Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 37: PHÓNG XẠ Hiện tượng phóng xạ
Định nghĩa:
I. HIỆN TƯỢNG PHÓNG XẠ 1. Định nghĩa hiện tượng phóng xạ - Hiện tượng một hạt nhân không bền vững tự phát phân rã, phát ra các tia phóng xạ và biến đổi thành hạt nhân khác gọi là hiện tượng phóng xạ. * Phương trình phóng xạ A B C - Trong đó: A: hạt nhân mẹ B: hạt nhân con C: tia phóng xạ Phóng xạ alpha:
I. HIỆN TƯỢNG PHÓNG XẠ 2. Các dạng phóng xạ a. Phóng xạ α. - Bản chất: Tia α là dòng các hạt nhân Heli ( ) - Điện tích: 2e - Khối lượng: 4.u - Tính chất Tia α phóng ra từ hạt nhân với tốc độ khoảng latex(2.10^7) m/s Tia α làm ion hóa mạnh các nguyên tử trên đường đi của nó và mất năng lượng rất nhanh nên chỉ đi được tối đa 8 cm trong không khí và vài micromet trong chất rắn. Tia α bị lệch trong điện trường và từ trường. Ví dụ phóng xạ alpha:
I. HIỆN TƯỢNG PHÓNG XẠ 2. Các dạng phóng xạ a. Phóng xạ α. - Phương trình phóng xạ * Ví dụ: Tia phóng xạ beta âm:
I. HIỆN TƯỢNG PHÓNG XẠ 2. Các dạng phóng xạ b. Phóng xạ latex(beta) * Phóng xạ latex(beta^-) - Bản chất: là dòng các electron - Điện tích: -1e - Khối lượng: 0.u * Phương trình phóng xạ * Ví dụ: Tia phóng xạ beta dương:
I. HIỆN TƯỢNG PHÓNG XẠ 2. Các dạng phóng xạ b. Phóng xạ latex(beta) * Phóng xạ latex(beta^ ) - Bản chất: là dòng các pôzitron - Điện tích: -1e - Khối lượng: 0.u * Phương trình phóng xạ * Ví dụ: - Tia phóng ra từ hạt nhân với tốc độ xấp xỉ tốc độ ánh sáng .Tia β cũng làm ion hóa môi trường nhưng yếu hơn tia α nên đi được quãng đường dài hơn tới vài mét trong không khí và có thể xuyên qua lá nhôm dày cỡ milimet. Tia β bị lệch trong điện trường và từ trường. Tia phóng xạ gamma:
I. HIỆN TƯỢNG PHÓNG XẠ 2. Các dạng phóng xạ c. Phóng xạ latex(gamma) - Bản chất: Tia γ có bản chất của sóng điện từ có bước sóng rất ngắn ( dưới latex(10^(-11)) m). - Đặc điểm: Trong phân rã α và β hạt nhân con ở trạng thái kích thích và phóng xạ tia γ để trở về trạng thái cơ bản. - Tính chất: Tia γ có năng lượng lớn nên có khả năng đâm xuyên mạnh. Tia γ có thể xuyên qua được vài mét trong bê tông và vài xentimet trong chì. Tia γ không bị lệch trong điện trường và từ trường. Định luật phóng xạ
Đặc tính của quá trình phóng xạ:
II. ĐỊNH LUẬT PHÓNG XẠ 1. Đặc tính của quá trình phóng xạ - Có bản chất là một quá trình biến đổi hạt nhân. - Có tính tự phát và không điều khiển được, nó không chịu tác động của các yếu tố bên ngoài: Áp suất, nhiệt độ… - Là một quá trình ngẫu nhiên: với một hạt nhân phóng xạ cho trước, thời điểm phân hủy của nó không xác định mà ta chỉ có thể nói xác suất phân hủy của hạt nhân đó. Định luật phóng xạ:
II. ĐỊNH LUẬT PHÓNG XẠ 2. Định luật phóng xạ - Công thức: - Hoặc - Trong đó: latex(N_0), latex(m_0) lần lượt là số hạt và khối lượng của chất phóng xạ ở thời điểm ban đầu (t = 0). N, m lần lượt là số hạt và khối lượng của chất phóng xạ còn lại ở thời điểm t. Chu kì bán rã (T):
II. ĐỊNH LUẬT PHÓNG XẠ 3. Chu kì bán rã (T) - Chu kì bán rã là thời gian qua đó số lượng các hạt nhân còn lại là 50% N = latex((N_0)/2)= latex(N_0).latex(e^(-lambdaT)) Do đó: latex(e^(-lambdaT))= latex(1/2); latex(lambdaT)= ln2 = 0,693 T = latex((ln2)/(lambda)) = latex((0,693)/(lambda)) Đồng vị phóng xạ nhân tạo
Phóng xạ nhân tạo và phương pháp nguyên tử đánh dấu.:
III. ĐỒNG VỊ PHÓNG XẠ NHÂN TẠO 1. Phóng xạ nhân tạo và phương pháp nguyên tử đánh dấu - Ngoài các đồng vị phóng xạ tự nhiên, người ta còn chế tạo ra nhiều đồng vị phóng xạ gọi là đồng vị phóng xạ nhân tạo. - Hiện tượng phóng xạ nhân tạo: Dùng chùm hạt phóng xạ bắn vào hạt nhân không phóng xạ để hạt nhân trở nên phóng xạ. - Nguyên tố phóng xạ đầu tiên photpho có chu kì bán rã 3 phút 15 giây. Bằng phương pháp phóng xạ nhân tạo người ta đã tạo ra được các hạt nhân phóng xạ của nguyên tố X bình thường (không phải chất phóng xạ): Đồng vị cacbon, đồng hồ của trái đất:
III. ĐỒNG VỊ PHÓNG XẠ NHÂN TẠO 2. Đồng vị , đồng hồ của trái đất . - là đồng vị phóng xạ latex(ß^-) chiếm tỉ lệ 10- 6 % trong khí quyển. Sinh vật sống tỷ lệ này không đổi, sinh vật chết tỷ lệ này giảm theo hàm số mũ với T = 5730 năm. - Ứng dụng: Xác định tuổi cổ vật, thời gian sinh vật chết …. Củng cố
Bài tập 1:
Bài 1: Điều nào sau đây là sai khi nói về tia α?
A. Tia α thực chất là hạt nhân nguyên tử Hêli
B. Khi đi qua điện trường giữa hai bản tụ điện, tia α lệch về phía bản âm của tụ điện.
C. Tia α phóng ra từ hạt nhân với vận tốc bằng vận tốc ánh sáng.
D. Khi đi trong không khí, tia α iôn hoá khôngkhí và mất dần năng lượng.
Bài tập 2:
Bài 2: Hãy chọn câu đúng.
A. Tia β có tầm bay ngắn so với tia α
B. Tia β có khả năng đâm xuyên rất mạnh giốngnhư tia X.
C. Hạt β có cùng khối lượng với electron nhưng mang một điện tích nguyên tố dương.
D. A, B, C đều đúng.
Bài tập 3:
Bài 3: Tia β- là:
A. Các nguyên tử Hêli bị iôn hoá.
B. Các hạt nhân nguyên tử Hydrô
C. Các electrôn
D. Sóng điện từ có bước sóng ngắn.
Dặn dò và kết thúc
Dặn dò:
DẶN DÒ - Học thuộc bài và phần ghi nhớ trong sgk. - Làm các bài tập từ 1 đến 5 sgk trang 194. - Chuẩn bị trước bài mới. Kết thúc: