BÀI 7. TRONG ÁNH ĐÈN THÀNH THỊ. 1. HAI QUAN NIỆM VỀ GIA ĐÌNH VÀ XÃ HỘI (TRÍCH SỔ ĐỎ) (VŨ TRỌNG PHỤNG)
Trang bìa
Trang bìa
BÀI 7. TRONG ÁNH ĐÈN THÀNH THỊ
HAI QUAN NIỆM VỀ GIA ĐÌNH VÀ XÃ HỘI
Văn bản 1:
Ảnh
Khởi động
Khởi động (Khởi động)
Theo dòng thời gian, làn sóng di cư đến các thành thị vẫn diễn ra trên khắp thế giới. Theo bạn, những người di cư đến thành thị - mong muốn, tìm kiếm điều gì? Trên hành trình tìm kiếm ấy, họ gặp những thuận lợi và thách thức gì?
I. Tri thức ngữ văn
Tri thức ngữ văn
Ảnh
I. Tri thức ngữ văn
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Nêu khái niệm và đặc điểm của tiểu thuyết. Sự kết hợp ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật trong tiểu thuyết?
1. Khái niệm
1. Khái niệm
Ảnh
Hình vẽ
Tiểu thuyết là thể loại văn xuôi tự sự hư cấu cỡ lớn có khả năng phản ánh những bức tranh đời sống ở quy mô sâu rộng.
2. Đặc điểm thể loại tiểu thuyết
2. Đặc điểm thể loại tiểu thuyết
Ảnh
3. Đặc điểm tiểu thuyết hiện đại
3. Đặc điểm tiểu thuyết hiện đại
Ảnh
4. Sự kết hợp ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật trong tiểu thuyết
Ảnh
4. Sự kết hợp ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật trong tiểu thuyết
Hình vẽ
Ngôn ngữ người kể chuyện phản ánh thái độ, quan điểm của người kể chuyện với câu chuyện và nhân vật. Ngôn ngữ nhân vật phản ánh xuất thân, nền tảng văn hoá, tính cách, thái độ của nhân vật.
II. Tìm hiểu chung
Tìm hiểu chung
Ảnh
II. Tìm hiểu chung
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Trình bày hiểu biết của em về tác giả Vũ Trọng Phụng văn bản Hai quan niệm về gia đình và xã hội? Xác định bố cục của văn bản? Tóm tắt các sự kiện chính xảy ra trong văn bản?
1. Tác giả
1. Tác giả
Vũ Trọng Phụng (1912 – 1939)
Hình vẽ
Quê quán: Hưng Yên nhưng sinh ra và sống chủ yếu ở Hà Nội. Ông bước vào làng báo, làng văn rất sớm, dùng ngòi bút để kiếm sống và chống chọi một cách khó khăn với tình cảnh nghèo túng, bệnh tật. Ông để lại một khối lượng sáng tác lớn thuộc nhiều thể loại. Nổi bật nhất là phóng sự và tiểu thuyết: Cạm bẫy người (phóng sự - 1933), Kĩ nghệ lấy Tây (phóng sự - 1934), ...
Ảnh
+ Phong cách sáng tác
+ Phong cách sáng tác:
Hình vẽ
Tác phẩm của Vũ Trọng Phụng từ các bài báo, tiểu phẩm đến kịch, phong sự, truyện ngắn, tiểu thuyết… đều toát lên sự khinh bỉ sâu sắc cái XH đương thời mà ông nhìn nhận là đen tối, thối nát. Cảm hứng vạch trần sự thật luôn chi phối ngòi bút của ông. Vũ Trọng Phụng đã xây dựng được những hình tượng nhân vật sắc nét, vừa mang tính đặc thù của một thời đại cụ thể, vừa thể hiện rõ bản chất một số trạng huống tồn tại phổ quát của cuộc sống.
Ảnh
2. Tác phẩm
2. Tác phẩm
Hình vẽ
Tiểu thuyết Số đỏ ra mắt lần đầu tiên trên Hà Nội báo từ số 40 (7/10/1936). Gồm có 20 chương và được coi là một trong những tác phẩm đỉnh cao trong văn nghiệp của Vũ Trọng Phụng cũng như tiểu thuyết hiện đại Việt Nam. Đoạn trích Hai quan niệm về gia đình và xã hội thuộc Chương V trong tiểu thuyết Số đỏ kể về ngày đầu tiên Xuân đến làm việc cho tiệm may Âu hóa.
a. Tác phẩm Số đỏ và đoạn trích Hai quan niệm về gia đình và XH
Ảnh
b. Bố cục
Ảnh
Ảnh
b. Bố cục:
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Ông bà chủ tiệm may Âu hóa và ông Typn dặn dò Xuân Tóc Đỏ về những công việc ở tiệm may như một cách “giúp sức xã hội trong cuộc Âu hóa”.
