BÀI 4. SỰ THẬT VÀ TRANG VIẾT. 1. CON GÀ THỜ (NGÔ TẤT TỐ)
Trang bìa
Trang bìa
BÀI 4. SỰ THẬT VÀ TRANG VIẾT
CON GÀ THỜ
Văn bản 1:
Ảnh
Khởi động
Khởi động
Khởi động:
Quan sát và cho biết: Em hiểu gì về tục thờ cúng của người Việt?
Ảnh
I. Tri thức ngữ văn
Tri thức ngữ văn
Ảnh
I. Tri thức ngữ văn
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
So sánh những điểm giống và khác nhau giữa hai thể loại phóng sự và nhật kí; sau đó hoàn thành bảng sau:
Ảnh
+ Câu 2, 3
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Theo em thế nào là phi hư cấu? Vì sao các tác phẩm thuộc loại hình kí coi trọng tính phi hư cấu? Trình bày hiểu biết của em về ngôn ngữ thân mật?
1. Phóng sự
Ảnh
1. Phóng sự
Hình vẽ
Là một thể loại hình kí phản ánh những sự việc, câu chuyện mang tính thời sự và có ý nghĩa quan trọng nhất định đối với một cộng đồng xã hội, thể hiện thái độ rõ ràng của người viết đối với sự việc đó. Tác giả phóng sự thường sử dụng các biện pháp nghiệp vụ báo chí như điều tra, phỏng vấn,... nhằm đảo bảo tính xác thực của tư liệu, đồng thời kết hợp sử dụng chọn lọc các phương tiện biểu đạt của VH nhằm gia tăng tính giá trị NT cho TP.
2. Nhật kí
2. Nhật kí
Hình vẽ
Là một thể loại thuộc loại hình kí, là hình thức tự thuật có độ tin cậy cao, được thể hiện dưới dạng ghi chép hàng ngày, có đánh số ngày, tháng, năm. Những cuốn nhật kí có gí trị văn học không đơn thuần ghi chép sự việc hàng ngày của một cá nhân mà còn giàu tính nhân văn, đặc sắc về ngôn từ và nghệ thuật.
Ảnh
a. Khái niệm
b. Tính phi hư cấu trong phóng sự, nhật kí
Ảnh
Hình vẽ
Phi hư cấu: cách phản ánh hiện thực theo nguyên tắc đề cao tính xác thực là đặc điểm của tác phẩm thuộc loại hình kí. Phóng sự nhật kí cũng như các thể loại khác thuộc loại hình kí coi trọng việc sử dụng các chi tiết, sự kiện mang thông tin xác định có thể kiểm chứng.
b. Tính phi hư cấu trong phóng sự, nhật kí
c. Chi tiết, sự kiện hiện thực
Ảnh
c. Chi tiết, sự kiện hiện thực
Hình vẽ
Là loại chi tiết, sự kiện có thật trong đời sống, tồn tại một cách khách quan.
3. Ngôn ngữ thân mật
Ảnh
3. Ngôn ngữ thân mật
Hình vẽ
Là loại ngôn ngữ gần gũi, tự nhiên, thoải mái được dùng trong hoàn cảnh giao tiếp không theo nghi thức, thể hiện thái độ, tình cảm thân mật với người thân bạn bè... Loại ngôn ngữ này có thể xuất hiện cả ở dạng nói.
a. Khái niệm
b. Đặc điểm
Ảnh
3. Ngôn ngữ thân mật
Hình vẽ
Thường sử dụng khẩu ngữ, tiếng lóng, từ ngữ địa phương, trợ từ, thán từ. Thường sử dụng câu có cấu trúc đơn giản, câu rút gọn, câu chứa các thành phần tình thái, thành phần cảm thán, thành phần gọi đáp.
b. Đặc điểm
- So sánh
- So sánh:
Ảnh
II. Tìm hiểu chung
Tìm hiểu chung
Ảnh
II. Tìm hiểu chung
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Trình bày hiểu biết của em về tác giả Ngô Tất Tố? Nêu hoàn cảnh xuất xứ của TP?
