BÀI 3. PHẦN MỀM NGUỒN MỞ VÀ PHẦN MỀM CHẠY TRÊN INTERNET
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
TIN HỌC 11
BÀI 3. PHẦN MỀM NGUỒN MỞ VÀ PHẦN MỀM CHẠY TRÊN INTERNET
Ảnh
Mục tiêu bài học
Mục tiêu
Ảnh
Mục tiêu
Trình bày được một số khái niệm và nắm được sự khác nhau giữa phần mềm nguồn mở với phần mềm thương mại. Hiểu được vai trò của phần mềm nguồn mở và phần mềm thương mại đối với sự phát triển của công nghệ thông tin. Làm quen với phần mềm chạy trên internet.
Khởi động
Em có biết?
Em có biết?
Vào những năm 1970, trong số trường đại học ở Mỹ đã xuất hiện việc chia sẻ mã nguồn để cùng phát triển phần mềm, dẫn tới sự ra đừi của phần mền nguồn mở - một xu hướng có ảnh hưởng lớn tới sự phát triển của công nghệ phần mềm sau này.
Ảnh
Hình vẽ
Theo em, lợi ích đối với cộng đồng trong việc chia sẻ mã nguồn là gì?
Hình thành kiến thức
1. Phần mềm nguồn mở
1. Phần mềm nguồn mở
Hình vẽ
Hình vẽ
HĐ1: Tìm hiểu cách chuyển giao phần mềm
Cách thức chuyển giao phần mềm cho người sử dụng theo chiều hướng "mở dần" như sau: 1. Bán phần mềm dưới dạng mã máy. 2. Cho sử dụng phần mềm miễn phí có điều kiện hoặc không điều kiện, không cung cấp mã nguồn. 3. Cho sử dụng phần mềm tự do, cung cấp cả mã nguồn để có thể sửa, nâng cấp, phát triển và chuyển giao (phân phối) lại phần mềm.
- Yêu cầu
- Yêu cầu:
Ảnh
Thảo luận để xem lợi ích của người dùng được tăng dần như thế nào theo hướng mở nói trên.
- Gợi ý
Gợi ý:
Ảnh
Lợi ích của người dùng theo từng cách thức chuyển giao là:
1. Người dùng phải mua để được sử dụng và khó có thể tự sửa chữa được. 2. Người dùng được tự do sử dụng mà không phải xin phép. 3. Người dùng không phải trả tiền, không phải xin phép và còn được tự sửa đổi, cải tiến. → Phần mềm nguồn mở đang mang lại một cơ hội lớn cho người dùng.
Ảnh
a. Phân loại phần mềm theo cách chuyển giao sử dụng
Ảnh
a. Phân loại phần mềm theo cách chuyển giao sử dụng
Các loại phần mềm tương ứng với ba cách thức chuyển giao trong Hoạt động 1 được gọi lần lượt là gì? Lấy ví dụ minh họa cho mỗi loại phần mềm.
Thảo luận:
- Tìm hiểu
Các loại phần mềm tương ứng với ba cách thức chuyển giao trong Hoạt động 1 được gọi lần lượt là:
Là phần mềm để bán. Hầu hết các phần mềm thương mại là loại nguồn đóng để bảo vệ ý tưởng và chống sửa đổi. Ví dụ:
Ảnh
1) Phần mềm thương mại:
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Microsoft Word
Adobe Photoshop
Adobe Audition
2) Phần mềm tự do
Ảnh
Là phần mềm không chỉ miễn phí mà còn được tự do sử dụng mà không phải xin phép. Phần mềm tự do có thể ở dạng mã máy hoặc mã nguồn. Ví dụ:
2. Phần mềm tự do
Acrobat Reader
Red Hat Linux
Ảnh
Các loại phần mềm tương ứng với ba cách thức chuyển giao trong Hoạt động 1 được gọi lần lượt là:
Ảnh
3) Phần mềm nguồn mở
Là phần mềm được cung cấp cả mã nguồn để người dùng có thể tự sửa đổi, cải tiến, phát triển, phân phối lại theo một quy định gọi là giấy phép. Ví dụ:
3. Phần mềm nguồn mở:
Inkscape
GIMP
Ảnh
Các loại phần mềm tương ứng với ba cách thức chuyển giao trong Hoạt động 1 được gọi lần lượt là:
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Python
- Kết luận
- Kết luận:
Phần mềm thương mại là chặt nhất, người dùng phải mua mới được dùng. Phần mềm tự do vừa miễn phí và còn được dùng không cần xin phép. Mới nhất là phần mềm tự do nguồn mở, không những không phải trả tiền, không phải xin phép mà còn được sử dụng chính mã nguồn để sửa đổi hay phân phối lại cho người khác sử dụng.
