BÀI 8. CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945
Trang bìa
Trang bìa
LỊCH SỬ 9
BÀI 8. CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945
Ảnh
Mục tiêu bài học
Mục tiêu
Học xong bài này, em sẽ:
Ảnh
- Nêu được tình hình Việt Nam dưới ách thống trị của Pháp-Nhật Bản. - Nhận biết được sự chuẩn bị của nhân dân Việt Nam tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền: chuyển hướng chiến lược của Đảng Cộng sản Đông Dương; sự ra đời của Mặt trận Việt Minh; cao trào kháng Nhật cứu nước. - Trình bày được diễn biến chính của Cách mạng tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. - Nêu được nguyên nhân thắng lợi ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Tám năm 1945 và đánh giá được vai trò của Đảng Cộng sản Đông Dương trong Cách mạng tháng Tám năm 1945.
Khởi động
Khởi động
Năm 1941 Đảng Cộng sản Đông Dương nhận định: “Trong lúc này quyền lợi của bộ phận, của giai cấp phải đặt dưới sự sinh tử, tồn vong của quốc gia, của dân tộc. Trong lúc này nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được”.
Ảnh
Theo em, vấn đề “sinh tử, tồn vong của quốc gia, của dân tộc”trong giai đoạn lịch sử này là gì? Đảng Cộng sản Đông Dương đã lãnh đạo nhân dân Việt Nam giải quyết vấn đề đó như thế nào?
1. Tình hình Việt Nam dưới ách thống trị của Pháp - Nhật Bản
Hoạt động 1
1. Tình hình Việt Nam dưới ách thống trị của Pháp - Nhật Bản
Hoạt động 1
Nêu nét chính về tình hình Việt Nam dưới ách thống trị của thực dân Pháp và quân phiệt Nhật Bản.
Ảnh
Kết luận 1
Ảnh
Kết luận 1.1
 Nét chính về tình hình Việt Nam dưới ách thống trị của thực dân Pháp và quân phiệt Nhật Bản: - Tháng 9/1940, quân phiệt Nhật Bản tiến đánh Việt Nam. Quân Pháp kháng cự yếu ớt rồi đầu hàng, câu kết với quân Nhật ra sức bóc lột nhân dân Đông Dương. Việt Nam chịu ách thống trị của cả Pháp và Nhật Bản. - Về chính trị: cả Nhật Bản và Pháp đều tiến hành phát xít hoá bộ máy cai trị, thẳng tay đàn áp phong trào cách mạng, thủ tiêu các quyền lợi mà nhân dân Việt Nam đã giành được trong những năm 1936 – 1939.
Kết luận 1
Ảnh
Kết luận 1.1
- Về kinh tế, thực dân Pháp thực hiện chính sách “Kinh tế chỉ huy”, tăng cường các loại thuế,...; quân Nhật bắt nhân dân ta nhổ lúa trồng đay, thu mua lương thực theo lối cưỡng bức với giá rẻ mạt,... Những thủ đoạn tàn ác này đã gây nên nạn đói nghiêm trọng ở Bắc Kì và Bắc Trung Kì vào cuối năm 1944 – đầu năm 1945.
2. Công cuộc chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn quốc
a) Sự chuyển hướng chiến lược của Đảng Cộng sản Đông Dưong
2. Công cuộc chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn quốc
a) Sự chuyển hướng chiến lược của Đảng Cộng sản Đông Dương
Khai thác thông tin và tư liệu trong mục, hãy cho biết nội dung chuyển hướng chiến lược cách mạng của Đảng Cộng sản Đông Dương trong những năm 1939 - 1941 là gì ? Lấy dẫn chứng từ tư liệu 1 để chứng minh.
Hoạt động 2
Hình 8.1
Ảnh
Tư liệu 1
Ảnh
Kết luận 2
Ảnh
Kết luận
 Nội dung chuyển hướng chiến lược cách mạng của Đảng Cộng sản Đông Dương trong những năm 1939 – 1941 là:  -  Nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam lúc này là cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, nhằm đánh đổ đế quốc Pháp và tay sai để giành độc lập. -  Xác định: giải quyết vấn đề dân tộc trong phạm vi từng nước Đông Dương; chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang để giành chính quyền là nhiệm vụ trung tâm, xác định hình thái cuộc khởi nghĩa là đi từ khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa; dự báo về thời cơ của cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền;...
b) Chuẩn bị về lực lượng
2. Công cuộc chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn quốc
b) Chuẩn bị về lực lượng
Công cuộc chuẩn bị lực lượng diễn ra và đạt được kết quả như thế nào?
Hoạt động 3
Tư liệu 2
Ảnh
Kết luận 3 (Quá trình)
Ảnh
Kết luận 3
 Quá trình chuẩn bị lực lượng: - Ngày 19/5/1941, Mặt trận Việt Minh được thành lập, bao gồm các tổ chức quần chúng lấy tên là Hội Cứu quốc. - Mặt trận Việt Minh đã thu hút đông đảo quần chúng nhân dân, nhất là ở Cao Bằng, tham gia vào các hội Cứu quốc. Dưới ngọn cờ Việt Minh, công cuộc chuẩn bị mọi mặt cho cuộc Tổng khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền được xúc tiến gấp rút. - Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập tại Cao Bằng.