1. Tác giả
1. Tác giả
Ngô Tất Tố (1894 – 1954)
Hình vẽ
Quê quán: xã Mai Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội. Ông là nhà văn, nhà báo, nhà nghiên cứu dịch giả có nhiều đóng góp quan trọng. Ông nổi tiếng với các tiểu thuyết bao gồm có: Tắt đèn, Lều chõng và phóng sự Việc làng.
Ảnh
2. Tác phẩm
Ảnh
2. Tác phẩm
Hình vẽ
Thể loại: Phóng sự. Xuất xứ: Trích từ phóng sự Việc làng. Việc làng gồm có mười sáu thiên, ghi chép những tập tục của làng quê miền Bắc thời kì trước Cách mạng tháng Tám. Con gà thờ nằm ở thiên thứ mười, viết về tục "lên lão" trước kia ở miền quê.
III. Khám phá văn bản
Khám phá văn bản
Ảnh
III. Khám phá văn bản
1. Tìm hiểu tính phi hư cấu, thủ pháp nghệ thuật, sự kết hợp chi tiết, sự kiện hiện thực với trải nghiệm, thái độ và đánh giá của người viết trong phóng sự.
Ảnh
1. Tìm hiểu tính phi hư cấu, thủ pháp nghệ thuật, sự kết hợp chi tiết, sự kiện hiện thực với trải nghiệm, thái độ và đánh giá của người viết trong phóng sự.
Hình vẽ
Liệt kê các sự việc chính theo trình tự được thuật lại trong VB. Xác định ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản và nêu tác dụng của ngôi kể, điểm nhìn ấy.
+ Câu 3, 4
Ảnh
1. Tìm hiểu tính phi hư cấu, thủ pháp nghệ thuật, sự kết hợp chi tiết, sự kiện hiện thực với trải nghiệm, thái độ và đánh giá của người viết trong phóng sự.
Hình vẽ
Liệt kê một số ví dụ về lời miêu tả; lời kể, lời bàn luận - trữ tinfh của nhân vật "tôi" và nêu tác dụng của cách kết hợp miêu tả với trần thuật trong VB. Nêu ít nhất hai ví dụ về chi tiết, sự kiện hiện thực và thái độ, đánh giá của người viết đối với các chi tiết đó.
a. Trình tự các sự việc được thuật lại trong văn bản
a. Trình tự các sự việc được thuật lại trong văn bản
Hình vẽ
Giới thiệu khái quát về gia thế của ông chủ trọ làng V.Đ. Chọn mua gà. Nuôi và chăm sóc gà (hãm gà, vỗ béo gà...) rất cẩn thận, đặc biệt và hết sức thành kính. Sự kiện gà bị ốm: Gà ốm cùng lúc với mẹ bị ốm nhưng ông chỉ chú tâm chăm sóc gà. Dân làng đến thăm chỉ hỏi han, lo lắng cho đôi gà, không đoái hoài gì đến mẹ ông chủ cũng đang ốm.
Ảnh
+ tiếp
Ảnh
a. Trình tự các sự việc được thuật lại trong văn bản
Hình vẽ
Đôi gà được chữa trị, cầu khấn, mạnh khoẻ trở lại. Luộc gà, đồ xôi, chuẩn bị lễ thần mừng "lên lão".
b. Ngôi kể, điểm nhìn và tác dụng
Ảnh
b. Ngôi kể, điểm nhìn và tác dụng
Hình vẽ
Ngôi kể: Ngôi thứ nhất bởi nhân vật “tôi”. Điểm nhìn: Các tình tiết, sự kiện đều từ điểm nhìn gần gũi của nhân vật “tôi”. Trong mối quan hệ giữa “tôi” là người ở trọ và “ông chủ trọ”, “tôi” thấy “ông chủ trọ” đang là một người ung dung, sung sướng, chỉ vì nuôi hai con gà thờ mà trở nên rất vất vả. Bên cạnh điểm nhìn từ bên ngoài, còn là điểm nhìn từ bên trong, xuyên qua nội tâm, tâm trạng nhân vật. Ông chủ trọ lo lắng, sợ hãi khi gà bị ốm: nhẹ lòng, mãn nguyện khi công việc nuôi đôi gà thờ hoàn tất: “Đời tôi như thế là mãn nguyện”.
