BÀI 3. LẬP LUẬN TRONG VĂN BẢN NGHỊ LUẬN. 4. THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: LỖI LOGIC, LỖI CÂU MƠ HỒ VÀ CÁCH SỬA
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 3. LẬP LUẬN TRONG VĂN BẢN NGHỊ LUẬN
LỖI LOGIC, LỖI CÂU MƠ HỒ VÀ CÁCH SỬA
Thực hành tiéng việt:
Khởi động
Khởi động
Ảnh
- Khởi động:
Trình bày cách hiểu của em về các câu sau: a. Cây khế vừa chế đầu hè. b. Giải bài không được xem đáp án.
Hình thành kiến thức
Hình thành kiến thức
Ảnh
Hình thành kiến thức
1. Thế nào là lỗi câu mơ hồ
Ảnh
Hình vẽ
Thế nào là lỗi câu mơ hồ và lỗi câu logic? Có mấy loại lỗi câu mơ hồ/ logic?
1. Thế nào là lỗi câu mơ hồ
- Lỗi câu mơ hồ
Ảnh
Hình vẽ
K/n: Câu mơ hồ là loại câu không rõ ràng về nghĩa.
Hình vẽ
Hình vẽ
Phân loại:
Hình vẽ
Mơ hồ từ vựng Ví dụ: Chả ngon lắm.
Ảnh
Hình vẽ
Mơ hồ cấu trúc Ví dụ: Đó là những nhận xét về bài viết của ông ấy.
Hình vẽ
Mơ hồ về logic Ví dụ: Ba người mua ba cái áo.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
1. Thế nào là lỗi câu mơ hồ
2. Thế nào là lỗi câu logic
Hình vẽ
Hình vẽ
2. Thế nào là lỗi câu logic?
Khái niệm: Câu sai logic là câu có ngữ nghĩa không phù hợp với logic thông thường.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu có QH ngữ nghĩa giữa các thành phần, các vế không logic do dùng sai từ ngữ liên kết
Câu chứa các TP đẳng lập không cùng phạm trù ngữ nghĩa
Câu có các HĐ được sắp xếp không theo một trật tự hợp lí.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
- Ví dụ minh hoạ
2. Thế nào là lỗi câu logic?
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu có QH ngữ nghĩa giữa các thành phần, các vế không logic do dùng sai từ ngữ liên kết
Câu chứa các TP đẳng lập không cùng phạm trù ngữ nghĩa
Ví dụ: Hoàng là người hiền lành, chăm chỉ nên rất yêu thương vợ con.
Hình vẽ
Ví dụ: Tôi đã gặp anh ấy hai lần: một lần vào năm ngoái, một lần ở Hà nội.
Hình vẽ
Câu có các HĐ được sắp xếp không theo một trật tự hợp lí
Hình vẽ
Ví dụ: Nó nhắm mắt lại, cố gằng ngủ và nằm xuống giường.
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Luyện tập
Luyện tập
Ảnh
Luyện tập
- Bài 1
Ảnh
Hình vẽ
a. Là nhà thơ mới nhất trong các nhà Thơ mới, Vội vàng của Xuân Diệu như một bàn tuyên ngôn vê cách sống của cái tôi cá nhân. b. Sử dụng diện gió vửa bảo vệ được môi trường, vừa không tốn nhiên liệu như nhà máy nhiệt điện. c. Loan không thích nghệ thuật, vì cô ấy không biết làm thơ.
Bài 1: Chỉ ra lỗi logic trong các câu sau và sửa lại:
+ Gợi ý
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
a. Là nhà thơ mới nhất trong các nhà Thơ mới, Vội vàng của Xuân Diệu như một bàn tuyên ngôn vê cách sống của cái tôi cá nhân.
Hình vẽ
Lỗi: Câu này nêu hai thông tin thuộc hai bình diện khác nhau: tác giả (Xuân Diệu); tác phẩm (vội vàng).
Hình vẽ
Sửa: Là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới, Xuân Diệu luôn đưa ra những tuyên ngôn bằng thơ về cách sống của cái tôi cá nhân.
* ý b
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
b. Sử dụng diện gió vửa bảo vệ được môi trường, vừa không tốn nhiên liệu như nhà máy nhiệt điện.
