BÀI 3. TRUYỆN. CHÍ PHÈO
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 3. TRUYỆN
CHÍ PHÈO
Văn bản 1:
(Nam Cao)
Khởi động
Quan sát video
Quan sát video:
Câu hỏi
Ảnh
Câu hỏi:
Trình bày hiểu biết của em về tác phẩm Chí Phèo - Nam Cao
Ảnh
Hình vẽ
I. Tìm hiểu chung
- Làm việc nhóm
I. Tìm hiểu chung
Nhóm 1: Trình bày những hiểu biết về nhà văn Nam Cao? Nhóm 2: Hoàn cảnh ra đời, bố cục của tác phẩm Chí Phèo?
Thảo luận nhóm và thực hiện trả lời các câu hỏi sau:
Ảnh
1. Tác giả
Tác giả: Nam Cao (1917- 1951) Quê Hà Nam => vùng chiêm trũng, nông dân xưa nghèo đói, bị ức hiếp, đục khoét. Sau khi học xong bậc thành chung, ông vào Sài Gòn làm báo, thất nghiệp, đi dạy học ở Hà Nội, về quê. Nam Cao tham gia cách mạng và hoạt động tích cực sau đó hi sinh năm 1951.
1. Tác giả
a. Tiểu sử
Ảnh
b. Sự nghiệp sáng tác
Ảnh
b. Sự nghiệp sáng tác
Hình vẽ
Hình vẽ
Truyện ngắn “ Lão Hạc”,” Chí Phèo”, “Dì Hảo”, “ Nhật kí “Ở rừng”, truyện ngắn “ Đôi mắt”, kí sự “ Chuyện biên giới”,…
Hình vẽ
Hình vẽ
Người nông dân, tầng lớp tiểu tư sản trí thức (trước cách mạng)
Hình vẽ
Hình vẽ
+ Quan niệm sáng tác: (b. Sự nghiệp sáng tác)
Hình vẽ
Văn chương phải vì con người, phải trung thực, không nên viết những điều giả dối, phù phiếm.
Hình vẽ
Hình vẽ
Tác phẩm văn học phải có ý nghĩa xã hội rộng lớn sâu sắc, phải có nội dung nhân đạo sâu sắc.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Người viết văn phải không ngừng sáng tạo, tìm tòi.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Nhà văn phải có vốn sống phong phú thì mới viết được tác phẩm có giá trị.
+ Phong cách sáng tác: (b. Sự nghiệp sáng tác)
Hình vẽ
Có biệt tài phát hiện, miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật. Đặc biệt thành công trong việc phân tích những diễn biến tâm lí phức tạp, lưỡng tính.
Hình vẽ
Hình vẽ
Lời văn đối thoại và độc thoại tinh tế, đặc sắc, đa thanh. Kết cấu tác phẩm linh hoạt mà nhất quán.
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
+ Cốt truyện và giọng điệu lời văn (b. Sự nghiệp sáng tác)
Hình vẽ
Cốt truyện đơn giản đề tài gần gũi nhưng đặt ra những vấn đề sâu xa, có ý nghĩa nhân sinh hoặc triết học.
Hình vẽ
Giọng điệu lời văn: buồn thương, chua chát, dửng dưng, lạnh lùng mà thương cảm, đằm thắm.
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
2. Tác phẩm “Chí Phèo”
Ảnh
2. Tác phẩm “Chí Phèo”
Hình vẽ
Thể loại: Truyện ngắn Xuất xứ: in trong tuyển tập “Truyện ngắn Nam Cao”.
Ảnh
+ Bố cục
Ảnh
Hình vẽ
Phần 1: Từ đầu…không ai biết: Nhân vật Chí Phèo xuất hiện cùng với tiếng chửi.
Hình vẽ
Hình vẽ
Phần 2: Tiếp theo… “mau lên”: Chí bị cướp mất tính người.
2. Tác phẩm “Chí Phèo”
Hình vẽ
Phần 3: Còn lại: Sự thức tỉnh về ý thức và bi kịch của cuộc đời Chí Phèo.
