BÀI 9. LỰA CHỌN VÀ HÀNH ĐỘNG. THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT TRANG 110
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
Ảnh
BÀI 9. LỰA CHỌN VÀ HÀNH ĐỘNG
THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT
CÁCH GIẢI THÍCH NGHĨA CỦA TỪ
Khởi động
Khởi động
Khởi động:
Ảnh
Đọc văn bản sau và chú ý những từ in đậm.
Có những cách nào giúp em hiểu nghĩa của những từ in đậm trong văn bản trên?
"Rải rác biên cương mồ viễn xứ Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh" (Tây Tiến - Quang Dũng)
Lí thuyết
- Nhiệm vụ
Ảnh
- Nhiệm vụ:
Trình bày những cách giải thích nghĩa của từ. Có những yêu cầu nào đối với một số cách giải thích nghĩa của từ?
Đọc phần Tri thức ngữ văn về cách giải thích nghĩa của từ, làm việc cá nhân và thực hiện nhiệm vụ sau:
1. Yêu cầu đối với một số cách giải thích nghĩa của từ
Nêu đầy đủ các khía cạnh của khái niệm. Vừa chỉ được loại mà đối tượng thuộc vào, vừa chỉ được đặc thù đối tượng khác cùng loại.
1. Yêu cầu đối với một số cách giải thích nghĩa của từ
- Ví dụ:
Ảnh
NHÀ là công trình xây dựng có mái, tường bao quanh, của ra vào để ở, sinh hoạt văn hóa, xã hội hoặc cất giữ vật chất, phục vụ cho các hoạt động cá nhân hoặc tập thể của con người, và có tác dụng bảo vệ cho các hoạt động đó.
2. Yêu cầu cụ thể với từng cách giải thích.
Ảnh
Có thể cùng lúc nêu 2 - 3 từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa để người tiếp nhận nắm bắt thuận lợi hơn về sắc thái tình tế của từ được giải thích.
2. Yêu cầu cụ thể với từng cách giải thích.
a. Nêu từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa.
Ví dụ:
Máy bay - Phi cơ; trái - quả; bắp - ngô; Chân thật >< giả dối; no >< đói; cao >< thấp.
b. Làm rõ nghĩa của từ sau đó tổng hợp lại
Cách giải thích này có thể áp dụng với đa số từ ghép. Cần lựa chọn đúng nghĩa của từ tránh hiểu sai nghĩa của từ.
Ảnh
b. Làm rõ nghĩa của từ sau đó tổng hợp lại
Ví dụ:
Từ NGŨ CỐC: Ngũ là 5, Cốc chỉ chung các loại hạt dùng để ăn. NGŨ CỐC dùng để chỉ các loại hạt dùng làm lương thực phổ biến là: Kê, mạch, Ngô, lúa mì, lúa gạo.
c. Tái hiện các tầng nghĩa của từ.
Ảnh
Nêu đủ các tầng nghĩa từ khái quát đến cụ thể.
c. Tái hiện các tầng nghĩa của từ.
Ví dụ:
Công trình kiến trúc lớn gồm một hoặc một nhóm tượng, đặt ở các địa điểm thích hợp, dùng làm biểu trưng cho dân tộc, địa phương, đánh dấu một sự kiện lịch sử hay tưởng niệm người có công lao...
d. Dùng tranh ảnh
Lựa chọn tranh ảnh phừ hợp với nghĩa của từ và được cộng đồng thừa nhận.
d. Dùng tranh ảnh
Ví dụ: Nắng, mưa, hạn hán
Ảnh
Luyện tập
Nhiệm vụ 1: Luyện tập về cách giải thích nghĩa của từ
Ảnh
Nhiệm vụ 1: Luyện tập về cách giải thích nghĩa của từ
Dựa và SGK và kiến thức đã học hoàn thành bài tập 1, 2, 3, 4 SGK trang 110, 111.
+ Bài 1 SGK trang 110
Ảnh
- Bài 1 SGK trang 110:
Ảnh
* tiếp
- Bài 1 SGK trang 110:
Ảnh
+ Bài 2 SGK trang 111
Ảnh
- Bài 2 SGK trang 111:
Trong những cước chú tìm được theo bài tập 1, giải thích bằng cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị đối với nghĩa của từ được sử dụng nhiều hơn vì số điển tích, điển cố chiếm đa số và cần phải giải thích rất cụ thể ý nghĩa của chúng.
+ Bài 3 SGK trang 111
Ảnh
Hình vẽ
- Bài 3 SGK trang 111:
* Bài ca ngất ngưởng: Đạo sơ chung: đạo nghĩa có đầu (sơ) có cuối (chung), ý nói giữ lòng chung. * Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc:
Tài bồi: vun đắp, gây dựng (tài: trồng cây, bồi: vun bồi). Chữ quy: quy là về, ở đây nghĩa là chết (về với tổ tiên, về với đất mẹ). Tinh chiên: tanh hôi (tinh: mùi tanh, chiên: mùi hôi thối), ý nói quân cướp nước với thái độ khinh miệt. Quân chiêu mộ: quân lính tình nguyện theo hiệu triệu vì việc nghĩa.
+ Bài 4 SGK trang 111
Ảnh
- Bài 4 SGK trang 111:
Vấy vá: qua loa, không chu đáo. So với cách giải thích "vấy vá" là dây dính đeo bám mang một nghĩa hoàn toàn khác, chưa đúng với dụng ý của nhà thơ. Quân chiêu mộ: quân là binh lính, chiêu mộ là tập hợp, kêu gọi người làm việc gì đó, quân chiêu mộ là quân lính theo tiếng gọi của đất nước lên đường chiến đấu. So với cách giải thích "quân chiêu mộ" là quân lính tình nguyện theo hiệu triệu vì việc nghĩa (chiêu: mời, vời; mộ: cầu, tìm) khá tương đương nhau xong dài dòng.
Nhiệm vụ 2: Thảo luận để có cái nhìn rộng hơn về vấn đề giải thích nghĩa của từ
Nhiệm vụ 2: Thảo luận để có cái nhìn rộng hơn về vấn đề giải thích nghĩa của từ
Ảnh
Thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi:
Ảnh
1. Vì sao trong các từ điển, bên cạnh việc giải thích nghĩa của từ, người ta thường nêu một số câu có sử dụng từ đó làm VD? 2. Khi phân tích cái hay của những từ được dùng trong văn bản văn học, tại sao ta chưa thể thoả mãn với việc dùng từ điển để tìm hiểu nghĩa của chúng?
+ Câu 1
Ảnh
Trong các từ điển, bên cạnh việc giải thích nghĩa của từ, người ta thường nêu một số câu có sử dụng từ đó làm ví dụ để giúp người đọc hình dung được cụ thể cách dùng và những trường hợp dùng từ đó cho thích hợp.
Câu 1:
+ Câu 2
Đối với việc tìm hiểu nghĩa của từ những từ trong văn bản văn học, dùng từ điển để tra nghĩa chỉ là một phần của quá trình bởi từ điển chỉ có thể giải đáp về mặt ngữ nghĩa. Đôi khi giải thích một từ điển tích, điển cố, chúng ta cần tìm hiểu sâu hơn về lịch sử, văn hoá, chính trị... mới có thể thấu tỏ được ý nghĩa của từ đó.
Câu 2:
Ảnh
Tổng kết
- Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Hoàn thành phần Vận dụng. Ôn lại kiến thức vừa học. Chuẩn bị bài sau: "Bài 9. Lựa chọn và hành động. Viết một văn bản nghị luận về một tác phẩm nghệ thuật".
- Cảm ơn
Ảnh