Hình vẽ
Lỗi: “Điện gió” là loại năng lượng vốn không sử dụng nhiên liệu như nhà máy nhiệt điện, không sử dụng nhiên liệu nên không có khí thải. -> Vì thế không thể dùng từ cặp nối “vừa… vừa” được.
Hình vẽ
Sửa: Sử dụng điện gió có tác dụng bảo vệ môi trường vì điện gió không tiêu thị nhiên liệu như nhà máy nhiệt điện.
* ý c
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
c. Loan không thích nghệ thuật, vì cô ấy không biết làm thơ.
Hình vẽ
Lỗi: Quan hệ giữa hai vế thiếu logic. Không thể xam nguyên nhân dẫn đến việc cô ấy “không thích nghệ thuật” là do Loan “không biết làm thơ”. -> Vì nghệ thuật vốn có nhiều loại hình, thơ chỉ là một trong số đó. Không biết làm thơ vẫn có thể thích nghệ thuật và ngược lại.
Hình vẽ
Sửa: Loan không biết làm thơ, và cô ấy không thích nghệ thuật.
- Bài 2
Ảnh
Hình vẽ
a. Không chỉ say mê làm thơ, ông tôi còn rất thích sáng tác bằng thể lục bát và song thất lục bát. b. Ăn nhiều rau quả vừa tốt cho sức khoẻ lại vừa giảm nguy cơ mắc một số bệnh. c. Hoàng Phủ Ngọc Tường - một cây bút viết kí được Nguyễn Tuân đánh giá rất cao. d. Bên cạnh từ đơn và từ ghép, tiếng Việt còn có bộ phận từ Hán Việt.
Bài 2: Trong các câu, có câu mắc lỗi về ngữ pháp, có câu mắc lỗi về logic. Phân tích loại lỗi của từng câu và cách sửa.
+ Gợi ý
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
a. Không chỉ say mê làm thơ, ông tôi còn rất thích sáng tác bằng thể lục bát và song thất lục bát.
Hình vẽ
Xét về hình thức ngữ pháp, câu đúng hình thức.
Hình vẽ
Quan hệ ND giữa hai vế không hợp lí.
Hình vẽ
Sửa: Ông tôi rất thích làm thơ, nhất là thơ lục bát và song thất lục bát.
* ý b
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
b. Ăn nhiều rau quả vừa tốt cho sức khoẻ lại vừa giảm nguy cơ mắc một số bệnh.
Hình vẽ
Mắc lỗi logic khi sử dụng cặp từ nối "vừa ... vừa".
Hình vẽ
Sửa: Ăn nhiều rau quả tốt cho sức khoẻ vì giảm nguy cơ mắc một số bệnh.
Ảnh
* ý c
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
c. Hoàng Phủ Ngọc Tường - một cây bút viết kí được Nguyễn Tuân đánh giá rất cao.
Hình vẽ
Hình vẽ
"Hoàng Phủ Ngọc Tường" là danh từ riêng có thể làm chủ nghĩa
Hình vẽ
Còn lại là phần chú thích cho DT riêng đó.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Sửa: Hoàng Phủ Ngọc Tường là một cây bút viết kí được Nguyễn Tuân đánh giá cao.
* ý d
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
d. Bên cạnh từ đơn và từ ghép, tiếng Việt còn có bộ phận từ Hán Việt.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hai vế đi với "bên cạnh " và "còn có" phải là kết quả phân loại trên cùng một tiêu chí.
Hình vẽ
Ở đây "từ đơn và từ ghép" là xét về cấu tạo. "Từ Hán Việt" là xét về nguồn gốc.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Sửa: Về nguồn gốc, từ đơn và từ ghép của Tiếng Việt đều có thể là từ Hán Việt.
Bài 3
Ảnh
Hình vẽ
a. Các cảnh sát truy tìm tên tội phạm không để lại dấu vết. b. Trong vườn hoa cúc nở rộ một màu vàng. c. Bầu trời in xuống dòng sông xanh ngắt một màu. d. Doanh nghiệp làm ăn có lãi rất nhiều.
Bài 3: Chỉ ra lỗi câu mơ hồ trong những TH sau và sửa lại.
Ảnh
+ Gợi ý
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
a. Các cảnh sát truy tìm tên tội phạm không để lại dấu vết.
Hình vẽ
Đối tượng "không để lại dấu vết" là "cảnh sát" hay "tên tội phạm".
Hình vẽ
Sửa: Các cảnh sát truy tìm tội phạm mặc dù hắn không để lại dấu vết.