Ảnh
b. Giấy phép đối với phần mềm nguồn mở
Ảnh
b. Giấy phép đối với phần mềm nguồn mở
Đọc và thực hiện Hoạt động 2 SGK trang 16:
Ảnh
Em hãy so sánh quyền sử dụng phần mềm nguồn mở với quy định về bản quyền và cho biết một số điểm mâu thuẫn.
- Gợi ý
Ảnh
Ảnh
Gợi ý: Điểm mâu thuẫn là:
Theo quy định về bản quyền, các tác giả của phần mềm có quyền bảo vệ chống phần mềm bị sửa đổi gây phương hại đến uy tín và danh dự của tác giả, Nếu là người đầu tư, các tác giả còn giữ cả quyền tạo bản sao, sửa đổi, nâng cấp phần mềm, quyền chuyển giao sử dụng.... Trong khi đó, phần mềm nguồn mở được cung cấp cả mã nguồn để người dùng có thể tự sửa đổi, cải tiến, phát triển,...
+ tiếp
Ảnh
Các tác giả có được miễn trừ bảo hành hay không, có bị kiện vì những sai sót của phần mềm hay không. Người sửa đổi phần mềm có bắt buộc phải công bố rõ các tác giả trước đó hay không, bản sửa đổi có phải công khai dưới dạng nguồn mở hay không.
Ảnh
Giấy phép không chỉ đề cập đến quyền sử dụng mà còn liên quan đến nhiều vấn đề khác, ví dụ:
+ tiếp
Ảnh
Được sao chép và phân phối phần mềm, có quyền yêu cầu trả phí cho việc chuyển giao đó nhưng phải thông báo rõ ràng về bản quyền gốc và thông báo miễn trừ trách nhiệm bảo hành.
Ảnh
Giấy phép không chỉ đề cập đến quyền sử dụng mà còn liên quan đến nhiều vấn đề khác, ví dụ:
+ tiếp
Ảnh
Được sửa đổi và phân phối bản sửa đổi với điều kiện phải công bố mã nguồn phần sửa đổi, nêu rõ đó là bản được thay đổi, chỉ rõ các thành phần thay đổi, phải áp dụng giấy phép GNU GPL do chính phần thay đổi đó.
Ảnh
Giấy phép không chỉ đề cập đến quyền sử dụng mà còn liên quan đến nhiều vấn đề khác, ví dụ:
- Câu hỏi
- Câu hỏi:
Câu 1. Em hãy cho biết ý nghĩa của yêu cầu "người sửa đổi, nâng cấp phần mềm nguồn mở phải công bố rõ ràng phần nào đã sửa, sửa như thế nào so với bản gốc".
Ảnh
Đảm bảo tính minh bạch về sự đóng góp của mỗi thành viên phát triển phần mềm nguồn mở và để người sử dụng sau dễ nắm bắt được phần phát triển để sử dụng.
+ Câu 2 (- Câu hỏi)
Câu 2. Ý nghĩa của yêu cầu "phần mềm sửa đổi một phần mềm nguồn mở theo GPL cũng phải mở theo giấy phép của GPL" là gì?
