BÀI 1: HIỆN THỰC LỊCH SỬ VÀ NHẬN THỨC LỊCH SỬ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
LỊCH SỬ 10
BÀI 1: HIỆN THỰC LỊCH SỬ VÀ NHẬN THỨC LỊCH SỬ
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài học này, em sẽ (Mục tiêu bài học)
Ảnh
Học xong bài học này, em sẽ:
Trình bày được khái niệm lịch sử, Sử học. Nêu được chức năng, nhiệm vụ, đối tượng nghiên cứu, một số nguyên tắc, phương pháp cơ bản của Sử học. Phân biệt được các nguồn sử liệu, hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử. Vận dụng được một số phương pháp cơ bản của Sử học khi sưu tầm, xử lí thông tin sử liệu để học tập, khám phá lịch sử.
Khởi động
Khởi động (Khởi động)
Việc khai thác thông tin từ những hiện vật như vậy có vai trò như thế nào trong nghiên cứu lịch sử?
Ảnh
Ảnh
1. Lịch sử là gì
- Hoạt động 1
Hình vẽ
1. Lịch sử là gì?
- Hoạt động 1
Tư liệu 1: Lịch sử "là quá trình tương tác không ngừng giữa nhà sử học và sự thật lịch sử, là cuộc đối thoại không bao giờ dứt giữa hiện tại và quá khứ".
(Ét-uốt Ha-lét Ca, Lịch sử là gì? (Bản tiếng Anh), Niu Oóc, 1987, tr.30)
Em hiểu câu nói của Ét-uốt Ha-lét trong Tư liệu 1 như thế nào?
Ảnh
- Hoạt động 2
Hình vẽ
- Hoạt động 2
Tư liệu 2: Một số hiện vật lịch sử và cách tái hiện lịch sử nước Âu Lạc
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Hình 2. Mũi tên đồng tìm thấy ở Cổ Loa (1959)
Hình 3. Khuôn đúc tên đồng tìm thấy ở Cổ Loa (2004)
Hình 4. Tác phẩm Chuyện nỏ thần của Tô Hoài
- Trả lời câu hỏi
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
Dựa vào Tư liệu 2 vừa quan sát, hãy cho biết hình ảnh nào thể hiện hiện thực lịch sử, hình ảnh nào thể hiện nhận thức lịch sử?
- Hoạt động 3
- Hoạt động 3
Hình vẽ
Hình 5. Bia tưởng niệm thủ lĩnh La-pu-la-pu (Xê-bu, Phi-líp-pin)
Tư liệu 3.
Ảnh
Ảnh
Hình 6. Bia tưởng niệm Ma-gien-lăng (Xê-bu, Phi-líp-pin)
- Trả lời câu hỏi
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
Khai thác Tư liệu 3 em vừa quan sát, hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau trong nội dung hai tấm bia. Theo em, vì sao có sự khác nhau đó?
- Kết luận
Hình vẽ
- Kết luận
Lịch sử là những gì đã diễn ra trong quá khứ. Lịch sử loài người là toàn bộ những hoạt động của con người từ khi xuất hiện đến ngày nay, bao gồm cả lịch sử quá trình tương tác của con người với tự nhiên và quá trình con người tương tác với nhau. Hiện thực lịch sử là tất cả những gì đã diễn ra trong quá khứ. Hiện thực lịch sử tồn tại hoàn toàn khách quan, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người. Nhận thức lịch sử là những hiểu biết của con người về hiện thực lịch sử, được trình bày, tái hiện theo những cách khác nhau: kể chuyện, ghi chép,...
2. Sử học
a) Khái niệm, đối tượng, chức năng, nhiệm vụ của Sử học
2. Sử học
a) Khái niệm, đối tượng, chức năng, nhiệm vụ của Sử học
Ảnh
1. Nêu khái niệm Sử học 2. Trình bày về đối tượng nghiên cứu, chức năng, nhiệm vụ của sử học. Nêu ví dụ cụ thể.
- Trả lời câu hỏi
- Kết luận
Hình vẽ
- Kết luận
Khái niệm: Sử học là khoa học nghiên cứu về quá khứ của loài người. Đối tượng: Đối tượng nghiên cứu của Sử học là toàn bộ quá khứ của loài người. Đó có thể là quá khứ của một cá nhân, một nhóm, cộng đồng người hay một quốc gia, khu vực hoặc toàn thể nhân loại.
