BÀI 8. PHONG TRÀO TÂY SƠN
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
Hình vẽ
BÀI 8. PHONG TRÀO TÂY SƠN
DẪN DẮT
Mục tiêu bài học
Ảnh
MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Trình bày được một số nét chính về nguyên nhân bùng nổ và mô tả được một số thắng lợi tiêu biểu của phong trào Tây Sơn: + Lật đổ chúa Nguyễn, chúa Trịnh, vua Lê + Đánh bại quân Xiêm xâm lược (1785) + Đại phá quân Thanh xâm lược (1789) - Nêu được nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử và đánh giá được vai trò của Nguyễn Huệ - Quang Trung trong phong trào Tây Sơn
NGUYÊN NHÂN BÙNG NỔ PHONG TRÀO TÂY SƠN
Nguyên nhân bùng nổ phong trào Tây Sơn
1. Nguyên nhân bùng nổ phong trào Tây Sơn
- Giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong suy yếu dần. + Nhà nước phong kiến tăng cường vơ vét nhân dân thông qua các loại thuế. + Quan lại nhũng nhiễu dân chúng. + Sản xuất nông nghiệp suy giảm, thủ công nghiệp - thương nghiệp trì trệ. + Đời sống nhân dân cực khổ. → Bất bình trước chính quyền phong kiến suy đồi, nhiều cuộc khởi nghĩa đã nổ ra, mà đỉnh cao là phong trào Tây Sơn cuối thế kỉ XVIII.
Hoạt động cá nhân
Theo em, tại sao phong trào Tây Sơn được nhân dân Đàng Trong ủng hộ?
* Trả lời: - Phong trào Tây Sơn nhận được sự ủng hộ của nhân dân Đàng Trong vì: + Phong trào Tây Sơn bùng nổ xuất phát từ mâu thuẫn giữa nhân dân với chính quyền phong kiến Đàng Trong và mục tiêu ban đầu của phong trào này là: chống lại chính quyền chúa Nguyễn, giành lại cuộc sống ấm no. + Trong thời gian đầu, phong trào Tây Sơn nêu lên khẩu hiệu “lấy của người giàu chia cho người nghèo” để hiệu triệu, tranh thủ sự ủng hộ và tập hợp đông đảo quần chúng bị áp bức.
NHỮNG THẮNG LỢI TIÊU BIỂU CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN
Lật đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong
2. Những thắng lợi tiêu biểu của phong trào Tây Sơn a) Lật đổ chúa Nguyễn và chính quyền Lê - Trịnh
- Lật đổ chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong + Đến giữa năm 1774, nghĩa quân đã kiểm soát được một vùng rộng lớn từ Quảng Nam đến Bình Thuận. Tuy nhiên, quân Tây Sơn phải đối mặt với tình thế bất lợi: phía Bắc có quân của chúa Trịnh từ Đàng Ngoài đánh vào, đã chiếm được Phú Xuân; Ở vùng Gia Định (phía Nam) có quân của chúa Nguyễn. → Trước tình thế đó, quân Tây Sơn tạm hòa hoãn với quân Trịnh, tập trung lực lượng tấn công quân của chúa Nguyễn. + Từ năm 1776 - 1783, quân Tây Sơn bốn lần đánh vào Gia Định. → Lật đổ chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong
Lật đổ chính quyền Lê - Trịnh ở Đàng Trong
- Lật đổ chính quyền Lê - Trịnh ở Đàng Trong + Tháng 6/1786, Tây Sơn tấn công thành Phú Xuân → Quân Trịnh nhanh chóng tan rã. + Sau khi giải phóng toàn bộ vùng đất Đàng Trong, Nguyễn Huệ chỉ huy quân Tây Sơn tiến thẳng ra Đàng Ngoài. + Tháng 7/1786, quân Tây Sơn tiến vào Thăng Long, lật đổ chúa Trịnh, rồi giao lại chính quyền cho vua Lê. + Tuy nhiên, sau khi quân Tây Sơn rút về Nam, tình hình Bắc Hà trở nên hỗn loạn. Năm 1788, Nguyễn Huệ tiến quân ra Bắc lần thứ hai → Vua Lê Chiêu Thống bỏ trốn, chính quyền nhà Lê hoàn toàn sụp đổ
Chiến thắng quân xâm lược Xiêm (1785)
b) Chiến thắng quân xâm lược Xiêm (1785)
- Chính quyền chúa Nguyễn bị lật đổ → Nguyễn Ánh chạy sang nước Xiêm cầu cứu - Cuối tháng 7-1784, vua Xiêm phái 5 vạn quân thủy bộ kéo vào Gia Định, chiếm đóng gần hết miền Tây Nam Bộ - Tháng 1/1785, Nguyễn Huệ đưa 2 vạn quân vào Gia Định, bố trí mai phục trên sông Tiền, đoạn từ Rạch Gầm tới Xoài Mút (Tiền Giang). - Sáng ngày 19/1/1785, quân Tây Sơn dụ quân Xiêm vào trận địa mai phục, rồi đồng loạt tấn công vào đội hình quân Xiêm. - Kết quả: chỉ trong vòng một ngày, gần 4 vạn quân Xiêm bị tiêu diệt. Quân Tây Sơn đã làm chủ được vùng Gia Định.