Hình vẽ
Hình vẽ
Cuộc gặp gỡ giữa Xuân Tóc Đỏ với vợ ông Typn, thái độ đầy mâu thuẫn của ông Typn.
c. Tóm tắt
c. Tóm tắt
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Xuân Tóc Đỏ xuất thân là một đứa trẻ mồ côi, thất học, lang thang đầu đường xó chợ với mái tóc đỏ hoe. Trải qua nhiều nghề kiếm sống: bán phá xa, rao bán thuốc lá lậu, nhặt bóng sân quần vợt....
Hình vẽ
Hình vẽ
Được bà Phó Đoan một me Tây dâm đãng chú ý và bảo lãnh cho thoát khỏi tù tội, GT đến làm việc cho tiệm may Âu hóa của vợ chồng Văn Minh.
Ảnh
Ảnh
+ Sự việc 3, 4
c. Tóm tắt
Hình vẽ
Hình vẽ
Xuân gia nhập vào giới thượng lưu với danh xưng “sinh viên trường thuốc”. Nhờ vô tình gây ra cái chết của cụ cố tổ, ông nội Văn Minh, giúp con cháu được hưởng trọn gia tài nên Xuân được cả gia đình Văn Minh biết ơn và dự định gả cô Tuyết – em út Văn Minh cho hắn.
Hình vẽ
Hình vẽ
Xuân Tóc Đỏ tham gia giải quần vợt nhân dịp sinh nhật Vua Xiêm sang Bắc Kì, dùng thủ đoạn loại bỏ các đối thủ mạnh nhất và trở thành người duy nhất đấu với quán quân Xiêm.
Ảnh
Ảnh
+ Sự việc 5, 6
Ảnh
c. Tóm tắt
Hình vẽ
Hình vẽ
Xuân được lệnh thua nhưng nhân đó hắn đã diễn thuyết để biến trận thua của mình trở thành sự hi sinh vì nghĩa lớn.
Hình vẽ
Hình vẽ
Xuân được tung hô thành “anh hùng cứu quốc” và được nhân Huân chương Bắc đẩu bội tinh, mời tham gia các hội nhóm cải cách xã hội và hứa hôn với cô Tuyết.
Ảnh
Ảnh
III. Khám phá văn bản
Khám phá văn bản
Ảnh
III. Khám phá văn bản
1. Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của tiểu thuyết hiện đại
1. Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của tiểu thuyết hiện đại
Hình vẽ
Đoạn đối thoại giữa Xuân Tóc Đỏ với ông bà Văn Minh, ông Typn về công việc trong tiệm may diễn ra vào lúc nào và có vai trò gì đối với câu chuyện được kể trong văn bản? Trước khi đến tiệm may Âu hóa làm việc, Xuân chỉ mới trải qua các công việc như bán báo dạo, bán thuốc lậu, nhặt bóng ở sân quần vợt,... chứ chưa từng bán hàng thời trang. Trong văn bản trên, "thế mạnh" nào của Xuân đã khiến cho nhân vật chiếm được lòng tin của vợ ông Typn? Chi tiết, từ ngữ nào thể hiện "thế mạnh" đó của Xuân?
+ Câu 3, 4
1. Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của tiểu thuyết hiện đại
Ảnh
Hình vẽ
Công việc ở tiệm may Âu hóa có ý nghĩa như thế nào đối với công cuộc tiến thân của Xuân sau này? Chi tiết nào giúp bạn nhận ra ý nghĩa đó? Liệt kê vào bảng sau các HĐ, lời nói của ông Typn; từ đó nêu nhận xét về tính cách cũng như quan niệm của nhân vật này đối với việc "cải cách trang phục" nói riêng và "cải cách xã hội" nói chung.
a. Nhân vật Xuân Tóc Đỏ
Ảnh
a. Nhân vật Xuân Tóc Đỏ
Hình vẽ
Hình vẽ
Kinh nghiệm bán báo dạo, bán thuốc lậu, nhặt bóng ở sân quần vợt... => Những đặc tính hắn thu nhận được từ đời sống lang thang trên lề đường.