II. Đọc - hiểu văn bản
- Hoạt động nhóm
II. Đọc - hiểu văn bản
Nhóm 1: Đề tài và nhan đề của tác phẩm có gì đặc biệt? Tại sao Nam Cao không giữ tên tác phẩm như cũ mà lại lựa chọn nhan đề “Chí Phèo”? Nhóm 2: Không gian, thời gian của truyện ngắn có gì đặc sắc? Ý nghĩa của việc xây dựng không gian – thời gian trong TP?
Thảo luận nhóm và thực hiện trả lời các câu hỏi sau:
Ảnh
+ Nhóm 3, 4
II. Đọc - hiểu văn bản
Nhóm 3: Mở đầu - kết thúc truyện ngắn “Chí Phèo” là sáng tạo nghệ thuật của Nam Cao. Chỉ ra và NX sáng tạo nghệ thuật ấy. Nhóm 4: Xác định mối quan hệ giữa các nhân vật trong tác phẩm. Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo?
Thảo luận nhóm và thực hiện trả lời các câu hỏi sau:
Ảnh
1. Đề tài và nhan đề
1. Đề tài và nhan đề
Ảnh
Đề tài: Số phận người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám. Nhan đề: Truyện ngắn “Chí Phèo” lúc đầu có tên là “Cái lò gạch cũ”, sau đó nhà xuất bản Đời Mới đổi lại thành “Đôi lứa xứng đôi” (1941), sau này tác giả tự sửa lại là “Chí Phèo”. Được in trong tập Luống Cày (1946).
2. Không gian, thời gian
Ảnh
2. Không gian, thời gian
a. Không gian: Làng Vũ Đại
Toàn bộ truyện Chí Phèo diễn ra ở làng Vũ Đại. Đây chính là không gian nghệ thuật của truyện. Làng này dân “không quá hai nghìn người, xa phủ, xa tỉnh” nằm trong thế “quần ngư tranh thực”. Có tôn ti trật tự nghiêm ngặt.
Ảnh
+ tiếp
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
2. Không gian, thời gian
a. Không gian: Làng Vũ Đại
Mâu thuẫn giai cấp gây gắt, âm thầm mà quyết liệt, không khí tối tăm, ngột ngạt. Đời sống của người nông dân vô cùng khổ cực bị đẩy vào đường cùng không lối thoát, bị tha hóa.
b. Thời gian (2. Không gian, thời gian)
Ảnh
b. Thời gian
Đảo lộn tuyến tính: Mở đầu đi thẳng vào giữa truyện, sau mới ngược lại về lai lịch của nhân vật rồi quay lại hiện tại. Ngắn tối đa: Chỉ trong khoảng 6 ngày, từ lúc Chí ra tù đến khi ăn nằm và chung sống với Nở 5 ngày rồi buổi sáng đến giết Bá Kiến rồi tự sát.
3. Mở đầu và kết thúc câu chuyện
Ảnh
3. Mở đầu và kết thúc câu chuyện
a. Mở đầu
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ban đầu là chửi đơn thuần chửi chung như chửi “trời”, “đời”, “tất cả làng Vũ Đại”, “chửi đứa nào không chửi nhau với hắn”, “chửi đứa đẻ ra hắn”.
Cảm xúc của NV: “Tức mình”, “Tức thật!”, “Thế này thì tức thật!”, “Tức chết đi được mất”.
+ Ý nghĩa của tiếng chửi:
Ảnh
a. Mở đầu
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Số phận: mồ côi, không cha không mẹ. Cuộc đời hắn từ lúc bắt đầu chỉ là con số 0 thậm chí còn là con số âm
Tha hóa: Tiếng chửi và hành động rạch mặt ăn vạ của Chí biến hắn thành kẻ lưu manh, thành con quỷ của làng Vũ Đại.
Hình vẽ
Bị tước đoạt quyền làm người: không được hồi đáp, chỉ có tiếng mấy con chó đáp lại Chí.
* tiếp
Ảnh
Ảnh
a. Mở đầu
Hình vẽ
Ảnh
Hắn bị gạt ra khỏi ranh giới của con người, đứng về bên kia lằn ranh của con vật.
