BÀI 22. PHƯƠNG THỨC LÂY TRUYỀN, CÁCH PHÒNG CHỐNG VÀ ỨNG DỤNG CỦA VIRUS
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
SINH HỌC 10
BÀI 22. PHƯƠNG THỨC LÂY TRUYỀN, CÁCH PHÒNG CHỐNG VÀ ỨNG DỤNG CỦA VIRUS
Ảnh
Mở đầu
- Câu 1 (Mở đầu)
Ảnh
1. Vì sao giãn cách và đeo khẩu trang (hình 22.1) lại có vai trò quan trọng trong phòng chống dịch viêm đường hô hấp cấp (COVID-19) do SARS-CoV-2 gây ra?
Ảnh
- Câu 2 (- Mở đầu)
Ảnh
2. Giãn cách và đeo khẩu trang có phải là biện pháp cần thiết đối với tất cả các bệnh do virus không? Vì sao?
Ảnh
I. Phương thức lây truyền và cách phòng, chống virus gây bệnh ở thực vật
- Hoạt động
I. Phương thức lây truyền và cách phòng, chống virus gây bệnh ở thực vật
- Hoạt động:
Hình vẽ
Ảnh
1. Nêu một số thiệt hại do virus gây ra trên cây trồng. 2. Nêu các cách thức virus xâm nhập vào tế bào thực vật.
Ảnh
+) tiếp (- Hoạt động)
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
3. Virus có thể lây nhiễm trong cây bằng cách nào? 4. Cây bị nhiễm virus thường có biểu hiện gì? Chúng ta nên làm gì để phòng, chống virus gây bệnh ở thực vật.
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Virus có thể lây truyền từ cây này sang cây khác qua vết thương. Virus lây nhiễm trong cây nhờ cầu sinh chất và hệ thống mạch dẫn. Virus từ cây bệnh lây truyền cho cây khá qua thụ phấn, qua vết thương, cho thế hệ sau qua hạt.
- Phương thức lây truyền:
+) tiếp (- Kết luận)
Hình vẽ
- Đặc điểm nhận biết:
Chọn giống cây sạch bệnh đồng thời tiêu diệt vật chủ trung gian truyền bệnh hoặc tạo giống cây trồng kháng virus.
- Cách phòng, chống virus gây bệnh ở thực vật:
Lá bị đốm vàng, đốm nâu, bị sọc hay vằn, bị xoăn và héo, bị úa vàng và rụng; thân còi cọc hoặc bị lùn.
- Hình 22.2. Cách thức xâm nhập và lây nhiễm virus trong cây
Ảnh
- Hình 22.3. Bệnh vàng xoăn lá ở cà chua do Tomato yellow leaf virus
Ảnh
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
1. Vì sao để hạn chế sự lây truyền của virus gây bệnh vàng lùn, lùn xoăn lá ở lúa, người ta thường phun thuốc phun thuốc diệt rầy nâu?
II. Phương thức lây truyền và cách phòng chống bệnh do virus gây ra trên người và động vật
1. Phương thức lây truyền bệnh trên người và động vật
II. Phương thức lây truyền và cách phòng chống bệnh do virus gây ra trên người và động vật
Hình vẽ
1. Phương thức lây truyền bệnh trên người và động vật
Ảnh
5. Phân biệt phương thức lây truyền ngang và lây truyền dọc của virus trên người và động vật. 6. Con đường lây truyền nào sẽ làm cho virus phân tán trong cộng đồng nhanh nhất? Vì sao?
+) tiếp (- Hoạt động)
Ảnh
Ảnh
7. Quan sát hình 22.5 và cho biết chúng ta nên làm gì để hạn chế sự lây truyền virus cúm A từ động vật sang người.
Hình 22.5. Con đường lây truyền virus cúm A trong tự nhiên và từ động vật sang người
a. Lây truyền dọc
a. Lây truyền dọc
Hình vẽ
Lây truyền dọc là sự lây truyền virus từ cơ thể mẹ sang cơ thể con thông qua quá trình mang thai, sinh nở hoặc chăm sóc (bú, mớm).
Ảnh
- Hình 22.4. Con đường lây truyền virus từ mẹ sang con
Ảnh
b. Lây truyền ngang
b. Lây truyền ngang
Hình vẽ
Lây truyền ngang là sự lây truyền virus từ cơ thể này sang cơ thể khác thông qua các con đường chính sau: đường hô hấp, đường tiêu hóa, qua vết trầy xước trên cơ thể, quan hệ tình dục, do vật trung gian truyền bệnh và qua đường máu.