- Hình 7: Trang bìa của mộ số công trình lịch sử nghiên cứu về một số đối tượng cụ thể (- Đối tượng)
Hình 7: Trang bìa của mộ số công trình lịch sử nghiên cứu về một số đối tượng cụ thể
Ảnh
Ảnh
Ảnh
7.1. Tác phẩm về lịch sử thế giới
7.2. Tác phẩm về lịch sử dân tộc
7.3. Tác phẩm về lịch sử địa phương
- Ý 2 (- Kết luận)
Chức năng, nhiệm vụ của Sử học
Ảnh
Hình 8. Sơ đồ một số chức năng, nhiệm vụ cơ bản của Sử học
b) Nguyên tắc cơ bản của Sử học
Ảnh
b) Nguyên tắc cơ bản của Sử học
- Thực hiện yêu cầu:
Đọc Tư liệu 4 trong SGK, và trả lời câu hỏi sau: 1. Câu chuyện Thôi giết vua được lưu truyền để tôn vin đức tính nào của nhà sử học? 2. Khai thác Tư liệu 4 (4.1, 4.2) giúp em biết được điều gì trong khi nghiên cứu lịch sử? 3. Phân tích ý nghĩa một số nguyên tắc cơ bản của Sử học.
- Kết luận
- Kết luận:
Khách quan: Sứ mệnh Sử học là táu hiện hiện thực lịch sử, đưa lại nhận thức đầy đủ nhất về quá khứ của con người dựa trên những thông tin đáng tin cậy. Trung thực: Nhà sử học có nhiệm vụ tôn trọng sự thật lịch sử và tái hiện nó một cách chân thực dựa trên những sử liệu đáng tin cây, không xuyên tạc sự thật lịch sử. Nhân văn, tiến bộ: Mục đích: giúp con người hiểu rõ về quá khứ, rút ra những quy luật, bài học hữu ích cho cuộc sống. Sử học vừa phản ánh sự thật trong quá khứ, nhưng không kích động hận thù, xung đột hoặc kì thị,...Sử học phải góp phần bảo vệ hòa bình, xây dựng xã hội văn minh, tiến bộ, nhân ái.
c. Các phương pháp cơ bản của Sử học
c) Các phương pháp cơ bản của Sử học
Ảnh
Em hãy nêu một số phương pháp cơ bản của Sử học.
- Trả lời câu hỏi
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận
d. Các nguồn sử liệu
d. Các nguồn sử liệu
- Quan sát hình:
Ảnh
Ảnh
Hình 10. Lá đề trang trí hình rồng gắn trên ngói úp nóc ở Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội)
Hình 11. Trang đầu bản Tuyên ngôn Độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo và công bố ngày 2/9/1945
- Hình 12 (- Quan sát hình)
Hình 12. Hình ảnh một tờ tiên của Việt Nam
Ảnh
- Thực hiện yêu cầu
Ảnh
- Thực hiện yêu cầu
1. Kể tên một số loại hình sử liệu. Lấy ví dụ cho mỗi loại hình sử liệu đó. 2. Đóng vai một nhà sử học, em hãy khai thác và phân tích những thông tin sử liệu trong các hình vừa quan sát thông qua vận dụng một số phương pháp cơ bản của Sử học.
- Kết luận
Hình vẽ
- Kết luận
Sử liệu: Là toàn bộ những hình thức khác nhau của tư liệu lịch sử, chứa đựng những thông tin về quá khứ của loài người. Các loại hình sử liệu: Sử liệu được phân theo nhiều cách. Căn cứ và hình thức, có sử liệu hiện vật, sử liệu chữ viết, sử liệu truyền miệng,... Căn cứ vào tính chất, có sử liệu trực tiếp (sử liệu gốc, sử liệu sơ cấp) và sử liệu gián tiếp ( sử liệu thứ cấp, sử liệu phái sinh).
- Ý 3 (- Kết luận)
Hình vẽ
Sưu tầm sử liệu: Là quá trình lập danh mục sử liệu cần sưu tầm; tìm kiếm, thu thập thông tin liên quan đến đối tượng tìm hiểu. Xử lí thông tin sử liệu: Là quá trình phân loại, đánh giá, thẩm định, so sánh nguồn sử liệu đã thu thập được.
Sưu tầm, xử lí thông tin sử liệu trong khám phá, học tập lịch sử:
Luyện tập và vận dụng
1. Luyện tập
1. Luyện tập
Ảnh
Câu 1: Lịch sử là gì? Phân biệt hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử thông qua ví dụ cụ thể.
- Câu 2 (1. Luyện tập)
Ảnh
Câu 2: Làm thế nào để tái hiện được một sự kiện lịch sử?
2. Vận dụng
Ảnh
2. Vận dụng
Câu 1: Sưu tầm một số tư liệu có liên quan đến quá khử của gia đình/ quê hương em và viết đoạn văn ngắn giới thiệu về những tư liệu đó. Thông qua những tư liệu đó, em biết được điều gì về gia đình/ quê hương em trong quá khứ? Cho biết cảm nhận/ cảm xúc của em khi biết được những điều này.
- Câu 2 (2. Vận dụng)
Ảnh
Câu 2: Em hoặc một nhóm bạn hãy tìm đọc một cuốn truyện/ một cuốn sách lịch sử, sau đó giới thiệu với các bạn cùng lớp. Điều gì ở cuốn sách/ cuốn truyện đó khiến em thích nhất?
Dăn dò
- Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau: " Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống".
- Cảm ơn
Ảnh