Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 43 TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
1. Chuỗi thức ăn:
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT: 1. Chuỗi thức ăn VD: Một QXSV ở rừng có các loài sau: Hãy dùng mũi tên thể hiện mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài sinh vật trên? Chuỗi thức ăn:
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT: 1. Chuỗi thức ăn Chuỗi thức ăn là gì? * Khái niệm: Chuỗi thức ăn là một dãy các loài sinh vật có mối quan hệ với nhau về mặt dinh dưỡng, trong đó loài này ăn loài khác phía trước và là thức ăn của loài tiếp theo phía sau. 1. Chuỗi thức ăn:
* Khái niệm: Chuỗi thức ăn là một dãy các loài sinh vật có mối quan hệ với nhau về mặt dinh dưỡng, trong đó loài này ăn loài khác phía trước và là thức ăn của loài tiếp theo phía sau. Cho hai chuỗi thức ăn sau: Cỏ Châu chấu Ếch Rắn Giun Tôm Người ăn mùn bã hữu cơ Trong quần xã có những loại chuỗi thức ăn nào? - Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng sinh vật tự dưỡng. - Em có nhận xét gì về sinh vật bắt đầu của hai chuỗi thức ăn trên? I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT: 1. Chuỗi thức ăn Thảo luận nhóm:
* Khái niệm: * Phân loại: Trong quần xã sinh vật có hai loại chuỗi thức ăn: Ví dụ: Một quần xã sinh vật có các loài sinh vật sau: THẢO LUẬN NHÓM (2 PHÚT) - Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng sinh vật tự dưỡng. - Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng sinh vật ăn mùn bã hữu cơ. 1. Hãy thiết lập một số chuỗi thức ăn có thể có trong quần xã sinh vật? 2. Em có nhận xét gì về các mắt xích của các chuỗi thức ăn này? I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT: 1. Chuỗi thức ăn Chuỗi thức ăn:
Em có nhận xét gì về các mắt xích của các chuỗi thức ăn này? Cỏ Nai Hổ Vi sinh vật Cỏ Thỏ Hổ Vi sinh vật Cỏ Sâu Chim sâu Vi sinh vật Cỏ Thỏ Đại bàng Vi sinh vật I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT: 1. Chuỗi thức ăn Mối quan hệ dinh dưỡng:
Từ nhận xét trên, chúng ta có thể hình thành nên mối quan hệ dinh dưỡng của các sinh vật trong quần xã theo sơ đồ sau: Sâu Thỏ Chim sâu Đại bàng Nai Cỏ Hổ Vi sinh vật 2. Lưới thức ăn:
2. Lưới thức ăn Lưới thức ăn là gì? - Lưới thức ăn là tập hợp các chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái, có những mắt xích chung. Cho 2 lưới thức ăn sau: - Lưới thức ăn nào phức tạp hơn? - Mức độ phức tạp của lưới thức ăn phụ thuộc vào yếu tố nào của quần xã sinh vật? - Quần xã sinh vật nào ổn định hơn hơn? Giải thích. Lưới thức ăn:
2. Lưới thức ăn - Lưới thức ăn là tập hợp các chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái, có những mắt xích chung. - Quần xã sinh vật càng đa dạng về thành phần loài thì lưới thức ăn trong quần xã càng phức tạp (quần xã càng ổn định). 3. Bậc dinh dưỡng::
3. Bậc dinh dưỡng: Trong lưới thức ăn này có bao nhiêu bậc dinh dưỡng? Bậc dinh dưỡng:
* Bậc dinh dưỡng: là những loài cùng mức năng lượng và sử dụng thức ăn cùng mức năng lượng trong lưới thức ăn (hoặc chuỗi thức ăn). * Các bậc dinh dưỡng: Trong lưới thức ăn này có bao nhiêu bậc dinh dưỡng? - Bậc dinh dưỡng cấp 1: Sinh vật sản xuất. - Bậc dinh dưỡng cấp 2: Sinh vật tiêu thụ bậc 1. - Bậc dinh dưỡng cấp 3: Sinh vật tiêu thụ bậc 2. - Bậc dinh dưỡng cao nhất: Bậc cuối cùng. 3. Bậc dinh dưỡng Bậc dinh dưỡng:
* Các bậc dinh dưỡng: - Bậc dinh dưỡng cấp 1: Sinh vật sản xuất. - Bậc dinh dưỡng cấp 2: Sinh vật tiêu thụ bậc 1. - Bậc dinh dưỡng cấp 3: Sinh vật tiêu thụ bậc 2. - Bậc dinh dưỡng cao nhất: Bậc cuối cùng. - ……….. Hãy ghi chú tên các bậc dinh dưỡng thay cho các chữ a, b, c … SVSX SVTT 1 SVTT 2 SVTT 3 SVTT 4 SVPG a: Bậc dinh dưỡng cấp 1 b: Bậc dinh dưỡng cấp 2 c: Bậc dinh dưỡng cấp 3 d: Bậc dinh dưỡng cấp 4 3. Bậc dinh dưỡng II. THÁP SINH THÁI
Tháp sinh thái:
II. THÁP SINH THÁI Thế nào là tháp sinh thái? - Tháp sinh thái bao gồm nhiều hình chữ nhật xếp chồng lên nhau, các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, còn chiều dài biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng. Quan sát tháp sinh thái cho ta biết điều gì? - Tháp sinh thái cho biết mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã. Tháp sinh thái:
- Tháp sinh thái cho biết mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã. Có những loại tháp sinh thái nào? Tháp số lượng Tháp sinh khối Tháp năng lượng - Có 3 loại tháp sinh thái: Tháp số lượng: xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng. Tháp sinh khối: xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng. II. THÁP SINH THÁI Tháp sinh thái:
- Có 3 loại tháp sinh thái: Tháp số lượng: xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng. Tháp sinh khối: xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng. Tháp năng lượng: xây dựng dựa trên số năng lượng được tích lũy trên một đơn vị diện tích hay thể tích trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng. - Tháp số lượng dễ xây dựng song ít có giá trị vì kích thước cá thể, cũng như chất sống tạo nên các loài của các bậc dinh dưỡng khác nhau, không đồng nhất, nên việc so sánh không chính xác. - Tháp sinh khối có giá trị hơn tháp số lượng. Do mỗi bậc dinh dưỡng đều biểu thị bằng số lượng chất sống, nên phần nào có thể so sánh được các bậc dinh dưỡng với nhau. - Tháp năng lượng là loại tháp hoàn thiện nhất. Tuy nhiên, xây dựng tháp năng lượng khá phức tạp, đòi hỏi nhiều công sức, thời gian. II. THÁP SINH THÁI - Tuy nhiên, tháp sinh khối cũng có nhiều nhược điểm: Thành phần hóa học và giá trị năng lượng của chất sống trong các bậc dinh dưỡng là khác nhau. Tháp sinh khối không chú ý tới yếu tố thời gian trong việc tích lũy sinh khối ở mỗi bậc dinh dưỡng. CỦNG CỐ
Câu 1:
Câu 1. Trong hệ sinh thái có các loại chuỗi thức ăn nào?
A. Chuỗi thức ăn trên cạn và chuỗi thức ăn dưới nước.
B. Chuỗi thức ăn mở đầu bằng các sinh vật tự dưỡng và chuỗi thức mở đầu sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ.
C. Chuỗi thức ăn đơn giản và chuỗi thức ăn phức tạp.
D. Chuỗi thức ăn đủ các thành phần cấu trúc và chuỗi thức ăn thiếu các thành phần cấu trúc.
Câu 2:
Câu 2. Cho chuỗi thức ăn: Cỏ => Châu chấu => Ếch => Rắn => Đại bàng. Trong chuỗi thức ăn trên, rắn thuộc sinh vật tiêu thụ bậc mấy?
A. 1.
B. 2.
C. 3.
D. 4.
Câu 3:
Câu 3. Quan sát một tháp sinh khối, chúng ta có thể biết được những thông tin nào sau đây?
A. Các loài trong chuỗi và lưới thức ăn.
B. Năng suất của sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
C. Mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.
D. Quan hệ giữa các loài trong quần xã.
Kết thúc: