy bùng bùng bùng".
+ tiếp
c. Nhân vật Đan-kô
Ảnh
Rừng giãn ra những lối, "mặt trời rực rỡ", " biển ánh sáng mặt trời và không khi trong lành".
Ảnh
Đan-kô bật lên tiếng cười tự hào rồi gục xuống và chết.
+ tiếp
c. Nhân vật Đan-kô
Ảnh
Hình vẽ
Đan-kô là một người anh hùng cao cả với tình thương người sâu sắc, anh luôn muốn dẫn dắt và cứu sống họ, giúp họ thoát ra khỏi nguy hiểm.
Ảnh
+ tiếp
Hình vẽ
Ảnh
III. Tổng kết
- Làm việc cá nhân
III. Tổng kết
Ảnh
Hình vẽ
Dựa vào kiến thức đã học, em hãy tổng kết nội dung và nghệ thuật của văn bản trên.
Thảo luận và thực hiện yêu cầu:
1. Nội dung
1. Nội dung
Văn bản kể lại câu chuyện về trái tim dũng cảm của Đan-kô. Tác giả đã dựng lên hình tượng chành Đan-kô xé toang lồng ngực lấy trái tim soi lối cho cả đoàn người. Bài học: Trái tim Đan-kô được hiểu là những người luôn hết lòng vì người khác, bất chấp nguy hiểm, sẵn sàng hi sinh bản thân, quyền lợi của mình cho mọi người, xuất phát duy nhất từ lòng yêu thương.
Ảnh
2. Nghệ thuật
2. Nghệ thuật
Ngôi kể thay đổi linh hoạt: từ ngôi kể thứ ba chuyển sang ngôi kể thứ nhất. Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, lôi cuốn. Sử dụng ngôn ngữ giàu gợi hình, gợi cảm Sử dụng các yếu tố hư cấu tưởng tượng để tăng giá trị biểu đạt cho câu chuyện.
Ảnh
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập
Luyện tập:
Ảnh
Thông điệp có ý nghĩa triết lí nhân sinh về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng qua hình ảnh Đan Kô? ếu em là Đan Kô, em có hành động như Đan Kô không?
Vận dụng
Vận dụng:
Ảnh
Em có suy nghĩ gì về hình ảnh “Trái tim cháy hùng vĩ của Đan Kô” ? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) ghi lại cảm nghĩ đó.
Cảm ơn
Tổng kết
Ảnh
Tổng Kết:
Hệ thống lại kiến thức vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau:"Bài 5. Truyện ngắn. Một người Hà Nội".
Cảm ơn
Ảnh