BÀI 10. PHƯƠNG PHÁP CHỌN, TẠO GIỐNG CÂY TRỒNG
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
CÔNG NGHỆ 10
BÀI 10. PHƯƠNG PHÁP CHỌN, TẠO GIỐNG CÂY TRỒNG
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài học này, em sẽ:
Ảnh
Mô tả được các phương pháp chọn và tạ giống cây trồng phổ biến. Trình bày được ứng dụng công nghệ sinh học trong chọn và tạo giống cây trồng.
Học xong bài này, em sẽ:
Khởi động
Khởi động
Khởi động
Ảnh
Theo em, làm thế nào đẻ từ các giống ngô địa phương (A) tạo ra được các giống ngô (B), (C), (D), (E) trong Hình 10.1?
Ảnh
1. Một số khái niệm trong chọn và tạo giống câ trồng
- Tìm hiểu
1. Một số khái niệm trong chọn và tạo giống cây trồng
Hình vẽ
Tạo giống cây trồng là cách hình thành giống mới từ những nguồn vật liệu đã có qua việc thay đổi vật chất di truyền trong tế bào. Chọn giống cây trồng là chọn lọc hay tuyển lựa những cây trồng đã có hoặc mới tạo ra theo hướng đem lại lợi ích cho con người. Vật liệu khởi đầu là những cây dại hay cây trồng được sử dụng để tạo ra giống mới bằng những phương pháp chọn tạo giống thích hợp.
+ (tiếp) (1. Một số khái niệm trong chọn và tạo giống cây trồng)
Hình vẽ
Giống gốc là giống ban đầu trước khi chọn lọc. Giống đối chứng là giống cùng loài đó được trồng phổ biến tại địa phương. Giống ưu thế lai là giống biểu hiện tính trạng vượt trộ của con lai F1 so với bố mẹ chúng.
Ảnh
- Luyện tập
- Luyện tập
Ảnh
Hãy phân biệt giữa chọn giống và tạo giống.
2. Một số phương pháp chọn giống cây trồng
2.1. Phương pháp chọn lọc hỗn hợp
Hình vẽ
2. Vai trò của giống cây trồng
2.1. Phương pháp chọn lọc hỗn hợp
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK, trình bày cách tiến hành,đối tượng, ưu và nhược điểm của phương pháp chọn lọc hỗn hợp.
Ảnh
- Kết luận (- Biện pháp sử dụng)
- Kết luận
Ảnh
Cách thức tiến hành được minh họa như Hình 10.2:
+ (tiếp) (- Kết luận)
Hình vẽ
Ưu điểm: nhanh đạt được mục tiêu chọn giống và dễ thực hiện. Nhược điểm: Không tạo ra nhiều sự khác biệt so với giống gốc. Đối tượng: thường áp dụng cho cây nhân giống vô tính, cây tự thụ phấn, cây giao phấn.
Ảnh
2.2. Phương pháp chọc lọc cá thể
Hình vẽ
2.2. Phương pháp chọn lọc cá thể
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK, trình bày cách tiến hành,đối tượng, ưu và nhược điểm của phương pháp chọn lọc cá thể.
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận
Ảnh
Cách thức tiến hành được minh họa như Hình 10.3:
+ (tiếp) (- Kết luận)
Hình vẽ
Ưu điểm: tạo ta sự khác biệt rõ theo mục tiêu chọn giống. Nhược điểm: tốn nhiều thời gian và diện tích đất. Đối tượng: thường áp dụng cho cây tự thụ phấn, cây nhân giống vô tính.
Ảnh
- Luyện tập
- Luyện tập:
Ảnh
Từ hình 10.3 em vừa quan sát hãy cho biết: Vì sao cần so sánh giống chọn lọc (2) với giống gốc (1) và giống đối chứng (3).
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
Nên áp dụng phương pháp chọn giống nào cho cây lúa và cây mít?
2.3. Ứng dụng công nghệ sinh học trong chọn giống cây trồng
Hình vẽ
2.3. Ứng dụng công nghệ sinh học chọn giống cây trồng
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK, trình bày đối tượng, ưu và nhược điểm của ứng dụng công nghệ sinh học trong chọn giống cây trồng.
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận
Ảnh
Ưu điểm: rút ngắn thời gian chọn được giống cây trồng. Nhược điểm: chi phí cao. Đối tượng: thường áp dụng trên các loại cây nhân giống vô tính như khoai tây, dâu tây, cam, chuối (Hình 10.4),...
3. Một số phương pháp tạo giống cây trồng
3.1. Tạo giống bằng phương pháp lai hữu tính
Ảnh
3.1. Tạo giống bằng phương pháp lai hữu tính
Ảnh
3. Một số phương pháp tạo giống cây trồng
Quan sát Hình 10.5, cho biết lai hữu tính là gì? Nêu ưu điểm và nhược điểm của lai hữu tính.