+ Nhận xét
Ảnh
Ảnh
a. Mở đầu
Hình vẽ
=> Mở đầu không theo cách truyền thống thông thường, Nam Cao đã sử dụng tiếng chửi của Chí Phèo tiếng chửi có lớp lang, có mục đích, để tạo nên một nghịch lí: Chí tưởng say nhưng hóa ra lại tỉnh, càng cố gắng giao tiếp với người đời, Chí lại càng bị đẩy ra xa hơn. =>Mở đầu độc đáo, đầy sáng tạo gây ấn tượng mạnh mẽ và tò mò cho người đọc.
b. Kết thúc truyện
Ảnh
b. Kết thúc truyện
Ảnh
Ảnh
Chí Phèo uống rượu say, xách dao đến giết chết Bá Kiến rồi tự sát, trong tâm trí của Thị Nở hiện lên hình ảnh “cái lò gạch bỏ không, xa quê, vắng bóng người qua lại”
+ Ý nghĩa của kết truyện:
b. Kết thúc truyện
Hình vẽ
Tạo ra kết cấu đầu cuối tương ứng: cái lò gạch gắn liền với số phận của Chí Phèo cha và có thể cả Chí phèo con sau này. Gợi ra vòng luẩn quẩn và bi kịch của người nông dân trong xã hội cũ: cùng đường, không lối thoát. Nỗi trăn trở của Nam Cao về số phận của con người – giúp họ thoát khỏi số phận đen tối – giá trị nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.
Ảnh
4. Nhân vật
Ảnh
4. Nhân vật
a. Nhân vật Bá Kiến
Hình vẽ
Hình vẽ
Điển hình cho loại địa chủ cường hào ở nông thôn VN trước CM : xảo quyệt, gian hùng, thủ đoạn - Với tiếng cười Tào Tháo, mềm nắn rắn buông, dùng đầu bò trị đầu bò…
Nhân cách ti tiện bỉ ổi, dâm đãng, ghen tuông và độc ác.
=> Bá Kiến tiêu biểu cho giai cấp thống trị: có quyền lực, gian hùng, nham hiểm
Hình vẽ
Hình vẽ
b. Nhân vật Chí Phèo
b. Nhân vật Chí Phèo
Hoàn cảnh xuất thân: không cha, không mẹ, không nhà, không cửa, không một tấc đất cắm dúi cũng không có, đi ở hết nhà này đến nhà khác. Cày thuê cuốc mướn để kiếm sống. Năm 20 tuổi: đi ở cho nhà cụ Bá Kiến. Bị bà ba Bá Kiến gọi lên dấm lưng, bóp chân…Chí cảm thấy nhục chứ yêu đương gì → biết phân biệt tình yêu chân chính và thói dâm dục xấu xa. Là người có ý thức về nhân phẩm.
* Trước khi ở tù:
Ảnh
=> Chí Phèo có đủ điều kiện để sống cuộc sống yên bình như bao người khác.
* Sau khi ở tù
Ảnh
Ảnh
b. Nhân vật Chí Phèo
* Sau khi ở tù:
Hình vẽ
Nguyên nhân: Bá Kiến ghen với vợ hắn. Chế độ nhà tù thực dân đã biến Chí trở thành lưu manh, có tính cách méo mó và quái dị. Chí trở thành con quỉ dữ của làng Vũ Đại.
+ Hậu quả của những ngày ở tù
Ảnh
Ảnh
Ảnh
b. Nhân vật Chí Phèo
* Sau khi ở tù:
Hình vẽ
Hình dạng: biến đổi thành con quỷ dữ “Cái đầu trọc lốc, hàm răng cạo trắng hớn, cái mặt thì câng câng đầy những vết sứt sẹo, hai con mắt gườm gườm..”
Hình vẽ
Hình vẽ
Chí Phèo đã đánh mất nhân hình.
+ tiếp
Ảnh
Ảnh
Ảnh
b. Nhân vật Chí Phèo
* Sau khi ở tù:
Hình vẽ
Nhân tính: du côn, du đãng, triền miên trong cơn say, đập đầu, chửi bới, phá phách và làm công cụ cho Bá Kiến.
Hình vẽ
Hình vẽ
Chí Phèo đã đánh mất nhân tính.
+ tiếp
Ảnh
Ảnh
b. Nhân vật Chí Phèo
Hình vẽ
* Sau khi ở tù:
Hình vẽ
Chí đã bị cướp đi cả nhân hình lẫn nhân tính. Bị biến chất từ một người lương thiện thành con quỉ dữ. Chí điển hình cho hình ảnh người nông dân lao động bị đè nén đến cùng cực, và cũng là một nhân chứng tố cáo chế độ thực dân phong kiến đã cướp đi quyền làm người của Chí.
