BÀI 18: NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA HIẾN PHÁP VỀ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
GIÁO DỤC KINH TẾ VÀ PHÁP LUẬT 10
BÀI 18: NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA HIẾN PHÁP VỀ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Ảnh
Mục tiêu bài học
Yêu cầu cần đạt
Ảnh
Yêu cầu cần đạt
Nêu được một số nội dung cơ bản của Hiến pháp về bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Có thái độ đồng tình, ủng hộ đối với các hành vi thực hiện đúng; không đồng tình, phê phán các hành vi vi phạm quy định của Hiến pháp về bộ máy nhà nước. Thực hiện nghĩa vụ tuân thủ các quy định của Hiến pháp về bộ máy nhà nước bằng những hành vi cụ thể, phù hợp với lứa tuổi.
Mở đầu
- Mở đầu (- Mở đầu)
Ảnh
Em hãy kể một số cơ quan nhà nước cấp địa phương nơi em sinh sống và chia sẻ hiểu biết của mình về cơ quan đó.
Khám phá
1. Cơ cấu tổ chức của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Ảnh
1. Cơ cấu tổ chức của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Ảnh
Em hãy đọc tình huống trong SGK, em hãy trả lời câu hỏi: Nếu là T, em sẽ trả lời A như thế nào ?
- Kết luận (1. Cơ cấu tổ chức của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam)
Ảnh
- Kết luận
Bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm nhiều cơ quan, thiết chế tạo thành như: Quốc hội, Chủ tích nước, Chính phủ, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước. Bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội Việt Nam được tổ chức phân cấp phù hợp với các đơn vị hành chính đất nước và gồm 3 nhóm cơ quan tạo thành: cơ quan lập pháp, cơ quanh hành pháp, cơ quan tư pháp.
2. Các cơ quan trong bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội Việt Nam
Ảnh
2. Các cơ quan trong bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội Việt Nam
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK em hãy trả lời câu hỏi sau: 1. Vì sao Quốc hội và Hội đồng nhân dân được gọi là cơ quan đại biểu của nhân dân? 2. Hiến pháp quy định chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội và Hội đồng nhân dân là gì? Nêu ví dụ thể hiện chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.
a. Cơ quan đại biểu nhân dân
- Kết luận (a. Cơ quan đại biểu nhân dân)
- Kết luận
Hiến pháp năm 2013 quy định: Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước. Để thực hiện chức năng lập hiến, lập pháp, Quốc hội có nhiệm vụ làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp; làm luật và sửa đổi luật. Để thực hiện chức năng giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước, Quốc hội có nhiệm vụ, quyền hạn thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp, luật và nghị quyết của Quốc hội; xét báo cáo công tác của Chủ tịch nước, Uỷ ban thường vụ Quốc hội,...và cơ quan khác do Quốc hội thành lập.
- Ý 2 (a. Cơ quan đại biểu nhân dân)
- Để thực hiện chức năng các vấn đề quan trọng của đất nước, Quốc hội có các nhiệm vụ, quyền hạn:
Quyết định mục tiêu, chỉ tiêu, chính sách, nhiệm vụ cơ bản phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; quyết định chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ quốc gia; quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế; quyết định chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo của Nhà nước; bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tích Quốc hội, Uỷ viên Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng nhân dân,...người đứng đầu cơ quan khác do Quốc hội thành lập; quyết định vấn đề chiến tranh và hòa bình; quyết định chính sách cơ bản về đối ngoại; quyết định trưng cầu dân ý,...
- Ý 3 (a. Cơ quan đại biểu nhân dân)
Ảnh
- Chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng nhân dân:
Tại Điều 113 của Hiến pháp năm 2013. Theo đó, Hội đồng nhân dân quyết định các vấn đề của địa phương do luật định như: các biện pháp khác để phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn theo quy định của pháp luật; quyết định biện pháp bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh, phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác; phòng, chống quan liêu, tham nhũng trong phạm vi được phân quyền,...; giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân.
b. Cơ quan hành chính nhà nước
Ảnh
b. Cơ quan hành chính nhà nước
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK em hãy trả lời câu hỏi sau: 1. Vì sao Chính phủ và Uỷ ban nhân dân được gọi là cơ quan hành chính nhà nước? 2. Hiến pháp quy định chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ và Uỷ ban nhân dân là gì? Hãy nêu ví dụ thể hiện chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ và Uỷ ban nhân dân.
- Kết luận (b. Cơ quan hành chính nhà nước)
- Kết luận:
Ảnh
Các nội dung về Chính phủ được quy định tại Chương VII (từ Điều 94 đến Điều 101) của Hiến pháp năm 2013. Trong đó, chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ được quy định tại Điều 94 và 96 của Hiến pháp. Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của quốc hội.
- Ý 2 (b. Cơ quan hành chính nhà nước)
Tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết định của Chủ tịch nước; thống nhất quản lí về kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế, khoa học, công nghệ, môi trường, thông tin, truyền thông, đối ngoại, quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội; thi hành lệnh động viên hoặc động viên cục bộ, lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp và các biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm tính mạng, tài sản của nhân dân; bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước và xã hội, quyền con người, quyền công dân; bảo đảm trật tự, an toàn xã hội; thống nhất quản lí nền hành chính quốc gia; thực hiện quản lí về cán bộ, công chức,... Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội và báo cáo công tác trước Quốc hội, Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước.
- Nhiệm vụ, quyền hạn của chính phủ:
- Ý 3 (b. Cơ quan hành chính nhà nước)
Ảnh
- Chức năng, nhiệm vụ của Uỷ ban nhân dân:
Tại Điều 114 của Hiến pháp năm 2013. Uỷ ban nhân dân là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. Uỷ ban nhân dân tổ chức việc thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương; tổ chức thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân và thực hiện các nhiệm vụ do cơ quan nhà nước cấp trên giao.
c. Cơ quan tư pháp
Ảnh
c. Cơ quan tư pháp
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK em hãy trả lời câu hỏi sau: Tòa án nhân dân, Viện kiểm soát nhân dân có chức năng, nhiệm vụ gì? Hãy nêu ví dụ thể hiện chức năng, nhiệm vụ đó.
- Kết luận (c. Cơ quan tư pháp)
- Kết luận:
Ảnh
Các nội dung về Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân được quy định tại Chương VIII (từ Điều 102 đến Điều 109) của Hiến pháp năm 2013. Chức năng, nhiệm vụ của Tòa án nhân dân được quy định tại Điều 102 của Hiến pháp. Theo đó, trong bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tòa án nhân dân giữ vai trò là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp. Thông qua các hoạt động của mình, Tòa án nhân dân thực hiện nhiệm vụ bảo vệ công lí, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức và nhà nước.
- Ý 2 (c. Cơ quan tư pháp)
Ảnh
- Chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân:
Tại Điều 107 của Hiến pháp. Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp. Bằng các hoạt động của mình, Viện kiểm sát nhân dân đảm bảo pháp luật được thực thi nghiêm chỉnh, bảo vệ quyền con người và bảo vệ lợi ích hợp pháp của cá nhân, nhà nước và xã hội.
d. Chủ tịch nước
Ảnh
d. Chủ tịch nước
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK em hãy trả lời câu hỏi sau: 1. Theo em, Chủ tích nước có vị trí, vai trò như thế nào? 2. Việc Chủ tịch nước chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc hội thể hiện điều gì?
- Kết luận (d. Chủ tích nước)
- Kết luận
Ảnh
Ảnh
Chủ tích nước là người đứng đầu Nhà nước, thay mặt nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về đối nội và đối ngoại.
e. Hội dồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước
Ảnh
e. Hội dồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK em hãy trả lời câu hỏi sau: 1. Theo em, vì sao Hiến pháp phải có nội dung quy định về Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước? 2. Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước có chức năng, nhiệm vụ gì? Hãy nêu ví dụ thể hiện các chức năng, nhiệm vụ đó.
- Kết luận (e. Hội dồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước)
- Kết luận
Ảnh
Ảnh
Nội dung về Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước được quy định tại Chương X của Hiến pháp năm 2013. Trong đó, chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng bầu cử quốc giá được quy định tại khoản 1 Điều 117: chức năng, nhiệm vụ của Kiểm toán nhà nước được quy định tại khoản 1 Điều 118 của Hiến pháp.
Luyện tập
- Câu 1
Ảnh
Câu 1: Em hãy cho biết các ý kiến sau đây đúng hay sai? Vì sao?
a. Bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức theo bốn cấp. b. Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân và là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. c. Chủ tịch Hội đồng nhân dân có quyền miễn nhiệm Chủ tịch Uỷ ban nhân dân. d. Tòa án nhân dân là cơ quan duy nhất thực hiện quyền tư pháp. e. Khi thực hiện quyền công tố, Viện kiểm sát nhân dân độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.
- Câu 2
Ảnh
Câu 2: Em đồng tình hay không đồng tình với các hành vi nào sau đây? Vì sao?
a. T vừa quan sát sơ đồ bộ máy nhà nước vừa đọc các quy định trong Hiến pháp để hiểu rõ hơn về bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. b. M biết các bạn trong nhóm đang hiểu sai quy định của Hiến pháp về Chính phủ nhưng vẫn im lặng, không lên tiếng nhắc nhở. c. V đăng bài tập tìm hiểu về tổ chức bộ máy nhà nước theo Hiến pháp năm 2013 lên mạng xã hội nhờ người khác làm giúp.
- Câu 3
Ảnh
Câu 3: Em hãy xử lí các tình huống sau:
Buổi tối, khi hai anh em H đang làm bài tập về nhà thì em gái H bỗng quay sang hỏi: " Anh ơi, tại sao Chủ tích nước lại có thể thay mặt nhà nước ta về đối nội, đối ngoại được hả anh?" Nếu là H, em sẽ trả lời câu hỏi của em gái như thế nào?
- Tình huống 1:
- Tình huống 2 (Câu 3. Em hãy xử lí các tình huống sau:)
Ảnh
Chính quyền xã A tổ chức cho thanh niên trên địa bàn họp để thảo luận, đóng góp ý kiến về việc xây dựng trung tâm thể dục thể thao của xã. Biết tin, C rủ V cùng đi họp nhưng V từ chối vì cho rằng trẻ em như mình đóng góp ý kiến là không có giá trị. V tin tưởng các lãnh đạo xã sẽ đủ sáng suốt để tự quyết định mọi việc. Người dân chỉ cần thực hiện các quyết định đó là được. C không đồng tình với suy nghĩ của V nhưng không biết nên giải thích thế nào để V thay đổi ý định. Nếu là C, em sẽ làm gì?
- Tình huống 2:
- Câu 4
Ảnh
Câu 4: Em hãy nêu những việc học sinh nên và không nên làm để góp phần xây dựng bộ máy nhà nước vững mạnh.
Vận dụng
- Vận dụng
Ảnh
Em hãy tìm hiểu và vẽ sơ đồ hệ thống tổ chức của Uỷ an nhân dân địa phương và chia sẻ với thầy cô cùng các bạn.
- Vận dụng:
Dặn dò
- Dặn dò
Ảnh
Dặn dò
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị cho bài sau: "Bài 19: Đặc điểm, cấu trúc và nguyên tắc hoạt động của hệ thống chính trị Việt Nam".
- Cảm ơn
Ảnh