-> Câu mơ hồ về nghĩa
* ý b, c
Ảnh
- Gợi ý:
b. Trong vườn hoa cúc nở rộ một màu vàng.
Hình vẽ
Phải dùng dấu phẩy ngắn nhịp Mỗi cách cho một nghĩa cụ thể
c. Bầu trời in xuống dòng sông xanh ngắt một màu.
Hình vẽ
CH1: Trong vườn hoa, hoa cúc nở rộ rực một màu vàng.
Hình vẽ
CH2: Trong vườn hoa, cúc nở rộ rực một màu vàng.
Hình vẽ
CH1: Bầu trời, in xuống dòng sông xanh ngắt một màu
Hình vẽ
CH2: Bầu trời in xuống, dòng sông xanh ngắt một màu
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
* ý d
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
d. Doanh nghiệp làm ăn có lãi rất nhiều.
Hình vẽ
CH1: Nhiều doanh nghiệp làm ăn có lãi.
Hình vẽ
CH2: Doanh nghiệp làm ăn có lãi.
Ảnh
Hình vẽ
Câu có 2 cách hiểu là kết quả của hai cách ngắt nhịp.
Bài 4
Ảnh
Hình vẽ
a. Anh mang tình em đi Qua những đèo lẻ nắng Những sông trưa không đò Những đường mưa ngẩn trắng
Bài 4: Từng trường hợp sau đây có thể được hiểu theo những cách khác nhau như thế nào? Các trường hợp đó có mắc lỗi câu mơ hồ hay không? Vì sao?
(Lê Đạt, Sáng soi)
+ Câu b, c
Ảnh
Hình vẽ
b. Giọt nước mắt vầng trăng Long lanh trong đáy giếng
Bài 4: Từng trường hợp sau đây có thể được hiểu theo những cách khác nhau như thế nào? Các trường hợp đó có mắc lỗi câu mơ hồ hay không? Vì sao?
(Thanh Thảo, Đàn ghi ta của Lor-ca)
c. Đất đá ong khô nhiều suối lệ Em đã bao ngày lệ chứa chan?
(Quang Dũng, Mắt người Sơn Tây)
+ Gợi ý
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
Ảnh
a. Anh mang tình em đi Qua những đèo lẻ nắng Những sông trưa không đò Những đường mưa ngẩn trắng
Hình vẽ
Hình vẽ
Có thể hiểu theo nhiều cách.
Có thể ngắt nhịp theo 3/2 cũng có thể theo nhịp 2/3 hoặc cũng có thể đọc liền mạch không ngắt.
Hình vẽ
Mỗi cách ngắt nhịp sẽ có một ý nghĩa khác nhau. Nghĩa nào cũng có cơ sở.
* ý b
Ảnh
Ảnh
- Gợi ý:
Ảnh
b. Giọt nước mắt vầng trăng Long lanh trong đáy giếng
Hình vẽ
Hình vẽ
Mối tương quan được xác lập cho một nghĩa khác nhau.
"Giọt nước mắt" và "vầng trăng" có thể có những quan hệ khác nhau.
Hình vẽ
Đây là hiện tượng đa nghĩa trong thơ.
* ý c
- Gợi ý:
c. Đất đá ong khô nhiều suối lệ Em đã bao ngày lệ chứa chan?
Hình vẽ
Hình vẽ
Ngắt nhịp 2: Đất đá ông khô/ nhiều suối lệ
Ngắt nhịp 1: Đất đá ong/ khô nhiều suối lệ.
Hình vẽ
Vùng đất đá ong cằn cõi ấy đã thấm khô bao nhiêu nước mắt của những con người đau khổ.
Hình vẽ
Vùng đất ấy rất cằn cỗi cũng giống như con người ở đó, từng trải qua bao nhiêu khổ đau.
Ảnh
Ảnh
Vận dụng
Nhiệm vụ (Vận dụng)
Ảnh
Em tự đọc và chỉnh sửa lại đoạn văn đã viết trong giờ trước để tránh lỗi về logic, câu mơ hồ.
Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại kiến thức vừa học. Hoàn thành bài tập phần Vận dụng Chuẩn bị bài sau: "Bài 3. Lập luận trong văn bản nghị luận. 5. Viết bài văn nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ (những hoài bão, ước mơ)".
Cảm ơn
Ảnh