BÀI 7. LĂNG KÍNH
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 7. LĂNG KÍNH
Mở đầu
Mở đầu
Mở đầu
Ánh sáng từ đèn sợi đốt sau khi đi qua lăng kính tạo thành một chùm sáng có màu từ đỏ đến tím như hình bên. Lăng kính có tác dụng gì trong hiện tượng này?
Ảnh
Trả lời
Lăng kính có tác dụng phân tích chùm ánh sáng đa sắc thành các chùm ánh sáng đơn sắc.
Cấu tạo của lăng kính
Cấu tạo của lăng kính
Cấu tạo của lăng kính
Lăng kính là một khối trong suốt, đồng chất, được giới hạn bởi hai mặt phẳng không song song, thường có dạng lăng trụ hình tam giác. Về phương diện quang hình học, một lăng kính được đặc trưng bởi: góc chiết quang A; chiết suất n của chất làm lăng kính.
Ảnh
Hoạt động
Hoạt động
Hãy chỉ ra góc chiết quang, mặt bên, cạnh và đáy của lăng kính có trong phòng thí nghiệm.
Trả lời
Trả lời
Ảnh
Hiện tượng tán sắc ánh sáng
Hoạt động
Hoạt động
Thí nghiệm 1: Tìm hiểu hiện tượng tán sắc ánh sáng Chuẩn bị: - Lăng kính gắn trên giá (1); - Đèn chiếu ánh sáng trắng có khe hẹp (2); - Màn hứng chùm sáng (3); - Nguồn điện và dây nối (4); - Tấm kính lọc sắc màu đỏ và tấm kính lọc sắc màu tím (5). Tiến hành: - Bố trí thí nghiệm như Hình 7.4. - Chiếu chùm ánh sáng trắng từ đèn vào mặt bên của lăng kính, dùng màn chắn dịch chuyển phía sau lăng kính để hứng vệt sáng trên màn.
Thực hiện các yêu cầu và trả lời câu hỏi sau:
Thực hiện các yêu cầu và trả lời câu hỏi sau: 1. Mô tả đường đi của tia sáng qua lăng kính mà em quan sát được. 2. Viết ra thứ tự các màu trên màn. 3. Những màu sắc khác nhau cho biết điều gì về thành phần của chùm ánh sáng chiếu tới?
Trả lời
Trả lời
1. Ánh sáng truyền từ đèn chiếu có khe hẹp đi qua lăng kính và đến màn chắn. 2. Những màu sắc có trên màn: Đỏ, da cam, vàng, lục, lam, chàm, tím. 3. Những màu sắc khác nhau cho biết thành phần tạo nên chùm sáng.
Ảnh
Hiện tượng tán sắc ánh sáng
Hiện tượng tán sắc ánh sáng
Hiện tượng tác sắc ánh sáng là khi chiếu một chùm ánh sáng trắng hẹp đi qua lăng kính, ta sẽ thu được dài màu từ đỏ đến tím. Dải màu này là quang phổ của ánh sáng trắng. - Lăng kính có tác dụng tách riêng các chùm sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho mỗi chùm đi theo một phương khác nhau => Lăng kính tạo được quang phổ của ánh sáng trắng. - Ánh sáng đơn sắc là ánh sáng có một màu nhất định và không bị tán sắc khi đi qua lăng kính.
Ảnh
Hoạt động
Hoạt động
Thí nghiệm 2: Chuẩn bị: Dụng cụ thí nghiệm như thí nghiệm 1. Tiến hành: - Bố trí thí nghiệm như hình 7.4 - Chiếu ánh sáng trắng từ đèn vào mặt bên của lăng kính. - Lần lượt dùng kính lọc sắc màu đỏ và màu tím chắn vào khe hẹp của nguồn sáng. - Dùng màn chắn dịch chuyển phía sau lăng kính để hứng vệt sáng trên màn.
Ảnh
Thực hiện các yêu cầu và trả lời câu hỏi sau:
Thực hiện các yêu cầu và trả lời câu hỏi sau: 1. Khi chiếu ánh sáng qua tấm kính lọc sắc đến mặt bên lăng kính, ánh sáng có bị tách thành nhiều màu không? 2. So sánh góc lệch của tia sáng màu đỏ và màu tím.
