BÀI 14. TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 14. TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT
Khởi động
Khởi động
Khởi động
Ảnh
Ong bắp cày cái (Philanthus triangulum) có tập tính đi kiếm ăn xa tổ và tìm lại đúng tổ của nó giữa rất nhiều các tổ khác khi trở về. Nhà tập tính học Niko Tinbergen đã làm thí nghiệm đánh dấu xung quanh tổ ong bằng các quả thông (trong khi ong ở trong tổ). Sau hai ngày, ông dịch chuyển vòng đánh dấu ra xa khỏi tổ (hình 14.1). Theo em, ong có tìm thấy tổ của mình khi quay trở về không? Vì sao?
Khái niệm và vai trò của tập tính
Khái niệm và vai trò của tập tính
Khái niệm và vai trò của tập tính
Tập tính là chuỗi các hoạtđộng của động vật trả lời các kích thích từ môi trường, đảm bảo cho cơ thể động vật tồn tại và phát triển. Các hoạt động của tập tính là kết quả thực hiện của các phản xạ liên tiếp. Một trong những yếu tố thể dịch quan trọng ảnh hưởng đến tập tỉnh là pheromone. Pheromone là những chất do cơ thể tiết ra ngoài môi trường, có thể gây ra những phản ứng chuyên biệt, được sử dụng như những tín hiệu hoa học cho những cá thể khác cùng loài. Pheromone phổ biến ở côn trùng, động vật có vú.
Hình 14.2
Ảnh
Phân loại tập tính
Phân loại tập tính
Phân loại tập tính
Tập tính là kết quả của di truyền và môi trường sống. Dựa vào đặc điểm di truyền của tập tính có thể chia tập tỉnh thành ba loại: tập tính bẩm sinh, tập tính học được, tập tính hỗn hợp.
Bảng 14.1
Ảnh
Một số hình thức học tập ở động vật
Một số hình thức học tập ở động vật
Một số hình thức học tập ở động vật
Quá trình học tập là quá trình hình thành phản xạ có điều kiện. Qua học tập mà một số tập tỉnh của động vật có thể thay đổi hoặc hình thành mới. Khả năng học tập của động vật phụ thuộc vào sự phát triển của hệ thần kinh. Những hình thức học tập phổ biển ở động vật gồm: quen nhờn, in vết, học nhận biết không gian, học liên hệ, học giải quyết vấn đề, học xã hội. Loài người có hệ thần kinh phát triển nhất trong bậc thang tiến hoá của sinh vật, do đó khả năng học tập của người là rất lớn. Quá trình học tập ở người là quá trình tương tác giữa cá thể với môi trường, kết quả dẫn đến sự biến đổi bền vững về nhận thức, thái độ, hành vi của cả thể đó. Cơ chế của quá trình học tập đó là sự hình thành các phản xạ có điều kiện trên cơ sở phản xạ không điều kiện hoặc phản xạ có điều kiện đã hình thành bền vững.
Hình 14.3
Ảnh
Ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào đời sống
Ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào đời sống
Ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào đời sống
Hiểu biết về tập tính đã được ứng dụng trong nhiều mặt của đời sống con người như:
Chọn lọc, thuần dưỡng những động vật hoang dã thành những vật nuôi nhưng vẫn giữ được tập tính có lợi của loài ban đầu. Chọn các loài thiên địch để tiêu diệt sâu hại cây trồng. Sử dụng pheromone dễ dẫn dụ động vật. Dạy động vật những phản xạ phục vụ đời sống. Tăng hiệu quả học tập ở người bằng đa dạng hoá các phương pháp học tập để phù hợp với lứa tuổi, cả thể và nội dung học tập.
Luyện tập
Bài 1
Bài tập trắc nghiệm
Học ngầm là kiểu học không có ý thức, sau đó những điều đã học
không được dùng đến nên động vật sẽ quên đi
lại được củng cố bằng các hoạt động có ý thức
được tái hiện giúp động vật giải quyết được những tình huống tương tự
được tái hiện giúp động vật giải quyết được những tình huống khác lạ
Bài 2
Bài tập trắc nghiệm
Điều kiện hoá hành động là:
Kiểu liên kết giữa các hành vi và các kích thích sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi này.
Kiểu liên kết giữa một hành vi với một hệ quả mà sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi này.
Kiểu liên kết giữa một hành vi và một kích thích sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi này.
Kiểu liên kết giữa hai hành vi với nhau mà sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi này.
Bài 3
Bài tập trắc nghiệm
Vừa cho chó ăn vừa đánh chuông, sau khi thực hiện nhiều lần như thế, chỉ nghe tiếng chuông thì chó đã tiết nước bọt. Hiện tượng trên là hiện tượng:
Quen nhờn
Học ngầm
Học khôn
Điều kiện hóa đáp ứng.
Vận dụng
Vận dụng
Vận dụng
Cho biết những ví dụ sau thuộc hình thức học tập nào. a) Khi chuột nhắt cắn vào một con sâu bướm sặc sỡ của loài bướm chúa, nó sẽ nhận được chất dịch khó chịu trong miệng. Từ đó, chuột sẽ không tấn công các con sâu có hình dáng tương tự. b) Học sinh làm bài thi cuối kì. c) Ong thợ chỉ đường cho các con ong thợ khác về vị trí của hoa bằng "kiểu múa lắc bụng". d) Nếu chạm nhẹ vào đầu một con ốc sên đang bò, con ốc sên sẽ rụt đầu vào trong vỏ. Lặp lại kích thích này nhiều lần thì ốc sên không rụt đầu vào vỏ nữa.
Cảm ơn
Ảnh