BÀI 6. NGUYỄN DU - “NHỮNG ĐIỀU TRÔNG THẤY MÀ ĐAU ĐỚN LÒNG”. THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT TRANG 20
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 6. NGUYỄN DU - “NHỮNG ĐIỀU TRÔNG THẤY MÀ ĐAU ĐỚN LÒNG”
THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT TRANG 20
Khởi động
Khởi động
- Khởi động:
Đọc ngữ liệu và nhận diện biện pháp tu từ được sử dụng:
Ảnh
Ảnh
NGỮ LIỆU 1: Tre xung phong vào xe tăng đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động! Tre, anh hùng chiến đấu! (Thép Mới).
NGỮ LIỆU 2:
"Khi sao phong gấm rủ là Giờ sao tan tác như hoa giữa đường".
Hình thành kiến thức
NV: Nhận biết về biện pháp tu từ lặp cấu trúc, biện pháp tu từ đối.
Ảnh
- NV: Nhận biết về BPTT lặp cấu trúc, BPTT tu từ đối.
1. Biện pháp tu từ lặp cấu trúc cú pháp
Ảnh
1. Biện pháp tu từ lặp cấu trúc cú pháp
Là biện pháp lặp đi lặp lại một cấu trúc cú pháp, trong đó có láy đi láy lại một số từ ngữ nhất định và cùng diễn đạt một nội dung chủ đề. Biện pháp tu từ lặp cấu trúc cú pháp là cách vận dụng sáng tạo những quy tắc kết hợp các thành phần trong câu và cách sắp xếp đặt câu nhằm biểu đạt tư tưởng, nhận thức, tình cảm có hiệu quả cao hơn, lời văn hay hơn đẹp hơn.
* Ví dụ
* Ví dụ:
Quân đội ta chung với nước, hiếu với dân; nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. (Hồ Chí Minh)
- Ví dụ 1:
- Ví dụ 2:
"Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ Người khôn người đến chốn lao xao"
Ảnh
* Nhận xét
* Nhận xét:
Ảnh
Biện pháp tu từ lặp cấu trúc được sử dụng phổ biến trong văn bản văn học, nhất là trong thơ. Biện pháp tu từ này tạo nên ấn tượng đặc biệt về nhịp điệu của đoạn thơ, đoạn văn và làm nổi bật nội dung mà tác giả muốn nhấn mạnh. Phép lặp cú pháp thường có sự phối hợp với phép điệp từ và phép đối.
2. Biện pháp tu từ đối
Ảnh
2. Biện pháp tu từ đối
Là cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh, các thành phần câu, vế câu song song, cân đối trong lời nói nhằm tạo hiệu quả diễn đạt: nhấn mạnh, gợi liên tưởng, gợi hình ảnh sinh động, tạo nhịp điệu cho lời nói. Biện pháp tu từ đối được được sử dụng phổ biến trong văn bản văn học, có tác dụng tạo nên vẻ đẹp cân xứng, hài hòa cho lười thơ, câu văn.
* Ví dụ
* Ví dụ:
"Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu Ngàn dâu xanh ngắt một màu Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?"
- Ví dụ 1: Đối trong một cụm từ hoặc đối giữa hai vế câu:
Ảnh
(Trích Chinh phụ ngâm - Bản dịch Đoàn Thị Điểm).
- Ví dụ 2: Đối trong một cặp câu:
"Sóng biếc theo làn hơi gợn tí Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo"
(Thu điếu- Nguyễn Khuyến)
Luyện tập
Bài 1
Ảnh
Bài 1: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc cú pháp trong đoạn thơ:
Buồn trông cửa bể chiều hôm, Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác, biết là về đâu? Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Buồn trông gió cuốn mặt duềnh Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi
Ảnh
Câu a.
* Gợi ý (Bài 1: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc cú pháp trong đoạn thơ: )
- Gợi ý:
Câu a:
Ảnh
Cấu trúc được lặp lại trong các cụm từ “Buồn trông” và các dòng 6 tiếng .
Tác dụng: Nhấn mạnh nỗi buồn triền miên, chồng chất trong tâm hồn nhân vật trữ tình và bao trùm cả đất trời, sông nước, ngoái về chiều nào của không gian cũng chỉ thấy mênh mông, hoang vắng, ảm đạm, u buồn…
Ảnh
Ảnh
Câu b
Ảnh
Bài 1: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc cú pháp trong đoạn thơ:
Khi tỉnh rượu lúc tàn canh, Nghĩ mình mình lại thương mình xót xa Khi sao phong gấm rủ là, Giờ sao tan tác như hoa giữa đường. Mặt sao dày gió dạn sương, Thân sao bướm chán ong chường bấy thân?
Ảnh
Câu b.
* Gợi ý (Bài 1: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc cú pháp trong đoạn thơ: )
- Gợi ý:
Câu b:
Ảnh
Ảnh
Biện pháp tu từ lặp cấu trúc ở các cụm từ: Khi/ Khi sao/ Giờ sao/ Thân sao
Tác dụng: Nhấn mạnh sự tương phản giữa quá khứ êm đềm, hạnh phúc và hiện tại phũ phàng, nghiệt ngã ; đồng thời thể hiện cảm giác bàng hoàng, đau đớn, nhục nhã của Thúy Kiều khi rơi vào lầu xanh lần thứ 2.
