CHƯƠNG VI. BÀI 1. MÔ TẢ VÀ BIỂU DIỄN DỮ LIỆU TRÊN CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
CHƯƠNG VI. BÀI 1. MÔ TẢ VÀ BIỂU DIỄN DỮ LIỆU TRÊN CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
TOÁN 9:
Khởi động
Khởi động
Ảnh
- Khởi động:
Ở các lớp dưới, chúng ta đã làm quen với việc biểu diễn, phân tích và xử lí dữ liệu thu được ở dạng bảng, biểu đồ thống kê. Làm thế nào để mô tả và biểu diễn dữ liệu trên các bảng, biểu đồ?
1. Biểu diễn dữ liệu trên bảng thống kê, biểu đồ tranh
Biểu diễn dữ liệu trên bảng thống kê, biểu đồ tranh
Ảnh
1. Biểu diễn dữ liệu trên bảng thống kê, biểu đồ tranh
Chương 6: Bài 1
- HĐ1
HĐ1: Một trường trung học cơ sở cho học sinh khối lớp 9 đăng kí tham gia các câu lạc bộ: Thể thao; Nghệ thuật; Tin học. Thống kê số lượng học sinh của từng lớp đăng kí tham gia các câu lạc bộ đó được cho trong bảng sau:
Ảnh
a) Bảng 1 có bao nhiêu dòng và bao nhiêu cột? b) Cột đầu tiên, dòng đầu tiên của Bảng 1 lần lượt cho biết những dữ liệu thống kê nào? c) Các cột còn lại của Bảng 1 lần lượt cho biết những DL thống kê?
- Các bước biểu diễn dữ liệu trên bảng thống kê
Ảnh
- Các bước biểu diễn dữ liệu trên bảng thống kê
Ảnh
Bước 1: Các đối tượng thống kê lần lượt được biểu diễn ở cột đầu tiên, trong khi các tiêu chí thống kê lần lượt được biểu diễn ở dòng đầu tiên hoặc ngược lại. Bước 2: Các số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê lần lượt được biểu diễn ở dòng (hoặc cột) tương ứng.
- Ví dụ 1
Ảnh
Ví dụ 1: Trị giá xuất khẩu hải sản (đv: nghìn đô la Mỹ) của Việt Nam sang Liên minh châu Âu (EU) trong các tháng 9, 10, 11, 12 năm 2022 lần lượt như sau: 90154; 89412; 72134; 81904. Lập bảng thông kê biểu diễn các số liệu đó.
- Giải:
Bảng thống kê biểu diễn các số liệu đó như sau:
Ảnh
- Ví dụ 2
Ảnh
Ví dụ 2: Bảng 3 thống kê khối lượng thanh long bán được trong các tháng 6, 7, 8 năm 2022 của một hệ thống siêu thị. Vẽ biểu đồ tranh biểu diễn các số liệu đó.
- Giải:
Ảnh
Ảnh
Biểu đồ tranh biểu diễn các số liệu ở Bảng 3 được cho trong Hình bên.
- Các bước biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ tranh
Ảnh
- Các bước biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ tranh:
Ảnh
Bước 1: Các đối tượng thống kê được biểu diễn ở cột đầu tiên của bảng thống kê. Bước 2: Chọn biểu tượng để biểu diễn số liệu thống kê. Các biểu tượng đó được trình bày ở dòng cuối cùng trong bảng thống kê. Bước 3: Số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê được biểu diễn bằng các biểu tượng ở dòng tương ứng trong bảng thống kê.
- Luyện tập 1
Ảnh
- Luyện tập 1:
Trị giá xuất khẩu dầu thô (đơn vị: triệu đô la Mỹ) của Việt Nam sang Nhật Bản, Australia, Singapore, Thái Lan năm 2021 lần lượt như sau: 158,08; 263,00; 272,69; 577,66. Lập bảng thống kê biểu diễn các số liệu đó.
2. Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ cột, biểu đồ cột kép
Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ cột, biểu đồ cột kép
Ảnh
2. Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ cột, biểu đồ cột kép
Chương 6 Bài 1
- HĐ2
Ảnh
HĐ2: Biểu đồ ở Hình 2 biểu diễn lượng mưa tại trạm khí tượng Huế trong sáu tháng cuối năm dương lịch. a) Nêu các đối tượng thống kê và cho biết các đối tượng này lần lượt được biểu diễn ở trục nào. b) Nêu tiêu chí thống kê và cho biết tiêu chí đó được biểu diễn ở trục nào. c) Số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê lần lượt được BD ở đâu? d) Lập bảng thống kê biểu diễn các dữ liệu thống kê nêu trong biểu đồ cột ở H2.
- Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ cột
- Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ cột:
Ảnh
Bước 1: Vẽ hai trục vuông góc với nhau.
* Trên trục nằm ngang: biểu diễn các đối tượng thống kê. * Trên trục thẳng đứng: XĐ độ dài đơn vị để biểu diễn số liệu thống kê và cần chọn độ dài đơn vị thích hợp với số liệu.
Bước 2: Tại vị trí các đối tượng thống kê trên trục nằm ngang, vẽ những cột hình chữ nhật: cách đều nhau; có cùng chiều rộng; có chiều cao thể hiện số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê. Bước 3: Hoàn thiện biểu đồ: ghi tên các trục và ghi số liệu tương ứng trên mỗi cột (nếu cần).
- Ví dụ 3
Ảnh
Hình vẽ
Ví dụ 3: Dựa theo Báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, bạn An thống kê tuổi thọ trung bình của người dân ở Indonesia, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam lần lượt là: 71,3 năm; 69,1 năm; 932,4 năm; 75,4 năm. a) Nếu vẽ biểu đồ cột biểu diễn các số liệu đó thì số liệu nào được viết chưa hợp lí? b) Viết lại dãy só liệu thống kê đó rồi lập bảng thống kê và vẽ biểu đồ cột biểu diễn các số liệu đó.
+ tiếp (- Ví dụ 3)
Ảnh
- Giải:
a) Để vẽ biểu đồ cột biểu diễn các số liệu, các số liệu đó cần được tính theo cùng một đơn vị. Nếu các số liệu đó được tính theo đơn vị năm thì số liệu 932,4 tháng được viết chưa hợp lí. b) Tuổi thọ trung bình (đơn vị: năm) của người dân ở Indonesia, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam lần lượt là: 71,2; 69,1; 77,7; 75,4. Bảng thống kê biểu diễn các số liệu đó như sau:
Ảnh
+ tiếp (- Ví dụ 3)
Ảnh
- Giải:
Biểu đồ cột biểu diễn các số liệu như sau:
Ảnh
- Luyện tập 2
Ảnh
Hình vẽ
- Luyện tập 2:
Theo Báo cáo tổng điều tra dân số năm 2019, mật độ dân số (người/km2) ở Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, Đồng bằng sông Cửu Long lần lượt là: 1 060; 211; 423. Lập bảng thống kê và vẽ biểu đồ cột biểu diễn các số liệu đó.
- HĐ3
HĐ3: Biểu đồ cột kép ở Hình 4 thống kê tổng sản phẩm trong nước (GDP) theo giá hiện hành của Việt Nam và Singapore trong các năm 2016, 2017, 2018, 2019.
Ảnh
+ tiếp (- Hoạt động 3)
Ảnh
Hình vẽ
HĐ3: a) Nêu các đối tượng thống kê và cho biết các đối tượng này lần lượt được biểu diễn ở trục nào. b) Nêu tiêu chí thống kê và cho biết tiêu chí đó được biểu diễn ở trục nào. c) Số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê lần lượt được biểu diễn ở đâu? d) Lập bảng thống kê biểu diễn các dữ liệu thống kê nêu trong biểu đồ cột kép ở H4.
- Nhận xét
Ảnh
- Nhận xét:
Hình vẽ
Cách vẽ biểu đồ cột kép tương tự như cách vẽ biểu đồ cột. Nhưng tại vị trí ghi mỗi đối tượng trên trục nằm ngang, ta vẽ hai cột sát nhau thể hiện hai loại số liệu của đối tượng đó. Các cột thể hiện số liệu theo cùng một tiêu chí thống kê của các đối tượng thường được tô cùng màu để thuận tiện cho việc đọc biểu đồ.
- Ví dụ 4
Ảnh
Hình vẽ
Ví dụ 4: Ở Việt Nam, tuổi thọ trung bình (đơn vị: năm) của nam và nữ trong các năm 2017, 2018, 2019, 2020 lần lượt là: 70,9; 76,6; 70,9 và 76,2; 71 và 76,4. a) Lập bảng thống kê biểu diễn các SL đó. b) Vẽ biểu đồ cột kép biểu diễn các SL đó.
+ tiếp (- Ví dụ 4)
- Giải:
a) Bảng thống kê biểu diễn các số liệu:
Ảnh
Ảnh
b) Biểu đồ cột kép biểu diễn các số liệu:
- Nhận xét
Ảnh
- Nhận xét:
Khi số lượng đối tượng thống kê ít, ta có thể dùng bảng thống kê hoặc biểu đồ cột để biểu diễn dữ liệu. Biểu đồ cột là cách biểu diễn trực quan các số liệu thống kê, vì thế biểu đồ cột thuận lợi hơn bảng thống kê trong việc nhận biết đặc điểm của các số liệu thống kê. Tuy nhiên, khi số lượng đối tượng thống kê nhiều, ta nên dùng bảng thống kê để biểu diễn dữ liệu. Nếu mỗi đối tượng thống kê đều có hai số liệu thống kê theo hai tiêu chí khác nhau thì ta nên dùng biểu đồ cột kép để biểu diễn dữ liệu. Ngoài ra, khi muốn so sánh hai tập dữ liệu với nhau, ta cũng dùng biểu đồ cột kép.
- Luyện tập 2
Ảnh
Hình vẽ
- Luyện tập 2:
Theo Báo cáo tổng điều tra dân số năm 2019, mật độ dân số (người/km2) ở Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, Đồng bằng sông Cửu Long lần lượt là: 1 060; 211; 423. Lập bảng thống kê và vẽ biểu đồ cột biểu diễn các số liệu đó.
- Luyện tập 3
Ảnh
Hình vẽ
- Luyện tập 3:
Kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu của Việt Nam với các nước Đông Nam Á (đơn vị: tỉ đô la Mỹ) trong các năm 2018, 2019, 2020, 2021 lần lượt là: 31,8 và 24,9; 32,2 và 25,3; 30,5 và 23,2; 41,1 và 28,9. Lập bảng thống kê và vẽ biểu đồ cột kép biểu diễn các số liệu đó.
3. Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ đoạn thẳng
Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ đoạn thẳng
Ảnh
3. Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ đoạn thẳng
Chương 6 Bài 1
- HĐ4
HĐ4: Biểu đồ đoạn thẳng ở Hình 6 biểu diễn lượng mưa trung bình sáu tháng cuối năm 2019 tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Ảnh
a) Nêu các đối tượng thống kê và cho biết các đối tượng này được biểu diễn ở trục nào. b) Nêu tiêu chí thống kê và cho biết tiêu chí đó được biểu diễn ở trục nào. c) Số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê được biểu diễn ở đâu? d) Vẽ biểu đồ cột biểu diễn các dữ liệu thống kê nêu trong biểu đồ đoạn thẳng ở Hình 6.
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
- Ví dụ 5
Ảnh
Ví dụ 5: Bảng 6 thống kê số lượng xi măng bán được (đv: tấn) của một cửa hàng kinh doanh vật liệu XD trong bốn tháng đầu năm:
Ảnh
a) Vẽ biểu đồ cột biểu diễn các dữ liệu thống kê. b) Vẽ biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn các dữ liệu thống kê đó. c) Một người đưa ra nhận định: Số xi măng bán được trong tháng 4 nhiều hơn 30% số xi măng bán được trong cả bốn tháng. Hỏi nhận định của người đó là đúng hay sai?
+ tiếp (- Ví dụ 5)
- Giải:
a) Biểu đồ cột Hình 7 biểu diễn các dữ liệu thống kê ở Bảng 6.
Ảnh
+ tiếp (- Ví dụ 5)
- Giải:
b) Biểu đố đoạn thẳng ở H8 biểu diễn các DL thống kê ở Bảng 6.
Ảnh
+ tiếp (- Ví dụ 5)
Ảnh
- Giải:
c) Tỉ số phần trăm của số xi măng bán được trong tháng 4 và số xi măng bán được trong cả bốn tháng là: latex((160.100)/550 % ~~ 29,1 % < 30%). Do đó số xi măng bán được trong tháng 4 ít hơn 30% số xi măng bán được trong cả bốn tháng. Vậy nhận định của người đó là sai.
- Nhận xét
Ảnh
- Nhận xét:
Hình vẽ
Để biểu diễn sự thay đổi số liệu của các đối tượng thống kê theo thời gian, ta thường dùng biểu đồ đoạn thẳng.
- Luyện tập 4
Ảnh
Hình vẽ
- Luyện tập 4:
Số lượng gạo xuất khẩu được (đơn vị: tấn) của một doanh nghiệp trong các tháng 9, 10, 11, 12 lần lượt là: 180; 240; 195; 210. Vẽ biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn các số liệu đó.
4. Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ hình quạt tròn
Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ hình quạt tròn
Ảnh
4. Biểu diễn dữ liệu trên biểu đồ hình quạt tròn
Chương 6 Bài 1
- HĐ5
Ảnh
HĐ5: Biểu đồ hình quạt tròn ở Hình 9 biểu diễn kết quả thống kê (tính theo tỉ số phần trăm) chọn môn thể thao ưa thích nhất trong bốn môn: Cầu lông, Bóng bàn, Bóng chuyền, Bóng đá của 300 học sinh khối lớp 9 ở một trường trung học cơ sở. Mỗi học sinh chỉ được chọn một môn thể thao khi được hỏi ý kiến.
a) Nêu các đối tượng thống kê và cho biết các đối tượng này được biểu diễn ở đâu. b) Số liệu thống kê theo tiêu chí của mỗi đối tượng thống kê lần lượt được biểu diễn ở đâu?
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
- Ví dụ 6
Ảnh
VD6: Bảng 8 cho biết tỉ lệ mỗi loại quả bán được của một cửa hàng:
- Giải:
Từ các số liệu thống kê tính theo tỉ số phần trăm ở Bảng 8, ta có các số đo cung tương ứng với các đối tượng thống kê ở bảng sau:
Ảnh
Vẽ biểu đồ hình quạt tròn biểu diễn bảng thống kê trên.
Ảnh
+ tiếp (- Ví dụ 6)
Ảnh
- Giải:
Biểu đồ hình quạt tròn biểu diễn các dữ liệu thống kê:
Ảnh
- Nhận xét
Ảnh
- Nhận xét:
BĐ hình quạt tròn cho phép nhận biết nhanh chóng mỗi đối tượng thống kê chiếm bao nhiêu phần trăm trong tổng thống kê. Bảng thống kê hoặc BĐ cột cho phép nhận biết nhanh chong số liệu thống kê của mỗi đối tượng thống kê và so sánh các SL đó. Để vẽ biểu đồ hình quạt tròn từ bảng thống kê (hoặc từ biểu đồ cột), trước hết từu các số liệu ở bảng đó (hoặc ở biểu đồ cột đó) cần XĐ các số đo cung tương ứng với các đối tượng thống kê.
- Luyện tập 5
Ảnh
Hình vẽ
- Luyện tập 5:
Để chuẩn bị đưa ra thị trường mẫu sản phẩm mới, một hãng sản xuất đồ nội thất tiến hành thăm dò màu sơn mà người mua yêu thích. Hãng sản xuất đó đã hỏi ý kiến của 500 người mua hàng và nhận được kết quả là: 140 người thích màu nâu, 160 người thích màu cam, 200 người thích màu xanh. Vẽ biểu đồ hình quạt tròn biểu diễn các số liệu đó.
5. Bài tập
Bài tập
Ảnh
5. Bài tập
Chương 6: Bài 1
Bài 1
Ảnh
Bài 1: Kim ngạch xuất khẩu (đơn vị: nghìn đô la Mỹ) của Việt Nam trong sáu tháng cuối năm 2022 lần lượt là: 31 309 161; 35 257 448; 29 748 102; 30 597 155; 29 250 026; 29 110 462.
Bài 2
Ảnh
Bài 2: Khối lượng thịt lợn bán được trong các tháng 8, 9, 10, 11, 12 năm 2022 của một hệ thống siêu thị lần lượt là: 10 tạ; 10 tạ; 25 tạ; 20 tạ; 35 tạ. a) Hãy lập bảng thống kê biểu diễn các số liệu đó. b) Vẽ biểu đồ tranh biểu diễn các số liệu đó.
Bài 3
Bài 3: Bảng 13 biểu diễn số lượng các loại gạo đã bán trong tháng 01/2023 của một đại lí kinh doanh gạo:
Ảnh
Vẽ biểu đồ cột biểu diễn các số liệu đó.
Ảnh
Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại kiến thức vừa học. Làm bài tập trong SGK, SBT. Chuẩn bị bài sau: "Chương VI. Bài 2. Tần số. Tần số tương đối".
Cảm ơn
Ảnh