Ảnh
- Luyện tập
Bảng 22.1. Con đường lây truyền của một số virus
- Luyện tập:
1. Hãy cho biết con đường lây truyền của virus HIV, cúm, sởi, dại, viêm gan A theo gợi ý trong bảng 22.1
Ảnh
2. Cách thức phòng, chống virus gây bệnh
Hình vẽ
2. Cách thức phòng, chống virus gây bệnh
Ảnh
8. Các hình 22.6 và hình 22.7 là những thông điệp của Bộ Y tế khuyến cáo để phòng chống dịch COVID-19 do SARS-CoV-2 gây ra. Em hãy thảo luận và cho biết tác dụng của những thông điệp này. 9. Tại sao tiêm vaccine lại giúp cơ thể phòng bệnh virus chủ động và hiệu quả?
a. Phòng bệnh
- Hình 22.6 và hình 22.7
Ảnh
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận:
Vệ sinh, tập luyện, giữ gìn cho cơ thể sạch sẽ, khỏe mạnh. Giữ gìn môi trường sống sạch. Phun thuốc khử trùng, tiêu diệt sinh vật trung gian truyền bệnh như muỗi, bọ chét,... Không dùng chung đồ dùng cá nhân, bơm kim tiêm. Không tiếp xúc trực tiếp, tàng trữ, buôn bán, tiêu thụ động vật hoang dã. Khoanh vùng, tiêu hủy động vật bị bệnh. Đối với các bệnh lây qua đường hô hấp cần có biện pháp cách li và hạn chế tiếp xúc với người bệnh,... Tiêm vaccine để phòng bệnh do virus cho người, vật nuôi.
Ảnh
- Luyện tập
Ảnh
- Luyện tập:
2. Hãy đề xuất các biện pháp phòng bệnh để hạn chế sự lây truyền của HIV và virus cúm trong cộng đồng.
b. Chống bệnh
Hình vẽ
Ảnh
10. Cơ chế nào giúp cơ thể chống lại virus? 11. Phân biệt miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu.
b. Chống bệnh
Ảnh
+) tiếp (- Hoạt động)
Ảnh
Ảnh
12. Nêu các giai đoạn trong chu trình nhân lên của virus. Quan sát hình 22.8 và cho biết thuốc Tamiflu ức chế giai đoạn nào trong chu trình nhân lên của virus cúm A.
Hình 22.8. Các giai đoạn nhân lên của virus cúm A và cơ chế hoạt động của thuốc Tamiflu
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Hệ thống miễn dịch là hàng rào bảo vệ giúp cơ thể chống lại virus. Ngoài ra có thể sử dụng thuốc để chống virus.
Ảnh
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
2. Em đã làm gì để có sức khỏe tốt? Vì sao giữ gìn cơ thể sạch sẽ, khỏe mạnh lại có tác dụng phòng bệnh do virus?
+) tiếp (- Vận dụng)
Ảnh
3. Con người thường làm gì để chủ động kích hoạt miễn dịch đặc hiệu của cơ thể?
3. Các biến chủng virus
Hình vẽ
3. Các biến chủng ở virus
Ảnh
Virus thường có nhiều biến chủng do có tần số đột biến cao và nhiều biến dị tổ hợp. Ví dụ: Một số virus như HIV, cúm Am SARS-CoV-2 ,... thường có nhiều biến chủng nên khó phòng chống.
- Tìm hiểu
- Thực hành
Bảng 22.2. Bảng điều tra bệnh do virus gây ra đối với người, động vật và thực vật
- Thực hành:
Hãy tìm hiểu thông tin, điều tra ở địa phương về một số bệnh do virus gây ra đối với người, động vật hoặc thực vật để hoàn thành báo cáo gợi ý như bảng 22.2:
Ảnh
Ảnh
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
4. Vì sao chúng ta thường gặp khó khăn trong việc chế tạo vaccine phòng virus cúm?
III. Ứng dụng virus
1.Ứng dụng trong y học và sản xuất chế phẩm sinh học
III. Ứng dụng virus
Hình vẽ
Ảnh
1.Ứng dụng trong y học và sản xuất chế phẩm sinh học
13. Nêu một số ứng dụng của virus trong y học. 14. Quan sát hình 22.9 và mô tả quy trình sản xuất và sử dụng vaccine vector phòng SARS-CoV-2. 15. Theo em, quy trình sản xuất vaccine vector phòng SARS-CoV-2 (hình 22.9) có thể sử dụng để sản xuất vaccine phòng virus khác được không?
- Hình 22.9. Sơ đồ quy trình sản xuatasb và ứng dụng vaccine vector phofnh SARS-CoV-2 (- Hình 22.9. Sơ đồ quy trình sản xuatasb và ứng dụng vaccine vector phofnh SARS-CoV-2)
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Virus có thể ứng dụng trong y học làm vector chuyển gene sản xuất các chế phẩm sinh học như vaccine, kháng thể.
Ảnh
2. Ứng dụng trong nông nghiệp và sản xuất thuốc trừ sâu sinh học
2. Ứng dụng trong nông nghiệp và sản xuất thuốc trừ sâu sinh học
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
16. Nêu vai trò của virus trong tự nhiên. Con người đã ứng dụng vai trò đó của virus để làm gì?
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Virus có thể ứng dụng trong nông nghiệp để tiêu diệt các vật chủ có hại, ví dụ như sản xuất chế phẩm thuốc trừ sâu sinh học.
Ảnh
- Ví dụ
- Ví dụ:
Ảnh
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
Nếu trâu, bò ăn phải chế phẩm có chứa Baculovirus thì có bị chế không? Giải thích.
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau:" Ôn tập phần 3".
Cảm ơn
Ảnh