Ảnh
Câu c
Ảnh
Bài 1: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc cú pháp trong đoạn thơ:
Đã cho lấy chữ hồng nhan Làm cho cho hại cho tàn cho cân! Đã đày vào kiếp phong trần, Sao cho sỉ nhục một lần mứi thôi
Ảnh
Câu c.
* Gợi ý (Bài 1: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc cú pháp trong đoạn thơ: )
- Gợi ý:
Câu c:
Ảnh
Phép lặp cấu trúc ở các cụm từ: cho hại/ cho tàn/ cho cân và lặp cấu trcs ở các câu 6 tiếng
Ảnh
Ảnh
Tác dụng: tạo nhịp điệu, giọng điệu day dứt, đay nghiến; thể hiện nỗi cay đắng, sự bất bình, phẫn uất trước số phận oan trái, chồng chất đau khổ, bất hạnh của Thúy Kiều và trước thân phận con người.
Bài 2
Bài 2: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đối trong các đoạn thơ dưới đây (trích Truyện Kiều).
Ảnh
Bóng hồng nhác thấy nẻo xa, Xuân lan thu cúc mặn mà cả hai. Người quốc sắc, kẻ thiên tài, Tình trong như đã mặt ngoài còn e. Chập chờn cơn tỉnh cơn mê, Rốn ngồi chẳng tiện, dứt về chỉn khôn. Bóng tà như giục cơn buồn, Khách đà lên ngựa người còn ghé theo. Dưới cầu nước chảy trong veo, Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha.
Ảnh
Câu a.
* Gợi ý (Bài 2: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đối trong các đoạn thơ dưới đây (trích Truyện Kiều). )
- Gợi ý:
Câu a:
Ảnh
Phép đối: “Tình trong như đã mặt ngoài còn e”, “Chập chờn cơn tỉnh cơn mê”, “Khách đà lên ngựa người còn ghé theo”.
Ảnh
Ảnh
Tác dụng: Giúp tác giả tái hiện dễ dàng cuộc gặp gỡ định mệnh của Thúy Kiều - Kim Trọng; làm nổi bật hơn tình cảm của hai người đối với nhau, bên trong đã mến mộ, yêu thích nhưng bên ngoài vẫn tỏ ra điềm nhiên, ngại ngùng.
Câu b
Bài 2: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đối trong các đoạn thơ dưới đây (trích Truyện Kiều).
Ảnh
Một mình nương ngọn đèn khuya, Áo dầm giọt lệ tóc se mái sầu: “Phận dầu dầu vậy cũng dầu, Xót lòng đeo đẳng bấy lâu một lời! Công trình kể biết mấy mươi, Vì ta khăng khít cho người dở dang."
Ảnh
Câu b.
* Gợi ý (Bài 2: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đối trong các đoạn thơ dưới đây (trích Truyện Kiều). )
- Gợi ý:
Câu b:
Ảnh
Phép đối: “Một mình nương ngọn đèn khuya/Áo đầm giọt lệ tóc se mái sầu”; “Phận dầu dầu vậy cũng dầu/Xót lòng đeo đẳng bấy lâu một lời!”
Ảnh
Ảnh
Tác dụng: Nhấn mạnh sự cô đơn, lẻ loi bất lực của Thúy Kiều trong đêm vắng. Nàng tâm sự với chính mình và thương cho số mệnh của mình.
Câu c
Bài 2: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đối trong các đoạn thơ dưới đây (trích Truyện Kiều).
Ảnh
Người về chiếc bóng năm canh, Kẻ đi muôn dặm một mình xa xôi. Vầng trăng ai xẻ làm đôi, Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường!
Ảnh
Câu c.
* Gợi ý (Bài 2: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đối trong các đoạn thơ dưới đây (trích Truyện Kiều). )
- Gợi ý:
Câu c:
Ảnh
Phép đối: “Người về chiếc bóng năm canh/ Kẻ đi muôn dặm một mình xa xôi”.
Ảnh
Ảnh
Tác dụng: Làm nổi bật cảm nhận của Kiều về cảnh ngộ và số phận hai người. Cả hai đều cô đơn và nhỏ bé như nhau thấm thía một cảm giác lẻ loi bất lực. Qua đó, nhấn mạnh tâm trạng và số phận lênh đênh trôi nổi của nàng.
Vận dụng
- Vận dụng
- Vận dụng:
Vì sao trong câu đối, phép lặt cú pháp (phối hợp với phép đối) được sử dụng thường xuyên và phát huy được tác dụng thẩm mĩ? Hãy làm sáng tỏ điều đó qua những câu đối sau:
Ảnh
"Thiếp từ thuở lá thắm xe duyên, khi vận tía, lúc cơn đen, điều dại điều khôn, nhờ bố đỏ, Chàng ở dưới suối vàng nghĩ lại, vợ má hồng, con răng trắng, tím gan tím ruột với trời xanh."
( Nguyễn Khuyến - Khóc chồng )
Cảm ơn
- Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Hệ thống lại kiến thức vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau: "Bài 6. Nguyễn Du - “Những điều trông thấy mà đau đớn lòng”. Viết văn bản thuyết minh về một tác phẩm văn học".
- Cảm ơn
Ảnh