BÀI 6: NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ NGÂN SÁCH
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 6: NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ NGÂN SÁCH
Mở đầu
Giới thiệu
Ngân sách nhà nước có ý nghĩa quan trọng với nền kinh tế, giữ một vai trò chủ đạo trong hệ thống tài chính quốc gia, góp phần quyết định đối với sự phát triển của kinh tế - xã hội của đất nước. Bài học sau đây là khái niệm cũng như vai trò, đặc điểm, quy định ngân sách nhà nước.
Em hãy đọc Trích Nghị định 81/2021/NĐ-CP (SGK trang 31 Chân trời sáng tạo) và làm theo yêu cầu.
- Em hãy chia sẻ suy nghĩ của mình về chính sách hỗ trợ, không thu học phí của Chính phủ trong Nghị định trên.Theo em, khoản kinh phí hỗ trợ trên được trích từ nguồn nào?
Ảnh
Ảnh
Đáp án
- Việc chính phủ đã có chính sách không thu học phí trong thời hạn nhất định đối với học sinh các cấp thể hiện vai trò quản lí hiệu quả các vấn đề quan trọng của Chính phủ, thể hiện sự linh hoạt nhạy bén, hỗ trợ kịp thời của Chính phủ nhằm hỗ trợ về mặt vật chất và tinh thần đối với các em học sinh, sinh viên; giúp các em có điều kiện học tập tốt hơn. - Khoản kinh phí hỗ trợ được trích từ nguồn ngân sách nhà nước.
Khám phá
Khái niệm
1, Khái niệm ngân sách nhà nước:
Em hãy đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi. THÔNG TIN: Theo Quyết định số 2432/QĐ-BTC ngày 13/12/2021 của Bộ Tài chính về việc công bố công khai dự toán ngân sách nhà nước năm 2022 các khoản thu chi ngân sách như sau: (Trích Quyết định số 2432/QĐ-BTC ngày 13 tháng 12 năm 2021, Bộ Tài chính) (SGK trang 32 Chân trời sáng tạo). - Em hiểu thế nào là ngân sách nhà nước? - Ngân sách nhà nước bao gồm khoản và bộ phận nào?
Ảnh
Ảnh
Đặc điểm
2, Đặc điểm của ngân sách nhà nước:
- Hãy cho biết ở nước ta, cơ quan nào chịu trách nhiệm và có thẩm quyền thông qua dự đoán ngân sách và giám sát ngân sách nhà nước. - Hãy liệt kê các đặc điểm ngân sách nhà nước?
Em hãy đọc 2 thông tin của Báo Chính phủ sau và trả lời câu hỏi (SGK Chân trời sáng tạo, trang 32, 33).
Ảnh
- Ở nước ta, Quốc hội có thẩm quyền thông qua dự toán ngân sách và giám sát ngân sách nhà nước. - Đặc điểm: là một kế hoạch cần Quốc hội thông qua trước khi thi hành; là kế hoạch toàn quốc, trao cho Chính phủ thực hiện; thiết lập và thực thi hoàn toàn vì mục tiêu mưu cầu lợi ích chung cho toàn thể quốc gia; luôn được phản ánh mối tương quan giữa quyền lập pháp và quyền hành pháp trong quá trình xây dựng và thực hiện ngân sách.
Vai trò
3, Vai trò của ngân sách nhà nước
Em hãy đọc các trường hợp dưới đây (thông tin chính phủ) và cho biết vai trò của ngân sách nhà nước
Trường hợp 1: (sgk Chân trời sáng tạo, trang 33) Trường hợp 2: (sgk Chân trời sáng tạo, trang 33)
Vai trò: - Tạo lập nguồn vốn lớn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và huy động nguồn tài chính. - Công cụ để Nhà nước thực hiện điều tiết các hoạt động kinh tế xã hội. - Điều tiết thu nhập dân cư, hạn chế sự bất bình đẳng xã hội.
Quyền và nghĩa vụ
4, Quyền và nghĩa vụ của công dân trong thực hiện ngân sách nhà nước
Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi: (sgk Chân trời sáng tạo, trang 34).
Hãy cho biết các quyền và nghĩa vụ trong việc thực hiện pháp luật trong ngân sách nhà nước của công ty A đã thực hiện.
Ảnh
- Nộp đầy đủ, đúng hạn các khoản thuế, phí, lệ phí cho Nhà nước. - Chấp hành đúng quy định pháp luật về kế toán, thống kê và công khai ngân sách.