* Tinh ranh, khéo nói, khéo nịnh nọt, phản ứng nhanh nhạy
+ Dẫn chứng
Ảnh
a. Nhân vật Xuân Tóc Đỏ
Hình vẽ
Hình vẽ
* Dẫn chứng:
Tinh ranh: "ưỡn ngực lên... việc Âu hoá". Quan sát giỏi "Xuân Tóc Đỏ nhìn qua... đứng đắn thôi". Phản ứng nhanh nhạy "Bà là vợ ông Typn...bộ quần áo...".
Khéo nói và khéo nịnh nọt: "nói như một cái kèn hát, tôi xin che chở phái đẹp trong cuộc Âu hóa...".
+ Công việc ở tiệm may
Ảnh
a. Nhân vật Xuân Tóc Đỏ
Hình vẽ
Hình vẽ
Dạy cho Xuân về những GT ảo, lòe loẹt nhưng rỗng tuếch của xã hội thượng lưu Hà Nội thời thuộc địa và sự mánh khóe, giả dối, hai mặt của xã hội đó. Điều này thể hiện cả ở vợ chồng Văn Minh, ông Typn và ông nhà báo.
* Công việc ở tiệm may
+ Nhận xét
a. Nhân vật Xuân Tóc Đỏ
Hình vẽ
Hình vẽ
Xuân đã học rất nhanh cái tên lòe loẹt của những bộ trang phục vốn dĩ chỉ là lố lăng, hở hang; những mánh khóe bán hàng bằng cách lên mặt ban ơn cho khách hàng và xã hội. Đồng thời, Xuân cũng hiểu rất nhanh cái gọi là giá trị “văn minh”, đó chỉ là cái vỏ giả dối che đậy sự ích kỉ, bảo thủ bên trong. Tất cả điều đó được Xuân vận dụng triệt để trong hành trình tiến thân sau này, khi hắn ta dùng mánh khóe và sự giả dối của giải cấp thượng lưu để lừa gạt chính họ, leo lên vị trí rể nhà Văn Minh và “anh hùng cứu quốc”.
* Nhận xét:
b. Nhân vật ông Typn
b. Nhân vật ông Typn
Ảnh
+ Tính cách của ông Typn
b. Nhân vật ông Typn
Hình vẽ
Hình vẽ
Thô bạo, lỗ mãng với người yếu thế hơn mình (như Xuân và vợ mình), nhưng lại tỏ ra kẻ cả, cao ngạo, đạo đức giả.
* Tính cách của ông Typn:
Ảnh
Ảnh
+ Quan niệm của ông Typn về việc “cải cách trang phục” và “cải cách xã hội”
Ảnh
b. Nhân vật ông Typn
Hình vẽ
Hình vẽ
Phụ nữ cần thay đổi trang phục tân thời, nhưng vợ ông thì không; xã hội cần Tây hóa, nhưng gia đình ông vẫn phải theo lối cổ => Có thể thấy lời kêu gọi cải cách của ông chỉ là giả dối, sáo rống, là một cách để ông khoe khoang cái danh xưng nhà mĩ thuật “tiến bộ”.
* Quan niệm của ông Typn về việc “cải cách trang phục” và “cải cách xã hội”
c. Ngôn ngữ nhân vật trong tiểu thuyết
c. Ngôn ngữ nhân vật trong tiểu thuyết
Ảnh
+ Nhận xét
Ảnh
c. Ngôn ngữ nhân vật trong tiểu thuyết
Hình vẽ
Hình vẽ
So với các tác phẩm tự sự trung đại (ngôn ngữ trau chuốt, thuần nhất, hầu như các nhân vật đều nói cùng một kiểu ngôn ngữ), thì Số đỏ cho thấy một hình thức ngôn ngữ phong phú, sinh động, phức tạp, dung chứa những thành tố mâu thuẫn nhau tạo ra tiếng cười.
* Nhận xét:
2. Tìm hiểu chủ đề, thông điệp của văn bản
2. Tìm hiểu chủ đề, thông điệp của văn bản
Ảnh
Hình vẽ
Nêu chủ đề của VB. Những HĐ, lời nói của vợ chồng Văn Minh và ông nhà báo trong đoạn trích trên có ý nghĩa như thế nào đối với việc thể hiện chủ đề đó? Theo bạn, "nghĩa lí cái việc cải cách của ông cai thợ may" mà Xuân Tóc Đỏ băn khoăn không hiểu, thực chất là gì? Nghĩa lí đó cho thấy điều gì trong thái độ của người kể chuyện đối với công cuộc Âu hóa, phương Tây hóa ở đô thị Việt Nam vào thập niên 30 của TKXX ?
a. Nhân vật
Ảnh
a. Nhân vật
Hình vẽ
Hình vẽ
Hành động: Giao việc cho Xuân nhưng không cho Xuân ăn cơm trưa. Lời nói: "Trước khi có thể giúp chúng tôi về thể thao... mà phủi bụi những súc lụa, những quần áo ở ma-nơ-canh.