+ Tác dụng
Ảnh
Ảnh
b. Ngôi kể, điểm nhìn và tác dụng
Hình vẽ
“Tôi” trong vai người kể chuyện đã đem lại cho tác phẩm một góc nhìn của người chứng kiến, giúp cho sự trình bày, đánh giá con người, đời sống trong tác phẩm vừa đáng tin cậy, vừa phong phú, đa chiều.
c. Lời miêu tả, lời kể và lời bàn luận trữ tình
Ảnh
c. Lời miêu tả, lời kể và lời bàn luận trữ tình
Hình vẽ
Hình vẽ
Đôi gà mới lạ làm sao! Nó lớn bằng con chim câu và trọc lông lốc như đầu ông sư. Từ cổ đến đuôi toàn là thứ thịt đỏ hỏn,... Mỗi con ở hài vút cánh, đề có hai cái lông cánh lớn....
* Lời miêu tả:
Ảnh
+ Lời kể, lời bàn luận - trữ tình
c. Lời miêu tả, lời kể và lời bàn luận trữ tình
Hình vẽ
Hình vẽ
Dẫu không phải là tay cự phú .. cũng không phải vay của ai...
* Lời kể:
Hình vẽ
* Lời bàn luận - trữ tình:
Hình vẽ
Ở làng V.Đ ông chủ trọ của tôi đáng lẽ cũng là bậc sướng... Ở thôn quê,.. tiền cách...
Hình vẽ
Tác dụng của cách kết hợp miêu tả với trần thuật
Hình vẽ
Miêu tả giúp lời trần thuật thêm sinh động, đa dạng. Tạo những "điểm nhấn" để thu hút sự chú ý của người đọc. Tăng tính nghệ thuật cho văn bản.
Ảnh
d. Chi tiết, sự kiện hiện thực và thái độ đánh giá người viết
Ảnh
Ảnh
d. Chi tiết, sự kiện hiện thực và thái độ đánh giá người viết
2. Tìm hiểu mục đích viết, thái độ, tình cảm của người viết và nhan đề văn bản
2. Tìm hiểu mục đích viết, thái độ, tình cảm của người viết và nhan đề văn bản
Ảnh
Hình vẽ
Nêu chủ đề, thông điệp, tư tưởng, cảm hứng chủ đạo và phân tích sự phù hợp giữa các yếu tố đó trong văn bản? Nhận xét về nghệ thuật viết phóng sự của tác giả (sử dụng ngôi kể, điểm nhìn, ...) trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng, thông điệp của văn bản.
a. Chủ đề, thông điệp, tư tưởng cảm hứng chủ đạo của văn bản.
a. Chủ đề, thông điệp, tư tưởng cảm hứng chủ đạo của văn bản
Hình vẽ
Chủ đề: Hủ tục lễ thần khi người đàn ông dạt tuổi “lên lão” ở làng quê VN trước kia. Thông điệp: Không nên mê tín dị đoan để những hủ tục làm ảnh hưởng đến đời sống, tình cảm của con người. Tư tưởng: Phê phán hủ tục thờ cúng, tin vào quỷ thần khiến con người mê muội. Cần có quan niệm đúng đắn đối với tín ngưỡng thờ cúng, phân biệt rạch ròi giữa hủ tục và mĩ tục. Cảm hứng chủ đạo: Châm biếm việc nuôi gà thờ của ông chủ nhà trọ làng V.Đ.
Ảnh
b. Sự phù hợp giữa tư tưởng với chủ đề, thông điệp cảm hứng chủ đạo của VB.
Ảnh
b. Sự phù hợp giữa tư tưởng với chủ đề, thông điệp cảm hứng chủ đạo của VB.
Ảnh
Hình vẽ
Từ chủ đề về hủ tục lễ thần ở làng quê.