Kết luận 3 (Kết quả)
Ảnh
Kết luận 3
 Kết quả của công cuộc chuẩn bị lực lượng :  Ngay sau khi thành lập, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân đã đánh thắng hai trận liên tiếp tại Phay Khắt và Nà Ngần (Cao Bằng).
c) Cao trào kháng Nhật cứu nước và những hoạt động chuẩn bị cuối cùng cho Tổng khởi nghĩa(từ tháng 3 đến giữa tháng 8 - 1945)
2. Công cuộc chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn quốc
c) Cao trào kháng Nhật cứu nước và những hoạt động chuẩn bị cuối cùng cho Tổng khởi nghĩa (từ tháng 3 đến giữa tháng 8 - 1945)
Cao trào kháng Nhật cứu nước và những hoạt động chuẩn bị cuối cùng tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền diễn ra như thế nào?
Hoạt động 4
Hình 8.2
Ảnh
Kết luận 4
Ảnh
Kết luận 4
- Ngày 12/3, Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương ra chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, phát động cao trào “Kháng Nhật cứu nước” làm tiền đề cho cuộc tổng khởi nghĩa, cao trào đã phát triển mạnh mẽ và rộng khắp trên cả nước. -  Ngày 15/4/1945, Hội nghị Quân sự cách mạng Bắc Kì quyết định thống nhất Cứu quốc quân và Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân thành Việt Nam Giải phóng quân, phát triển hơn nữa các lực lượng vũ trang và nửa vũ trang, xây dựng căn cứ địa kháng Nhật,..
Kết luận 4
Ảnh
Kết luận 4
-  Tháng 5/1945, lãnh tụ Hồ Chí Minh rời Pác Bó về Tân Trào (Tuyên Quang). Theo chỉ thị của Hồ Chí Minh, Khu giải phóng Việt Bắc được thành lập, trở thành căn cứ địa chính của cách mạng cả nước 
3. Diễn biến chính của Cách mạng tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa
a) Diễn biến chính của Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945
3. Diễn biến chính của Cách mạng tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa
a) Diễn biến chính của Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945
- Hãy trình bày diễn biến chính của Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945. - Theo em, sự nhạy bén, sáng suốt của Đảng Cộng sản Đông Dương và Tổng bộ Việt Minh trong lãnh đạo Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 được thể hiện qua những sự kiện nào?
Hoạt động 5
Hình 8.3
Ảnh
Hình 8.4
Ảnh
Kết luận 5.1 (Diễn biến chính)
Ảnh
Kết luận 5.1
Diễn biến chính của Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945: - Ngày 14/8: Một số cấp bộ Đảng và tổ chức Việt Minh đã phát động nhân dân khởi nghĩa giành chính quyền. - Ngày 16/8: Võ Nguyên Giáp chỉ huy một đơn vị Giải phóng quân xuất phát từ Tân Trào tiến và giải phóng thị xã Thái Nguyên, mở đường tiến về Hà Nội. - Ngày 18/8: Nhân dân Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành được chính quyền ở tỉnh lị sớm nhất trong cả nước. - Ngày 19/8: Tại Hà Nội, quần chúng cách mạng có sự hỗ trợ của các đội tự vệ chiến đấu lần lượt chiếm Phủ Khâm sai, Sở Cảnh sát Trung ương, Trại Bảo an binh,... Đến tối, cuộc khởi nghĩa giành thắng lợi hoàn toàn.
Kết luận 5.1 (Diễn biến chính)
Ảnh
Kết luận 5.1
- Ngày 23/8: Tại Huế, hàng vạn nhân dân nội, ngoại thành thành phố Huế kéo về biểu tình thị uy, chiếm các công sở, giành chính quyền về tay nhân dân. - Ngày 25/8: Tại Sài Gòn, tối 24 – 8, cuộc khởi nghĩa cơ bản giành thắng lợi. Ngày 25 – 8, mít tinh khổng lồ chào mừng thắng lợi của cuộc khởi nghĩa chính quyền cách mạng ra mắt nhân dân. - Ngày 28/8: Đồng Nai Thượng và Hà Tiên là 2 tỉnh cuối cùng giành được chính quyền.
