Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 07: SÓNG CƠ VÀ SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ Sóng Cơ
Đặt vấn đề:
Hình ảnh sóng trong tự nhiên Vậy sóng được hình thành như thế nào và có đặc điểm gì ? Thí nghiệm:
I. SÓNG CƠ 1. Thí nghiệm Dụng cụ bao gồm: Một cần rung, tạo bởi thép mỏng, một đầu được kẹp chặt bằng êtô, đầu kia được gắn một mũi nhọn S. Dưới cần nước rộng - Ban đầu đặt cần rung S . S cao hơn nước. cần rung dao động mũi không chạm nước. - Hạ cần rung thấp xuống, cho mũi S vừa chạm vào mặt nước tại O. Gõ nhẹ cần rung . Dao động từ O đã truyền ứu nước Định nghĩa:
I. SÓNG CƠ 2. Định nghĩa - Sóng cơ là dao động cơ lan truyền trong một môi trường vật chất - Khi sóng cơ truyền đi chỉ có pha dao động (trạng thái dao động) của các phần tử vật chất lan truyền còn các phần tử vật chất chỉ dao động xung quanh vị trí cân bằng cố định. Sóng ngang:
I. SÓNG CƠ 3. Sóng ngang Là sóng trong đó các phần tử của môi trường dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng. Sóng ngang truyền được trên mặt chất lỏng và trong chất rắn. Sóng dọc:
I. SÓNG CƠ 4. Sóng dọc Là sóng trong đó các phần tử của môi trường dao động theo phương trùng với phương truyền sóng. Sóng dọc truyền được trong các chất rắn, lỏng, khí. Chú ý:
I. SÓNG CƠ 5. Chú ý - Các môi trường rắn, lỏng, khí được gọi là môi trường vật chất. - Sóng cơ không truyền được trong chân không. Hình vẽ sau đây minh họa sự khác nhau giữa hai loại sóng: Các đặc trưng của một sóng hình sin
Sự truyền của một sóng:
II. CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA MỘT SÓNG HÌNH SIN 1. Sự truyền của một sóng hình sin - Dùng một dây mềm, dài và căng ngang, đầu Q gắn vào tường, còn đầu kia gắn vào cần rung. Cho cần dao động làm đầu P của dây dao động điều hòa theo phương thẳng đứng. Trên dây xuất hiện một sóng cơ có dạng hình sin lan truyền về đầu Q. - Lúc t=0, A bắt đầu dao động từ vị trí cân bằng hướng lên trên . - Lúc t=T/4 pha dao động từ P truyền đến P1 - Tương tự các thời điểm T/2 , 3T/4 , T sóng truyền đến P2 , P3 , P4 . . Sau thời gian T, quãng đường truyền là:latex(PP_4=lambda=v.T) Đặc trưng của truyền sóng:
II. CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA MỘT SÓNG HÌNH SIN 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin a) Biên độ sóng Là biên độ dao động của các phần tử vật chất khi sóng truyền qua. Ta ký hiệu biên độ sóng là A b) Chu kỳ T Là chu kỳ dao động của các phần tử vật chất môi trường có sóng truyền qua.Chu kỳ sóng ký hiệu là T. c) Tần số f Là tần số dao động của các phần tử vật chất môi trường có sóng truyền qua. Đặc trưng của truyền sóng_tiếp:
II. CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA MỘT SÓNG HÌNH SIN 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin d) Tốc độ truyền sóng v - Là tốc độ lan truyền dao động trong môi trường (tốc độ truyền pha của dao động). Tốc độ truyền sóng phụ thuộc vào bản chất của môi trường truyền sóng. Tốc độ truyền sóng cơ trong các môi trường giảm theo thứ tự: Rắn > lỏng > khí e) Bước sóng latex(lambda) Là quãng đường mà sóng lan truyền được trong một chu kì dao động. Hay bước sóng là khoảng cách gần nhất giữa hai điểm trên phương truyền sóng mà dao động cùng pha với nhau. Năng lượng sóng:
II. CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA MỘT SÓNG HÌNH SIN 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin e) Bước sóng latex(lambda)(tiếp) - Khoảng cách gần nhất giữa hai điểm trên phương truyền sóng mà dao động ngược pha với nhau bằng nửa bước sóng λ/2 f) Năng lượng sóng W - Là năng lượng dao động của các phần tử của môi trường mà sóng truyền qua. - Quá trình truyền sóng là quá trình truyền năng lượng. Phương trình sóng
Phương trình tại O:
III. PHƯƠNG TRÌNH SÓNG - Xét một sóng hình sin phát ra từ nguồn P lan truyền theo trục X. ,chọn góc toạ độ O tại P và góc thời gian sao cho Phương trình dao động tại O là: Phương trình tại O một khoảng:
III. PHƯƠNG TRÌNH SÓNG - Một sóng hình sin lan truyền trong một môi trường dọc theo trục ox.Sau khoảng fhời gian ∆t. - Dao động từ O lan truyền đến M cách o một khoảng x= v∆t có phương trình : Trong đó: latex(U_M): là li độ tại điểm M vào thời điểm t. latex(t-Deltat): Thời gian dao động của phần tử tại M Phương trình tại O li độ x:
III. PHƯƠNG TRÌNH SÓNG Phương trình của một sóng hình Sin truyền theo trục X. Nó cho biết li độ u của phần tử có tọa độ x vào thời điểm t (1) Thay latex(Deltat=x/v) và latex(lambda=v.T) vào (1) ta được: (2) Phương trình (2) là phương trình của một sóng hình sin truyền theo trục x. Củng cố
Bài tập 1:
Bài tập 1: Chọn câu phát biểu đúng
A. Sóng ngang có phương dao động trùng với phương truyền sóng.
B. Sóng cơ học truyền được trong chân không.
C. Sóng trên mặt nước là sóng ngang
D. Sóng dọc có phương dao động vuông góc với phương truyền sóng.
Bài tập 2:
Bài tập 2: Chọn câu phát biểu đúng
A. Chất rắn và chất lỏng truyền được cả sóng ngang và sóng dọc
B. Chỉ có chất khí mới truyền được sóng dọc
C. Sự truyền sóng cũng làm vật chất truyền theo
D. Vận tốc truyền sóng ngang lớn hơn vận tốc truyền sóng dọc
Bài tập 3:
Bài tập 3: Quãng đường mà sóng truyền đi được trong một chu kỳ dao động của sóng gọi là
A. vận tốc truyền
B. Bước sóng
C. Chu kỳ
D. Tần số
Bài tập 4:
Bài tập 4: Một sóng có tần số 120 Hz truyền trong một môi trường với tốc độ 60 m/s, thì bước sóng của nó là bao nhiêu ?
A. 1,0 m
B. 2,0 m
C. 0,5 m
D. 0,25 m
Dặn dò và kết thúc
Dặn dò:
DẶN DÒ - Về nhà trả lời câu hỏi 1,2,3 và làm các bài tập 6, 7, 8 trang 40 SGK; bài 7.5 đến 7.8 SBT. - Xem trước bài mới Kết thúc:
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC!!!