Đảm bảo sự phát triển bền vững của cộng đồng phần mềm nguồn mở, khi có quyền sử dụng phần mềm nguồn mở để phát triển thì cũng có nghĩa vụ đóng góp để cộng đồng được sử dụng phần mình phát triển dựa trên phần mềm nguồn mở.
Ảnh
Ảnh
2. Vai trò của phần mềm thương mại và phần mềm nguồn mở
Ảnh
Ảnh
2. Vai trò của phần mềm thương mại và phần mềm nguồn mở
Hãy thảo luận xem phần mềm nguồn mở có thay thế hoàn toàn được phần mềm thương mại hay không? Tại sao?
Đọc và thực hiện Hoạt động 3 SGK trang 18:
Thảo luận:
- Gợi ý (- Gợi ý)
Ảnh
Vì nếu vậy, các tổ chức làm phần mềm sẽ không còn và khó thể có giải pháp phần mềm cho những yêu cầu có đặc thù riêng. Chính các phần mềm thương mại mới đem lại nguồn tài chính chủ yếu để duy trì các tổ chức làm phần mềm.
Phần mềm nguồn mở không thể thay thế hoàn toàn phần mềm thương mại.
- Kết luận
- Kết luận:
Ảnh
Phần mềm nguồn mở đã mang lại cho cộng đồng phát triển phần mềm và người dùng những giải pháp phần mềm tốt với đầu tư thấp. Hầu như lĩnh vực nào của tin học cũng có các phần mềm nguồn mở có thể thay thế được các phần mềm nguồn đóng. Phần mềm nguồn mở không thay thế được phần mềm thương mại.
- Nhiệm vụ
Ảnh
- Nhiệm vụ:
Đọc thông tin SGK và cho biết: + Phần mềm thương mại có mấy loại? + Vai trò của từng loại? + Lập bảng so sánh phần mềm thương mại và phần mềm nguồn mở.
- Tìm hiểu
Ảnh
Ảnh
Phần mềm thương mại:
Phần mềm "đặt hàng": đáp ứng tốt những nhu cầu nghiệp vụ có tính riêng biệt và bảo hành. Phần mềm "đóng gói": giúp cung cấp những phần mềm có chất lượng, dễ dàng cài đặt để phục vụ các nhu cầu của rất nhiều người.
- Bảng so sánh phần mềm thương mại và phần mềm nguồn mở:
- Bảng so sánh phần mềm thương mại và phần mềm nguồn mở:
Ảnh
- Câu hỏi
- Câu hỏi:
Câu 1. Cho ví dụ về phần mềm đóng gói và phần mềm đặt hàng. Ưu điểm của phần mềm thương mại là gì?
Ảnh
Ví dụ về phần mềm đóng gói: lập thời khóa biểu cho các trường phổ thông,... Ví dụ về phần mềm đặt hàng: phần mềm giao dịch của các ngân hàng trên thiết bị di động,... Ưu điểm: Thiết kế chính xác, có tính riêng biệt theo yêu cầu của khách hàng, thường được bảo hành, bảo trì.
+ Câu 2 (- Câu hỏi)
Câu 2. Cho ví dụ về một phần mềm thương mại và một phần mềm nguồn mở có thể thay thế. Ưu điểm của phần mềm nguồn mở là gì?
Gọi, nhắn tin kết hợp với quản lí danh bạ
Chụp ảnh, quay phim
Thư điện tử
Ảnh
Ví dụ về phần mềm thương mại: Adobe Premiere (phần mềm làm video chuyên nghiệp nổi tiếng). Ví dụ phần mềm chỉnh sửa video mã mở: Openshot Video Editor. Ưu điểm của phần mềm nguồn mở: đầu tư thấp, minh bạch, an toàn (có thể kiểm soát mã nguồn, không bị cài những chức năng không mong muốn), tính năng tốt do nhiều người trong cộng đồng phát triển đóng góp trực tiếp.