Kết luận 1
Ngân sách nhà nước là toàn bộ những khoản thu, chi của nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. (Theo Điều 4, Luật Ngân sách Nhà nước). - Có 2 loại: + Ngân sách trung ương: các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp cho cấp trung ương hưởng cũng như các khoản chi thuộc nhiệm vụ chi của cấp trung ương. + Ngân sách địa phương: các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp cho cấp địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương, đồng thời các khoản chi thuộc nhiệm vụ chi của cấp địa phương.
Ảnh
Kết luận 2
- Đặc điểm: + Kế hoạch tài chính cần được Quốc hội thông qua và toàn thể quốc gia, được trao cho CP nhưng đặt dưới sự giám sát của QH. + Ngân sách Nhà nước được thiết lập và thực thi hoàn toàn vì mục tiêu mưu cầu và lợi ích chung toàn thể quốc gia, phản ánh mối tương quan giữa quyền lập pháp và quyền hành pháp trong việc xây dựng và thực hiện ngân sách nhà nước. - Vai trò: Tạo lập nguồn vốn lớn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế,huy động vốn tài chính; công cụ để nhà nước thực hiện điều tiết kinh tế và xã hội; điều tiết thu nhập dân cư và hạn chế bất bình đẳng xã hội. - Luật Ngân sách nhà nước số 83/2015/QH13 quy định quyền hạn,nghĩa vụ cá nhân, cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan đến ngân sách: + Nộp đúng hạn, đầy đủ các khoản,phí, lệ phí theo quy định pháp luật. + Sử dụng hợp lí, tiết kiệm, hiệu quả, quyết toán với cơ quan tài chính cũng như chấp hành đúng quy định và được cung cấp thông tin giám sát cộng đồng tài chính.
Đáp án phần Khái niệm
- Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nước - Ngân sách nhà nước gồm: + Khoản thu và chi - Ngân sách nhà nước gồm 2 bộ phận: + Ngân sách trung ương và địa phương.
Luyện tập
Bài 1
1, Trao đổi cùng bạn và cho biết ý kiến đồng tình hay không đồng tình với các ý kiến sau.Giải thích vì sao. a, Nhà nước là chủ thể duy nhất có quyền sở hữu và quyết định các khoản thu chi của ngân sách nhà nước. b, Hoạt động chi thu ngân sách được thực hiện hoàn trả trực tiếp. c, Ngân sách nhà nước góp phần điều tiết nền kinh tế như kích thích hay hạn chế sản xuất tiêu dùng bằng chính sách thuế, tài chính. d, Ngân sách nhà nước luôn duy trì ở mức bội chi để đảm bảo các hoạt động của kinh tế - xã hội.
Ảnh
Đáp án Bài 1
a, Không. Vì Nhà nước không phải là chủ thể duy nhất có quyền sở hữu và quyết định các khoản thu chi của ngân sách nhà nước. Ngoài ra đây là một kế hoạch của cả nước được trao cho Chính phủ thực hiện và bản thân Quốc hội thông qua và giám sát trực tiếp.
b, Không. Vì ngân sách nhà nước cân đối theo nguyên tắc tổng số thu từ thuế, phí, lệ phí phải lớn hơn tổng số chi thường xuyên và góp phần tích lũy ngày càng cao vào chi đầu tư; trường hợp bội chi, thì phải nhỏ hơn số chi đầu tư phát triển tiến tới cân bằng thu, chi ngân sách.
c, Có. Vì chúng góp phần điều tiết nền kinh tế qua các công cụ thuế và thuế suất của nhà nước sẽ góp phần kích thích sản xuất phát triển thu hút sự đầu tư của các doanh nghiệp; đầu tư vào cơ sở hạ tầng tạo điều kiện doanh nghiệp phát triển.
d, Không. Nếu bội chi kéo dài hoặc duy trì nó thì gây rối loạn lưu thông, dẫn đến lạm phát và ảnh hưởng xấu đến kinh tế và đời sống.
Bài 2
2, Hãy đọc nội dung sau và cho biết đâu không phải là đặc điểm của ngân sách nhà nước. Tại sao? a, Ngân sách nhà nước phản ánh mối tương quan giữa quyền lập pháp và quyền hành pháp. b, NSNN góp phần hạn chế bất bình đẳng xã hội. c, NSNN là một kế hoạch tài chính cần được QH biểu quyết thông qua trước khi thi hành. d, NSNN góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế.
b, d không phải là đặc điểm của ngân sách nhà nước vì đây là vai trò của ngân sách nhà nước.