Kết luận 5.2
Ảnh
Kết luận 5.2
 Sự nhạy bén, sáng suốt của Đảng Cộng sản Đông Dương và Tổng bộ Việt Minh trong lãnh đạo Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 thể hiện qua: - Chuẩn bị về chủ trương, đường lối cách mạng: trong những năm 1939 – 1941, Đảng ta đí nhanh chóng có chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược  - Chuẩn bị về lực lượng chính trị: với việc thành lập Mặt trận Việt Minh bao gồm các tổ chức quần chúng có tên chung là “Hội cứu quốc”
Kết luận 5.2
Ảnh
- Chuẩn bị về lực lượng vũ trang và xây dựng căn cứ cách mạng: Đảng ta và lính tụ Nguyễn Ái Quốc đí chọn các tỉnh miền núi phía Bắc như Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn… để xây dựng căn cứ địa cách mạng. - Nhạy bén nắm bắt thời cơ:  +  Ngay khi phát xít Nhật nổ súng lật đổ thực dân Pháp ở Đông Dương (9/3/1945), với Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” (12/3/1945), Hội nghị Thường vụ mở rộng do Tổng Bí thư Trường Chinh chủ trì đí nhận định tình hình và dự đoán hai tình huống có thể diễn ra và tạo nên một thời cơ “vàng” để nhân dân ta đứng dậy giành chính quyền. +  Xác định chính xác thời điểm và phạm vi tiến hành khởi nghĩa.
b) Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời 
3. Diễn biến chính của Cách mạng tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa
b) Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời như thế nào?
- Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời như thế nào? - Khai thác tư liệu 3 và hãy xác định nội dung chính của tư liệu.
Hoạt động 6
Hình 8.5 (Quảng trường Ba Đình (HN) 2/9/1945)
Ảnh
Tư liệu 3
Ảnh
Kết luận 6.1 (Sự ra đời)
Ảnh
Kết luận 6.1
-  Ngày 25/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng với Trung ương Đảng và Uỷ ban Dân tộc giải phóng Việt Nam từ Tân Trào về đến Hà Nội. Hồ Chí Minh soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập, chuẩn bị mọi công việc để Chính phủ lâm thời ra mắt quốc dân. -  Ngày 2/9, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), trước cuộc mít tinh lớn của hàng vạn nhân dân Thủ đô và các vùng lân cận, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
Kết luận 6.2 (Nội dung chính của tư liệu)
Ảnh
Kết luận 6.2
Nội dung chính của tư liệu: khẳng định quyền tự do, độc lập của dân tộc Việt Nam trước toàn thể nhân dân Việt Nam và toàn thế giới. Không chỉ là tuyên ngôn về độc lập, tự do của dân tộc mà còn là tuyên ngôn về tinh thần yêu chuộng hoà bình của Việt Nam.
4. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Tám năm 1945
Hoạt động 7
4. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Tám năm 1945
Hoạt động 7 
Hãy nêu nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Tám năm 1945.
Ảnh
a) Nguyên nhân thắng lợi
Ảnh
a) Nguyên nhân thắng lợi
- Nguyên nhân khách quan: Chiến thắng của Hồng quân Liên Xô và quân Đồng minh trong cuộc chiến tranh chống phát xit, nhất là chiến thắng quân phiệt Nhật Bản đã cổ vũ tinh thần, củng cố niềm tin và tạo thời cơ để nhân dân ta đứng lên tổng khởi nghĩa.
a) Nguyên nhân thắng lợi
Ảnh
a) Nguyên nhân thắng lợi
- Nguyên nhân chủ quan: + Truyền thống yêu nước, đấu tranh chống ngoại xâm của nhân dân Việt Nam. + Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, đứng đầu là chủ tịch Hồ Chí Minh. + Quá trình chuẩn bị chu đáo cho Cách mạng tháng Tám trong suốt 15 năm. + Sự đồng lòng của toàn dân; chỉ đạo linh hoạt của các cấp bộ Đảng, Việt Minh để chớp thời cơ giành chính quyền.
b) Ý nghĩa lịch sử
Ảnh
b) Ý nghĩa lịch sử
*Đối với dân tộc Việt Nam - Phá tan xiềng xích nô lệ của Pháp-Nhật, lật nhào ngai vàng phong kiến, lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. - Mở  ra kỷ nguyên mới của dân tộc-kỉ nguyên độc lập, tự  do; giải phóng dân tộc gắn liền với giải phóng xã hội. - Đảng Cộng sản Đông Dương trở thành một Đảng cầm quyền, chuẩn bị điều kiện cho những thắng lợi  tiếp theo. *Đối với thế giới: - Góp phần vào chiến thắng chủ nghĩa phát xít trong Chiến tranh thế giới thứ hai. - Cổ vũ mạnh mẽ tinh thần đấu tranh của các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc trên thế giới, đặc biệt là nhân dân hai nước Cam-pu-chia và Lào.
Luyện tập
Câu 1
Ảnh
LUYỆN TẬP
Câu 1: Lập bảng thống kê về những sự kiện chính trong Cách mạng tháng Tám năm 1945 (theo gợi ý dưới đây vào vở)
Ảnh
Câu 2
Ảnh
LUYỆN TẬP
Câu 2: Hãy đánh giá vai trò của Đảng Cộng sản Đông Dương trong Cách mạng tháng Tám năm 1945.
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
VẬN DỤNG
Tìm hiểu và chia sẻ thông tin về cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền tháng Tám năm 1945 ở địa phương em (tỉnh hoặc thành phố).
Tổng kết
Củng cố
Ảnh
CỦNG CỐ
Đọc lại bài đã học. Làm bài trong SBT. Chuẩn bị bài có tiết sau.
Cảm ơn
Ảnh