CHƯƠNG 4: BÀI 10: SỰ HÌNH THÀNH CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC Ở CÁC NƯỚC ÂU - MỸ (CUỐI THẾ KỈ XIX - ĐẦU THẾ KỈ XX)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
Ảnh
CHƯƠNG 4: BÀI 10: SỰ HÌNH THÀNH CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC Ở CÁC NƯỚC ÂU - MỸ (CUỐI THẾ KỈ XIX - ĐẦU THẾ KỈ XX)
LỊCH SỬ 8
Khởi động
- Khởi động
Ảnh
Sau gần một thế kỉ phát triển mạnh mẽ ở giai đoạn tự đo cạnh tranh, vào cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Em hiểu thế nào về chủ nghĩa đế quốc? Hãy kể tên một số nước đế quốc và chia sẻ những điều em biết về các nước đế quốc đó.
- Khởi động:
Hình thành kiến thức
1. Những nét chính về quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc
Ảnh
1. Những nét chính về quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc
Đọc thông tin SGK và quan sát Hình 10.1 hãy: Mô tả nét chính về quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc vào cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.
- Hình 10.1 (1. Những nét chính về quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc)
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Trong 30 năm cuối thế kỉ XIX, nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển với tốc độ nhanh chóng chưa từng thấy. Những phát minh khoa học, kĩ thuật nở rộ đã tạo động lực cho những chuyển biến lớn trong sản xuất và đời sống xã hội ở Tây Âu và Bắc Mỹ. Sự cạnh tranh gay gắt dẫn tới quá trình tập trung sản xuất và tư bản, dần hình thành các công ti độc quyền lớn, dưới các hình thức khác nhau. Các công ti độc quyền đã lũng đoạn thị trường và nền kinh tế, chi phối đời sống chính trị, xã hội các nước đế quốc. Các nước đế quốc đều đẩy mạnh xâm lược, khai thác và bóc lột thuộc địa. Chủ nghĩa đế quốc ra đời.
- Câu hỏi mở rộng
- Câu hỏi mở rộng:
"Không một chỗ nào người phụ nữ thoát khỏi những hành động bạo ngược. Ngoài phố, trong nhà, giữa chợ hay ở thôn quê, đâu đâu họ cũng vấp phải những hành động tàn nhẫn của bọn quan cai trị, sĩ quan cảnh binh, nhân viên nhà đoan, nhà ga... Ngay giữa chợ Bến Thành ở Sài Gòn, bọn gác chợ người Âu cũng không ngần ngại dùng roi gân bò, dùi cui đánh phụ nữ bản xứ để bắt họ tránh khỏi làm nghẽn lỗi!" (Nguyễn Ái Quốc, Bản án chế độ thực dân Pháp, Sđd, tr.112).
Ảnh
Em hãy nhận xét, đưa ra quan điểm cá nhân về chính sách của chủ nghĩa đế quốc ở thuộc địa.
2. Các nước đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế XX
Ảnh
1. Khai thác tư liệu trên và thông tin trong mục, hãy nêu chuyển biến lớn về kinh tế của đế quốc Anh trong những năm cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.
2. Các nước đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế XX
a. Anh
+ Câu 2 (- Thảo luận và trả lời câu hỏi)
Ảnh
2. Khai thác biểu đồ hình 10.2 và thông tin trong mục, hãy nêu những chuyển biến về chính sách đối nội, đối ngoại của đế quốc Anh trong những năm cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.
- Hình 10.2
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận:
Từ vị trí dẫn đầu thế giới về công nghiệp, cuối thế kỉ XIX, kinh tế Anh phát triển chậm lại, tụt xuống vị trí thứ ba, sau Mỹ và Đức; tuy nhiên, Anh vẫn là nước dẫn đầu thế giới về xuất khẩu tư bản, thương mại và thuộc địa. Đầu thế kỉ XX, nhiều công ti độc quyền về công nghiệp và tài chính ra đời, từng bước theo túng nền kinh tế.
+ Về kinh tế:
Ảnh
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
+ Về đối nội: là nước quân chủ lập hiến; hai đảng Tự do và Bảo thủ thay nhau nắm quyền, bảo vệ quyền lợi của giai cấp tư sản. + Về đối ngoại: tiếp tục đẩy mạnh xâm lược thuộc địa, có nhiều thuộc địa nhất thế giới.
b. Pháp
Ảnh
b. Pháp
Đọc SGK và trả lời câu hỏi: 1. Hãy nêu những chuyển biến về kinh tế của đế quốc Pháp trong những năm cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.