Lược đồ trận Rạch Gầm - Xoài Mút
8.3 Lược đồ trận Rạch Gầm - Xoài Mút
Ảnh
Quang Trung đại phá quân Thanh (1789)
c) Quang Trung đại phá quân Thanh (1789)
- Sau khi bị quân Tây Sơn đánh bại, vua Lê Chiêu Thống sang cầu cứu nhà Thanh - Cuối năm 1788, Tôn Sĩ Nghị thống lĩnh 29 vạn quân ồ ạt tràn vào nước ta - Trước thế giặc mạnh và tàn bạo, quân Tây Sơn rút khỏi Thăng Long để bảo toàn lực lượng; gấp rút xây dựng phòng tuyến thủ bộ Tam Điệp - Biện Sơn (Thanh Hóa) - Tháng 12-1788, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang Trung, chỉ huy 5 đạo quân Tây Sơn, tiến về Thăng long - Đêm 30 Tết (âm lịch), quân tây Sơn vượt sông Đáy, bất ngờ tấn công và tiêu diệt gọn quân Thanh ở đồn tiền tiêu - Mùng 3 Tết, nghĩa quân bí mật bao vây và triệt hạ đồn Hà Hồi
Kết quả
+ Rạng sáng ngày mùng 5 tết Kỉ Dậu (tức ngày 30/1/1789), vua Quang Trung dẫn đại quân công phá đồn Ngọc Hồi (Hà Nội). → Đồn Ngọc Hồi nhanh chóng thất thủ. + Cùng lúc đó, cánh quân của đô đốc Long tấn công đồn Đống Đa (Hà Nội). → Kết quả: quân Thanh đại bại; tướng giặc là Sầm Nghi Đống cùng đường phải tự tử. Tôn Sĩ Nghị vội vã bỏ thành, vượt sông và rút chạy về nước. Trưa ngày mùng 5 tết, vua Quang Trung dẫn đại quân tiến vào thành Thăng Long.
Lược đồ trận Ngọc Hồi - Đống Đa
8.4 Lược đồ trận Ngọc Hồi - Đống Đa
Ảnh
Hoạt động nhóm
Thảo luận và cho biết: Việc Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế có ý nghĩa gì đối với chiến thắng?
Trả lời: - Ý nghĩa của việc Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế + Trước thế mạnh của giặc Thanh, nhân dân Việt Nam cần đoàn kết lực lượng toàn dân trong một mặt trận thống nhất, dưới sự lãnh đạo của một vị vua chính danh vị. Vì vậy, Nguyễn Huệ đã lên ngôi Hoàng đế, dùng danh nghĩa vua của nước Việt để kêu gọi toàn dân cùng tham gia đánh giặc. + Việc Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế đã tái khẳng định Đại Việt là một quốc gia có độc lập, chủ quyền. Do đó, nêu cao được tính chất chính nghĩa của cuộc kháng chiến.
NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN
Ý nghĩa lịch sử
3. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn
- Ý nghĩa lịch sử: Phong trào Tây Sơn đã có nhiều đóng góp lớn đối với lịch sử dân tộc: + Lật đổ các chính quyền phong kiến Nguyễn - Trịnh, xoá bỏ tình trạng chia cắt đất nước, đặt cơ sở cho việc khôi phục nền thống nhất quốc gia. + Đồng thời, phong trào này còn đánh tan các cuộc xâm lược của quân Xiêm, quân Thanh, bảo vệ vững chắc nền độc lập và chủ quyền lãnh thổ của Tổ quốc.
Nguyên nhân thắng lợi
- Nguyên nhân thắng lợi: + Tinh thần yêu nước, sự đồng lòng và ý chí chiến đấu dũng cảm của quân dân ta. + Tài năng thao lược, sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Quang Trung - Nguyễn Huệ và bộ chỉ huy nghĩa quân.
Ảnh
Hoạt động nhóm
Em hãy cho biết: Vua Quang Trung đã có những đóng góp gì cho lịch sử dân tộc ở thế kỉ XVIII?
- Nguyễn Huệ là 1 trong những lãnh đạo chủ chốt của phong trào nông dân Tây Sơn. - Nguyễn Huệ là người có tài năng thao lược, ông có cống hiến rất lớn trong việc đề ra kế sách và lãnh đạo, chỉ huy quân Tây Sơn giành thắng lợi trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Xiêm và Mãn Thanh. - Sau khi lên ngôi hoàng đế (năm 1788), vua Quang Trung đã bắt tay vào việc xây dựng và cải cách đất nước. Ông đã cho triển khai nhiều chính sách tiến bộ theo hướng: khắc phục hậu quả chiến tranh, phục hồi kinh tế, ổn định trật tự xã hội, đề cao và phát triển nền văn hóa dân tộc...
BÀI TẬP
BT1
Bài tập trắc nghiệm
Phong trào nông dân tiêu biểu từ giữa thế kỉ XVIII là?
Phong trào Tây Sơn
Phong trào Cần Vương
Phong trào Đồng Khởi
Phong trào nông dân
BT2
Bài tập trắc nghiệm
Phong trào Tây Sơn do ai đứng lên lãnh đạo?
Nguyễn Nhạc
Nguyễn Huệ
Nguyễn Lữ
Cả ba đáp án trên đều đúng
BT3
Bài tập trắc nghiệm
Từ giữa thế kỉ XVIII, mâu thuẫn nào dâng cao?
Mâu thuẫn giữa nhân dân với chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong
Mâu thuẫn giữa nhân dân với quan lại
Mâu thuẫn giữa nhân dân với chính quyền chúa Trịnh ở Đàng Ngoài
BT4
Bài tập trắc nghiệm
Đâu là trận đánh quyết định trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Xiêm?
Trận thành Thăng Long
Trận thành Phú Xuân
Trận Ngọc Hồi - Đống Đa
Trận Rạch Gầm - Xoài Mút
BT5
Bài tập trắc nghiệm
Đâu là trận đánh quyết định trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Thanh?
Trận thành Thăng Long
Trận Ngọc Hồi - Đống Đa
Trận thành Phú Xuân
Trận Rạch Gầm - Xoài Mút