BÀI 4. TỰ SỰ TRONG TRUYỆN THƠ DÂN GIAN VÀ TRONG THƠ TRỮ TÌNH. TRI THỨC NGỮ VĂN TRANG 101
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 5. NHÂN VẬT VÀ XUNG ĐỘT TRONG BI KỊCH
TRI THỨC NGỮ VĂN TRANG 125
Mục tiêu cần đạt
Mục tiêu cần đạt
- Mục tiêu cần đạt:
Ảnh
Hiểu được các khái niệm bi kịch; xung đột, cốt truyện, nhân vật, hành động, ngôn ngữ trong bi kịch; hiệu ứng thanh lọc của bi kịch.
Khởi động
Khởi động
- Khởi động:
Ảnh
Nhắc lại kiến thức phần tri thức ngữ văn em đã được học ở bài trước. Trình bày trước lớp.
Hình thành kiến thức
- Nhiệm vụ 1
Ảnh
- Nhiệm vụ 1:
Đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi: 1. Kịch có những loại cơ bản nào? 2. Những đặc điểm cơ bản của bi kịch?
1. Bi kịch
1. Bi kịch
Bi kịch là một thể loại thuộc về kịch. Thông qua sự dàn cảnh, luân chuyển lời đối thoại, độc thoại,... tập trung diễn tả những xung đột hệ trọng, đạt tới mức căng thẳng tột độ giữa những mong muốn, hành động cao đẹp, hào hùng của con người với những tình thế bi đát không thể đảo ngược. Bi kịch thường kết thúc bằng thảm cảnh hay bằng cái chết của một loạt nhân vật. Trong bi kịch, việc cái đẹp, cái hùng bị thất bại đã đưa đến nỗi đau khổ cùng cực. Song chính từ đó, bi kịch trở thành tiếng nói khẳng định sự bất tử của ý chí, khát vọng và chiến thắng tinh thần của con người trong cuộc đấu tranh chống lại những tình thế bi đát của thực tại và những yếu hèn của cá nhân con người.
- Nhiệm vụ 2
Ảnh
- Nhiệm vụ 2:
1. Xung đột trong bi kịch là gì? 2. Đặc điểm xung đột, cốt truyện bi kịch đã chi phối phẩm chất, hành động của nhân vật chính trong bi kịch ra sao? 3. Đặc điểm lời thoại của nhân vật trong bi kịch?
2. Nhân vật và xung đột trong bi kịch
2. Nhân vật và xung đột trong bi kịch
Mang khát vọng cao đẹp, có tính cách mạnh mẽ, có khả năng lựa chọn hành động tự do xuất phát từ chính kiến, đức tin của mình, song lựa chọn này xung đột với hoàn cảnh thực tế hoặc gặp phải những trở ngại ngay trong bản tính cố hữu. Nhân vật chính trong bi kịch thường trải qua những trạng thái giằng xé, bế tắc, rơi vào những tình huống hết sức nặng nề và có kết thúc bi thảm. Tương ứng với sự phức tạp của nhân vật, lời thoại của bi kịch thường căng thẳng, chất chứa biện luận, thể hiện suy tư trăn trở và ý chí của những nhân cách mạnh mẽ, không khuất phục.
a. Nhân vật chính trong bi kịch:
b. Xung đột trong bi kịch
Ảnh
b. Xung đột trong bi kịch
Là những mâu thuẫn gay gắt giữa lựa chọn hành động tự do của nhân vật như một nhân cách mạnh mẽ với các yếu tố vốn được thể hiện qua những thế lực như định mệnh, bản tính tự nhiên, định kiến thời đại, thực tại xã hội...
- Nhiệm vụ 3
Ảnh
- Nhiệm vụ 3:
1. Thế nào là “hiệu ứng thanh lọc” của bi kịch? 2. Vì sao việc tiếp nhận bi kịch lại mang “hiệu ứng thanh lọc” cho tâm hồn?
3. Hiệu ứng thanh lọc của bi kịch
Ảnh
3. Hiệu ứng thanh lọc của bi kịch
Hiệu ứng thanh lọc của bi kịch (sự tẩy rửa trong bi kịch), thuật ngữ từ thời cổ đại Hi Lạp, dùng chỉ sự tác động của bi kịch Hi Lạp đối với người xem, hướng họ về cái thiện, cái đẹp, tránh xa cái ác, cái xấu. Theo dõi hành động kịch căng thẳng, gay gắt, kết cục bi thảm, người tiếp nhận bi kịch có thể sợ hãi, kinh hoàng, thương cảm, xót xa như chính mình đang trải nghiệm những bế tắc trong cuộc sống nhân vật để rồi từ đó căm ghét cái đê tiện, giả dối, ngưỡng mộ cái đẹp đẽ, hào hùng, tâm hồn được thanh lọc và trở nên hài hòa, thăng bằng hơn.
- Tổng kết
Ảnh
- Tổng kết:
Bi kịch lịch sử lấy đề tài trong lịch sử, tôn trọng sự thật. Bi kịch có những mâu thuẫn không thể giải quyết. Nhân vật bi kịch thường là những anh hùng, nghệ sĩ, con người có khát vọng cao đẹp, cũng có khi sai lầm bị trả giá, phải hi sinh cho lí tưởng. Kết thúc bi kịch thường bi thảm, giá trị nhân văn, cái đẹp được khẳng định và tôn vinh.
- Mở rộng
Ảnh
- Mở rộng:
Pha - đê - ép có nói: Xung đột là cơ sở của kịch. Xung đột trong tác phẩm kịch là sự phát triển cao nhất sự mâu thuẫn của hai hay nhiều lực lượng đối lập thông qua một sự kiện hay một diễn biến tâm lí cụ thể được thể hiện trong mỗi màn, mỗi hồi kịch.
Cảm ơn
- Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau: "Bài 5. Nhân vật và xung đột trong bi kịch. Sống, hay không sống - đó là vấn đề".
- Cảm ơn
Ảnh