Bài 3
3, Thảo luận cùng bạn và cho biết ý kiến của em về các hành vi thực hiện pháp luật về ngân sách trong các trường hợp sau: a, Doanh nghiệp A chưa hoàn thành nghĩa vụ ngân sách nhà nước theo quy định hiện hành, dù kinh doanh về công nghệ và tổng lợi nhuận lên đến hơn 10 tỷ đồng. b, Địa phương T đã thực hiện công khai số liệu dự toán và quyết toán ngân sách nhà nước đầy đủ và trong danh sách đứng đầu về thu ngân sách. c, Công ty M đã nộp ngân sách nhà nước lên 15 tỷ đồng.Bên cạnh việc thực hiện tốt nghĩa vụ ngân sách, công ty còn tuyên truyền về quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động để họ hiểu rõ hơn về thực hiện các chính sách thuế cũng như được tôn vinh là doanh nghiệp tiêu biểu trong việc nộp thuế vào ngân sách nhà nước.
Đáp án Bài 3
- Hành vi chưa hoàn thành ngân sách nhà nước của doanh nghiệp A là hành vi vi phạm Luật Ngân sách nhà nước. Bởi họ chưa thực hiện nghĩa vụ nộp các khoản thuế, phí, lệ phí vào ngân sách nhà nước theo quy định pháp luật.
- Địa phương T đã thực hiện nghĩa vụ đầy đủ theo quy định pháp luật. Địa phương T đã thực hiện công khai minh bạch số liệu dự toán và quyết toán ngân sách nhà nước đầy đủ, đúng hạn.
- Công ti M đã thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách đầy đủ, đúng hạn, còn tuyên truyền cung cấp thông tin đến người lao động về quyền lợi và nghĩa vụ của minh trong việc thực hiện các chính sách thuế.
Vận dụng
Câu 1
Bài tập trắc nghiệm
Nội dung nào sau đây thể hiện khái niệm của ngân sách nhà nước?
A. toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán
B. do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định
C. bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước
D, Cả A, B, C đều đúng
Câu 2
Bài tập trắc nghiệm
Nội dung nào sau đây thể hiện đặc điểm của ngân sách nhà nước?
A. Là một kế hoạch tài chính cần được Quốc hội thông qua trước khi thi hành
B. Thiết lập và thực thi hoàn toàn vì mục tiêu mưu cầu lợi ích chung cho toàn thể quốc gia.
C. Là kế hoạch tài chính của toàn thể quốc gia, được trao cho Chính phủ tổ chức thực hiện
D, Cả A, B, C đều đúng
Câu 3
Bài tập trắc nghiệm
Nội dung nào sau đây thể hiện vai trò của nhân sách nhà nước?
A. Tạo lập nguồn vốn lớn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và huy động nguồn tài chính.
B. Là công cụ để Nhà nước thực hiện việc điều tiết các hoạt động kinh tế và xã hội
C. Điều tiết thu nhập dân cư, hạn chế sự bất bình đẳng xã hội
D, Cả A, B, C đều đúng
Câu 4
Bài tập trắc nghiệm
Nội dung nào dưới đây nói về nghĩa vụ của công dân đối với ngân sách nhà nước?
A. Nộp đầy đủ, đúng hạn các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác vào ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật.
B. Nộp đầy đủ các khoản thuế vào ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật
C. Nộp đầy đủ, đúng hạn các khoản phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác vào ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật.
D. Nộp đầy đủ, đúng hạn các khoản thuế, phí, lệ phí vào ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật
Câu 5
Bài tập trắc nghiệm
Ngân sách nhà nước ta bao gồm mấy loại chính
2
3
4
5
Câu 6
Bài tập trắc nghiệm
Quyền hạn, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan đến ngân sách nhà nước được quy định cụ thể ở văn bản pháp luật nào?
A. Luật Doanh nghiệp 2020 số 59/2020/QH14
B. Luật Ngân sách nhà nước 2015 số 83/2015/QH13
C. Luật Bảo vệ bí mật nhà nước 2018 số 29/2018/QH14
D. Luật tổ chức chính quyền địa phương 2015 số 77/2015/QH13.
Câu 7
Bài tập trắc nghiệm
Cơ quan nào có thẩm quyền thông qua dự toán ngân sách và giám sát ngân sách nhà nước
A, Quốc hội
B, Chính phủ
C, Tòa án tối cao
D, Chủ tịch nước
Câu hỏi
1, Em hãy vẽ sơ đồ tư duy về đặc điểm và vai trò của nhà nước .
2, Hãy thiết kế một sản phẩm tuyên truyền về quyền và nghĩa vụ của công dân trong thực hiện pháp luật về ngân sách nhà nước để tuyên truyền đến bạn bè, người thân.
Ảnh
Kết thúc
Lời cảm ơn
Ảnh