* Cuộc gặp gỡ giữa Chí Phèo và Thị Nở:
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Tình yêu thương mộc mạc, chân thành của Thị Nở - người đàn bà xấu như ma chê quỷ hờn, lại dở hơi ấy đã đánh thức bản chất lương thiện của Chí Phèo.
* Cuộc gặp gỡ giữa Chí Phèo và Thị Nở:
b. Nhân vật Chí Phèo
+ tiếp
Ảnh
Hình vẽ
* Cuộc gặp gỡ giữa Chí Phèo và Thị Nở:
b. Nhân vật Chí Phèo
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Nghe thấy âm thanh của cuộc sống
Nhận ra bi kịch trong cuộc đời của mình và sợ cô đơn.
Thèm lương thiện và muốn làm hòa với mọi người.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
+ tiếp
Ảnh
Hình vẽ
* Cuộc gặp gỡ giữa Chí Phèo và Thị Nở:
b. Nhân vật Chí Phèo
Hình vẽ
Hình ảnh độc đáo, chân thật và giàu ý nghĩa: Lần đầu tiên và cũng là lần cuối cùng Chí được ăn trong tình yêu thương và hạnh phúc.
=> Chí Phèo đã hoàn toàn thức tỉnh, Chí đang đứng trước tình huống có lối thoát là con đường trở về với cuộc sống của một con người. Cái nhìn đầy chiều sâu nhân đạo của nhà văn.
Hình vẽ
* Bi kịch bị cự tuyệt:
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Nguyên nhân: do bà cô Thị Nở không cho Thị lấy Chí Phèo → định kiến của xã hội.
* Bi kịch bị cự tuyệt:
b. Nhân vật Chí Phèo
+ Diễn biến
Lúc đầu: Chí ngạc nhiên trước thái độ của Thị Nở. Sau Chí hiểu ra mọi việc: ngẩn người, nắm lấy tay Thị Nở, bị Thị Nở xô ngã, Chí thấy hơi cháo hành, nhưng lại tuyệt vọng, Chí uống rượu và khóc “rưng rứt”, xách dao đên nhà Bá Kiến đâm chết Bá Kiến và tự sát.
* Bi kịch bị cự tuyệt:
b. Nhân vật Chí Phèo
Hình vẽ
Ảnh
+ Ý nghĩa hành động đâm chết Bá Kiến và tự sát của Chí:
Đâm chết Bá Kiến là hành động lấy máu rửa thù của người nông dân thức tỉnh về quyền sống. Cái chết của Chí Phèo là cái chết của con người trong bi kịch đau đớn trên ngưỡng cửa trở về cuộc sống làm người.
* Bi kịch bị cự tuyệt:
b. Nhân vật Chí Phèo
Hình vẽ
Ảnh
III. Tổng kết
- Làm việc nhóm
III. Tổng kết
Thảo luận nhóm và thực hiện trả lời các câu hỏi sau:
Ảnh
Hình vẽ
Tổng kết đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích "Chí Phèo".
1. Nội dung
Ảnh
1. Nội dung
Hình vẽ
“Chí Phèo” tố cáo mạnh mẽ xã hội thuộc địa phong kiến tàn bạo đã cướp đi nhân hình lẫn nhân tính của người nông dan lương thiện đồng thời nhà văn phát hiện và khẳng định bản chất tốt đẹp của con người ngay cả khi học đã biến thành quỷ dữ.
Ảnh
2. Nghệ thuật
2. Nghệ thuật
Xây dựng nhân vật điển hình trong hoàn cảnh điển hình. Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo. Ngôn ngữ giản dị, diễn đạt độc đáo. Kết cấu truyện mới mẻ, tưởng như tự do nhưng lại rất chặt chẽ, lôgic. Cốt truyện và các tình tiết hấp dẫn, biến hóa giàu kịch tính.
Ảnh
Cảm ơn
Tổng kết
Ảnh
Tổng Kết:
Hệ thống lại kiến thức vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau: "Bài 3. Truyện. Chữ người tử tù".
Cảm ơn
Ảnh