Hình vẽ
Miêu tả ông chủ nhà trọng làng V.Đ đã công phu nuôi con gà thờ ròng rã hai năm.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Vất vả đi rất xa để mua gà giống, xây dựng chuồng trại, chăm sóc tận tình, bài bản.
Lo lắng, sợ hãi khi gà ốm. Doạ tống cổ vợ con nếu gà chết.
Bắt vợ con gọi gà là người. Gà bệnh do "vợ con không thành kính".
+ Các tình tiết
Ảnh
Ảnh
b. Sự phù hợp giữa tư tưởng với chủ đề, thông điệp cảm hứng chủ đạo của VB.
Ảnh
Hình vẽ
Các tình tiết
Hình vẽ
Cấu trúc trong thể đối lập, tăng kịch tính và độ hài hước.
Hình vẽ
Hình vẽ
Sau khi nuôi gà vất vả, căng thẳng, cao trào được đẩy lên ở sự kiện gà ốm – mẹ ốm….
Trước khi nuôi gà sung sướng, thảnh thơi.
Hình vẽ
Đặc điểm của phóng sự là ghi chép, trần thuật khách quan nhưng nhờ cách tổ chức sự kiện như vậy đã làm nổi cảm hứng châm biếm nhẹ nhàng mà sâu sắc.
c. Nghệ thuật viết phóng sự của tác giả
c. Nghệ thuật viết phóng sự của tác giả
Ảnh
Hình vẽ
Sử dụng ngôi kể thứ nhất tăng tính xác thực cho các sự việc, hiện tượng trong văn bản: “tôi” như một nhân chứng sống, trực tiếp quan sát, theo dõi diễn biến sự kiện cũng như thấu hiểu tâm trạng của các nhân vật khác. VB có sự đan xen giữa trần thuật và miêu tả, giúp người đọc tiếp nhận thông điệp VB thấm thía hơn, thông qua sự việc được kể, tả không phải bằng lời giáo huấn khô khan hay nhận định lộ liễu.
+ tiếp
c. Nghệ thuật viết phóng sự của tác giả
Ảnh
Hình vẽ
Các sự kiện, chi tiết trong VB được sắp xếp theo mạch tuyến tính. Sự việc diễn ra trước nói trước, sự việc diễn ra sau nói sau. Cách tạo tình huống/ sự kiện kịch tính: Đôi gà bị thương thực; tạo điểm nhấn vào những cái lạ trong mạch tự sự, chọn mua gà, hãm gà, vỗ béo gà, chằng gà, luộc gà…. Trần thuật tạo sự song chiếu tương phản giữa gà ốm và mẹ ốm… nhưng thủ pháp miêu tả, trần thuật như vậy tăng tính hấp dẫn cho VB, chủ đề được thể hiện một cách độc đáo.
IV. Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
IV. Tổng kết
1. Nội dung
Ảnh
1. Nội dung
Hình vẽ
Phê phán những hủ tục phong kiến, lạc hậu, cổ hủ của con người tại các làng quê trong xã hội cũ thông qua việc chăm gà ròng rã suốt 2 năm của ông chủ nhà trọ làng V.Đ.
2. Nghệ thuật
Ảnh
2. Nghệ thuật
Hình vẽ
Sử dụng ngôi kể thứ nhất cùng điểm nhìn trần thuật đặc sắc. XD tình huống, sự kiện kịch tính. Thông qua đó khiến cho VB trở nên độc đáo và hấp dẫn. Sử dụng đan xen giữa trần thuật và miêu tả để việc tiếp nhận thông điệp trở nên sinh động.
V. Luyện tập vận dụng
- Luyện tập vận dụng
Ảnh
- Luyện tập vận dụng:
Em hãy vẽ một bức tranh hoặc viết đoạn văn ngắn (150 từ) thể hiện suy nghĩ về nhân vật ông chủ.
Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại kiến thức đã học. Hoàn chỉnh bài tập phần Luyện tập vận dụng. Chuẩn bị bài sau: "Bài 4. Sự thật và trang viết. 2. Trên những chặng đường hành quân (Nguyễn Văn Thạc)".
Cảm ơn
Ảnh