+ Hình 10.3
Ảnh
+ Câu 2
Ảnh
Câu hỏi 2: Khai thác biểu đồ hình 10.4 và thông tin trong mục, hãy nêu những chuyển biến lớn về chính sách đối nội, đối ngoại của đế quốc Pháp.
+ Hình 10.4
Ảnh
- Kết luận
Tốc độ phát triển của kinh tế Pháp chậm lại, đến cuối thế kỉ XIX, công nghiệp tụt xuống thứ tư (sau Mỹ, Đức, Anh); nông nghiệp thì trong tình trạng sản xuất nhỏ. Các công ti độc quyền vẫn ra đời và dần chi phối nền kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực ngân hàng, là nước đứng thứ hai (sau Anh) về xuất khẩu tư bản.
- Kết luận:
+ Về kinh tế:
Ảnh
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
+ Về đối nội: nền Cộng hoà thứ ba được thành lập; chính phủ Cộng hoà thi hành chính sách đàn áp nhân dân và các cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân. + Về đối ngoại: đẩy mạnh xâm lược, bóc lột thuộc địa, là nước có hệ thống thuộc địa lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Anh.
c. Đức
Ảnh
c. Đức
Câu hỏi: Nêu những chuyển biến về kinh tế, chính sách đối nội, đối ngoại của đế quốc Đức trong những năm cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.
- Kết luận
- Kết luận:
+ Về kinh tế:
Ảnh
Sau khi hoàn thành thống nhất đất nước (1871), Đức phát triển nhan trên con đường tư bản chủ nghĩa; đến cuối thế kỉ XIX, vươn lên đứng đầu châu Âu và thứ hai thế giới (sau Mỹ) về công nghiệp.
Quá trình tập trung sản xuất và tư bản diễn ra mạnh mẽ, dẫn đến việc hình thành các công ti độc quyền.
+ tiếp (- Kết luận)
+ Về đối nội: là một nước liên bang theo chế độ quân chủ lập hiến, quý tộc địa chủ liên kết chặt chẽ với tư bản độc quyền để thống trị nhân dân.
Ảnh
+ Về đối ngoại: chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa khi phần lớn đất đai trên thế giới đã trở thành thuộc địa của Anh, Pháp,... Vì vậy, giới cầm quyền Đức chủ trương chạy đua vũ trang, dùng vũ lực để chia lại thuộc địa trên thế giới.
d. Mỹ
Ảnh
Câu hỏi: Trình bày những chuyển biến lớn về kinh tế, chính sách đối nội, đối ngoại của đế quốc Mỹ trong những năm cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.
d. Mỹ
- Kết luận
Có những công ti độc quyền khổng lồ đồng thời là những đế tài chính như: "vua dầu mỏ" Rốc-phe-lơ, "vua thép" Mooc-gân, "vua ô tô" Pho,... Nông nghiệp cũng đạt ưược nhiều thành tựu lớn.
- Kết luận:
+ Về kinh tế: từ vị trí thứ tư (sau Anh, Pháp, Đức), vươn lên đứng đầu thế giới về sản xuất công nghiệp. Đến năm 1894, sản lượng công nghiệp đã gấp đôi Anh.
Ảnh
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
+ Về đối nội: chế độ Cộng hoà đề cao vai trò của tổng thống; hai đảng Cộng hoà và Dân chủ thay nhau nắm quyền, đều thi hành các chính sách phục vụ quyền lợi của giai cấp tư sản. + Về đối ngoại: đến thập kỉ cuối thế kỉ XIX, tăng cường bành trướng ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, gây chiến với Tây Ban Nha (chiếm Phi-lip-pin và Cu-ba). Thông qua viện trợ kinh tế, đầu tư, can thiệp quân sự đã biến Trung và Nam, Mỹ thành khu vực độc quyền ảnh huưởng của mình.
Luyện tập
- Câu 1
- Luyện tập:
Ảnh
Câu hỏi 1. Chỉ ra những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa đế quốc. Theo em, đặc trưng nào là quan trọng nhất? Vì sao?
- Câu 2 (- Luyện tập)
Ảnh
Câu hỏi 2. Hãy lập bảng so sánh (điểm giống và khác nhau) về kinh tế, chính sách đối ngoại nổi bật của các đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ.
Vận dụng
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
Câu hỏi: Tìm hiểu thông tin từ sách, báo và internet, hãy kể tên một số công ti đa quốc gia có phạm vi ảnh hưởng lớn đối với nền kinh tế nhiều nước trên thế giới hiện nay.
Dặn dò
- Dặn dò
Ảnh
Dặn dò:
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập về nhà trong SBT. Chuẩn bị bài sau: "Chương 4: Bài 11: Phong trào công nhân từ cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học".
- Cảm ơn
Ảnh