3. Phần mềm chạy trên Internet
Ảnh
Ảnh
3. Phần mềm chạy trên Internet
Phần mềm chạy trên Internet là gì? Cho một ví dụ về phần mềm như vậy. Hãy nêu ưu điểm của phần mềm chạy trên Internet.
Đọc thông tin SGK và trả lời các câu hỏi trong Hoạt động 4 SGK trang 19:
Thảo luận:
- Tìm hiểu
Ảnh
Ảnh
Phần mềm thương mại:
Phần mềm chạy trên Internet được hiểu là phần mềm cho phép sử dụng qua Internet mà không cần phải cài đặt vào máy. Ưu điểm: Có thể sử dụng ở bất cứ đâu, bất cứ máy tính nào miễn là có kết nối Internet; chi phí rẻ hoặc không mất phí. Ví dụ:
- Câu hỏi
- Câu hỏi:
Ảnh
Em hãy nêu tên một phần mềm trực tuyến khác với các phần mềm đã nêu trong bài.
Ảnh
Gợi ý:
Luyện tập và vận dụng
- Trắc nghiệm
Bài kiểm tra tổng hợp
Luyện tập
Câu 1. Ứng dụng nào dưới đây là phần mềm thương mại trong lĩnh vực xử lí ảnh? - A. Inkscape - false - B. GIMP - false - C. B612 - false - D. Photoshop - true - false - false
Câu 2. Phần mềm nào sau đây không phải là phần mềm trực tuyến? - A. Teams Microsoft - false - B. Google Docs - false - C. File Explorer - true - D. Zoom meeting - false - false - false
Câu 3. Lựa chọn phương án sai. - A. Phần lớn phần mềm ứng dụng là phần mềm thương mại. - false - B. Phần mềm khai thác trực tuyến chỉ có thể sử dụng trên môi trường web. - false - C. Người dùng không phải trả chi phí cho phần mềm thương mại để cài đặt trên máy và sử dụng. - true - D. Tất cả đáp án trên. - false - false - false
Câu 4. Loại phần mềm nào sau đây không bị phụ thuộc vào nhà cung cấp về giải pháp và hỗ trợ kĩ thuật? - A. Phần mềm nguồn mở - true - B. Phần mềm "đặt hàng" - false - C. Phần mềm "may đo" - false - D. Phần mềm "đóng gói" - false - false - false
Câu 5. Lựa chọn phương án sai. - A. Em có thể sử dụng phần mềm trực tuyến ở bất cứ đâu, bất cứ nơi nào, bất cứ máy tính nào miễn là có kết nối Internet. - false - B. Phần mềm miễn phí ngày càng phát triển thì thị trường phần mềm thương mại ngày càng suy giảm. - true - C. Phần mềm thương mại đem lại nguồn tài nguyên chính chủ yếu để duy trì các tổ chức làm phần mềm. - false - D. Chi phí sử dụng phần mềm chạy trên Internet rất rẻ hoặc không mất phí. - false - false - false
- Tự luận
- Luyện tập:
Ảnh
Bài 1: Có thể nói "Phần mềm nguồn mở ngày càng phát triển thì thị trường phần mềm thương mại càng suy giảm" hay không? Tại sao? Bài 2: Phần mềm ở các trạm ATM (rút tiền tự động) có phải là phần mềm trực tuyến không?
Vận dụng
- Vận dụng
Ảnh
- Vận dụng:
Bài 1: Em hãy tìm trên Internet và cho biết tên một số phần mềm đồ họa nguồn mở và một số phần mềm đồ họa thương mại. Bài 2: Nói chung, các môi trường lâp trình trên ngôn ngữ Python đều không có chức năng biên dịch để chuyển mã nguồn thành mã máy. Các chương trình Python để ở dạng mã nguồn. Liệu có thể coi mọi phần mềm viết bằng Python đều là phần mềm nguồn mở hay không?
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
Dặn dò:
Ôn lại kiến thức vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau: "Bài 4. Bên trong máy tính".
Cảm ơn
Ảnh