- Kết luận
Hình vẽ
Lai hữu tính là sự giao phối giữa hai hay nhiều dạng bố mẹ khác nhau nhằm tạo ra các con lai mang nhiều tính trạng tốt của bố mẹ. Ưu điểm: dễ thực hiện, đặc tính di truyền ổn định, thế hệ sau tỉ lệ sinh sản cao. Nhược điểm: tốn nhiều thời gian, khó loại bỏ hoàn toàn tính trạng không mong muốn.
- Kết luận:
3.2. Tạo giống cây trồng bằng phương pháp đột biến gen
3.2. Tạo giống cây trồng bằng phương pháp đột biến gen
Ảnh
Quan sát Hình 10.6, nêu cách tạo giống cây trồng đột biến.
Ảnh
- Kết luận
Hình vẽ
Dùng một tác nhân như tia phóng xạ, chất hóa học,... tác động làm thay đổi cấu trúc hóa học của DNA trong tế bào của lá, hạt, mô gây ra đột biến gen, kết hợp với chọn lọc để tạo ra giống mang các tính trạng đột biến có tính bền vững và có thể di truyền cho các đời sau.
- Kết luận:
+ (tiếp) (- Kết luận)
Hình vẽ
Tác nhân gây đột biến: vật lí (tia bức xạ gamma từ nguồn Co - 60, tia X,...), chất hóa học (Ethylenimine, N Nitroso N methylurea,...). Ưu điểm: tạo ra nguồn biến dị rất phong phú và nhanh tạo ra giống mới. Nhược điểm: tỉ lệ biến dị có lợi thấp (khoảng 1/10.000).
Ảnh
3.3. Tạo giống cây trồng bằng phương pháp đa bội thể
Hình vẽ
3.3. Tạo giống cây trồng bằng phương pháp đa bội thể
Những loại cây trồng trong tế bào sinh dưỡng có số lượng nhiễm sắc thể tăng theo bộ số nguyên lần của bộ nhiễm sắc thể đơn bội (từ 3n trở lên) được gọi là đa bội thể. Các tác nhân ảnh hưởng mạnh tạo nên đa bội thể như thay đổi nhiệt độ đột ngột, tác động của hóa chất như colchicine (Hình 10.7, Hình 10.8).
- Hình 10.7. Cơ chế tạo dưa hấu tam bội (3n) (- Hình 10.7. Cơ chế tạo dưa hấu tam bội (3n))
Ảnh
- Hình 10.8. Số lượng nhiễm sắc thể trong tế bào của cây hành trước và sau khi xử lí colchicine (- Hình 10.8. Số lượng nhiễm sắc thể trong tế bào của cây hành trước và sau khi xử lí colchicine)
Ảnh
- Kết luận
Hình vẽ
Ưu điểm: có thể tạo giống cây trồng có năng suất cao; sức sông cao; tính thích ứng rộng; có khả năng chống chịu cao với điều kiện bất lợi. Nhược điểm: tỉ lệ giống bất dục cao nên hạn chế nhân giống hữu tính.
Ảnh
- Kết luận:
- Luyện tập
- Luyện tập:
Ảnh
Câu 1: Hãy so sánh các bộ phận của cây dưa hấu nhị bội (2n) và tứ bội (4n) trong Hình 10.9.
+ (tiếp) (- Luyện tập)
Hình vẽ
Ảnh
Câu 2: Hãy giải thích vì sao giống dưa hấu tam bội (3n) trong Hình 10.10 không có hạt.
Ảnh
+ (tiếp) (- Luyện tập)
Hình vẽ
Ảnh
Câu 3: Hãy nhận xét hàm lượng đường trong các giống củ cải đường nhị bội (2n) và đa bội (3n, 4n) trong Hình 10.11.
Ảnh
3.4. Tạo giống cây trồng bằng phương pháp chuyển gen
Ảnh
3.4. Tạo giống cây trồng bằng phương pháp chuyển gen
Sử dụng kĩ thuật kết hợp một gen hay một số gen của loài này vào gen của loài khác bằng cách chuyển DNA tái tổ hợp vào công cụ chuyển gen và đưa đến tế bào. Các công cụ chuyển gen: vi khuẩn, súng bắn, gen, plasmid. Ưu điểm: nhanh đạt được mục đích chọn giống. Nhược điểm: kĩ thuật cao và thiết bị phức tạp.
- Luyện tập
- Luyện tập
Ảnh
Vì sao cây trồng biến đổi gen (GMO) bị hạn chế hoặc cấm sử dụng ở nhiều quốc gia?
Dặn dò
- Dặn dò
Dặn dò:
Ảnh
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau: "Bài 11: Phương pháp nhân giống cây trồng".
- Kết luận
Ảnh