* Vợ chồng Văn Minh:
+ Nhân vật nhà báo
Ảnh
a. Nhân vật
Hình vẽ
Hình vẽ
Hành động: Hô hào cải cách trên báo nhưng ủng hộ ông Typn ghen tuông (chỉ vì bà Typn nói chuyện với Xuân) và ủng hộ ông Typn áp đặt bà Typn.. Lời nói: "Thật không thể tha thứ được!; Phụ nữ nghĩa là vợ con chị em người khác,... cứ phải theo cố...".
* Nhân vật nhà báo:
b. Chủ đề, thông điệp
b. Chủ đề, thông điệp
Hình vẽ
Sự giả dối của cuộc cải cách y phục nói riêng và cải cách xã hội nói chung trong xã hội thượng lưu Hà Nội thời thuộc địa Pháp.
Ảnh
Ảnh
3. Tìm hiểu đặc điểm phong cách hiện thực trong văn bản
3. Tìm hiểu đặc điểm phong cách hiện thực trong văn bản
Ảnh
Hình vẽ
Theo bạn, (những) đặc điểm của phong cách hiện thực thể hiện như thế nào trong văn bản? Các thủ pháp trào phúng có vai trò như thế nào trong việc thể hiện (những) đặc điểm ấy?
+ Đặc điểm của phong cách hiện thực:
Ảnh
- Đặc điểm của phong cách hiện thực:
Hình vẽ
Hình vẽ
Viết về cuộc sống đời thường chân thực, thường hàm chứa những mâu thuẫn xã hội gay gắt, với cảm hứng phê phán, bóc trần những mặt khuất tối thực tại.
* Về đề tài và cảm hứng:
* Về nguyên tắc tổ chức hệ thống hình ảnh từ ngữ, nhân vật:
Ảnh
- Đặc điểm của phong cách hiện thực:
Hình vẽ
Hình vẽ
Tập trung xây dựng những tính cách và hoàn cảnh điển hình, vừa sống độn, độc đáo lại vừa phổ quát, đại diện cho nhưng hoàn cảnh, tính cách số phận phổ biến trong xã hội.
* Về nguyên tắc tổ chức hệ thống hình ảnh từ ngữ, nhân vật
* Thủ pháp trào phúng:
Ảnh
- Đặc điểm của phong cách hiện thực:
Hình vẽ
Hình vẽ
Tô đậm chủ đề này qua cái nhìn châm biếm, mỉa mai, và tiếng nói đả kích mạnh mẽ: thủ pháp tạo tình huống trào phúng; thủ pháp phóng đại; thủ pháp tương phản; thủ pháp ngôn ngữ mỉa mai, giễu nhại…
* Thủ pháp trào phúng:
IV. Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
IV. Tổng kết
1. Nội dung
Ảnh
1. Nội dung
Hình vẽ
Tập trung khắc họa khía cạnh của cuộc sống đô thị Hà Nội thời Pháp thuộc. Cuộc cái cách VH nói chung và thời trang nói riêng. Phê phán bóc trần sự giả dối, kệch cỡm của cuộc cải cách văn hóa, dẫn đến sự xáo trộn về nhận thức con người cũng như gia đình.
2. Nghệ thuật
Ảnh
2. Nghệ thuật
Hình vẽ
Sự độc đáo trong việc xây dựng tình huống truyện tưởng chừng phi lí nhưng lại vô cùng “hợp lí” với xã hội bấy giờ. Ngôi kể thứ 3 cùng điểm nhìn toàn tri góp phần tái hiện toàn diện bức tranh xã hội. Việc sử dụng ngôn ngữ sắc bén, cùng BP trào phúng, nghịch ngữ, nói mỉa càng làm nổi bật dụng ý nghệ thuật của nhà văn.
V. Luyện tập vận dụng
- Luyện tập vận dụng
Ảnh
- Luyện tập vận dụng:
Thiết kế bộ trang phục phù hợp với bối cảnh hoặc thuyết trình về cách ứng xử của giới trẻ về một trào lưu văn hoá du nhập từ nước ngoài.
Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại kiến thức đã học. Hoàn chỉnh bài tập phần Luyện tập vận dụng. Chuẩn bị bài sau: "Bài 7. Trong ánh đèn thành thị. 2. Ở Va-xan (trích Hội chợ phù hoa) (Uy-li-am Thác-cơ-rây)".
Cảm ơn
Ảnh