Trả lời
Trả lời
1. Khi chiếu ánh sáng qua tấm kính lọc sắc đến mặt bên lăng kính, ánh sáng không bị tách thành nhiều màu. - Tấm kính lọc sắc màu đỏ cho ánh sáng màu đỏ truyền qua tới lăng kính và không bị tán sắc khi đi qua lăng kính mà chỉ bị lệch 1 góc về phía đáy lăng kính. - Tấm kính lọc sắc màu tím cho ánh sáng màu tím truyền qua tới lăng kính và không bị tán sắc khi đi qua lăng kính mà chỉ bị lệch 1 góc về phía đáy lăng kính. 2. Ánh sáng màu tím có góc lệch lớn hơn ánh sáng màu đỏ.
Câu hỏi
Câu hỏi
Ở hoạt động khởi động, hãy giải thích sự tán sắc ánh sáng mặt trời qua lăng kính.
Trả lời
Trả lời
Ánh sáng mặt trời qua lăng kính sẽ bị tách ra thành chùm sáng có màu biến thiên liên tục từ đỏ đến tím vì ánh sáng mặt trời là ánh sáng trắng (hỗn hợp của tất cả ánh sáng đơn sắc, trong đó có bảy màu cơ bản: đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím).
Sự truyền ánh sáng đơn sắc qua lăng kính
Giải thích hiện tượng ảo ảnh
Sự truyền ánh sáng đơn sắc qua lăng kính
- Khi tia sáng truyền từ không khí đến mặt bên của lăng kính thì tia ló ra khỏi lăng kính lệch về phía đáy so với tia tới. - Chiết suất của lăng kính đối với các ánh sáng đơn sắc khác nhau là khác nhau, chiết suất lớn nhất với tia tím, chiết suất nhỏ nhất với tia đỏ nên tia đỏ lệch ít nhất, tia tím lệch nhiều nhất.
Ảnh
Hoạt động
Hoạt động
Quan sát Hình 7.6 và cho biết: 1. Khi ánh sáng truyền từ không khí vào lăng kính, tại sao tia khúc xạ IJ lệch gần pháp tuyến hơn so với tia tới SI? 2. Khi ánh sáng truyền từ lăng kính ra không khí, tại sao tia khúc xạ JR lệch xa pháp tuyến hơn so với tia tới IJ? 3. Dựa vào sự truyền sáng qua lăng kính, hãy giải thích hiện tượng tán sắc ánh sáng. Biết rằng chiết suất của lăng kính đối với các ánh sáng đơn sắc khác nhau là khác nhau, chiết suất lớn nhất với tia tím, chiết suất nhỏ nhất với tia đỏ.
Ảnh
Trả lời
Trả lời
1. Khi ánh sáng truyền từ không khí vào lăng kính, tia khúc xạ IJ lệch gần pháp tuyến hơn so với tia tới SI vì ánh sáng truyền từ môi trường kém chiết quang sang môi trường chiết quang hơn (Latex(n_21) > 1). 2. Khi ánh sáng truyền từ lăng kính ra không khí, tia khúc xạ JR lệch xa pháp tuyến hơn so với tia tới IJ vì ánh sáng truyền từ môi trường chiết quang hơn sang môi trường kém chiết quang (Latex(n_21) < 1). 3. Lăng kính có tác dụng phân tách chùm ánh sáng phức tạp (chùm ánh sáng trắng) thành những chùm ánh sáng đơn sắc khác nhau nên khi ánh sáng trắng chiếu qua lăng kính sẽ bị phân tích thành các ánh sáng đơn sắc. Hơn nữa chiết suất của lăng kính đối với các ánh sáng đơn sắc khác nhau là khác nhau, chiết suất lớn nhất với tia tím, chiết suất nhỏ nhất với tia đỏ nên chùm ánh sáng đỏ bị lệch ít nhất và chùm ánh sáng tím bị lệch nhiều nhất.
Câu hỏi
Câu hỏi
1. Hình vẽ nào trong Hình 7.7 chỉ đúng đường đi của tia sáng qua lăng kính khi lăng kính đặt trong không khí? 2. Một lăng kính thủy tinh có chiết suất n = 1,41. Mặt phẳng tiết diện chính của lăng kính là tam giác đều ABC. Chiếu một tia sáng nằm trong mặt phẳng tiết diện chính tới mặt bên AB của lăng kính với góc tới i1 = 45°. Vẽ đường truyền của tia sáng qua lăng kính.
Ảnh
Trả lời
Trả lời
1. Hình vẽ đúng là Hình C vì: - Ánh sáng truyền từ không khí vào lăng kính Latex(n_21) > 1 nên tia khúc xạ bị lệch lại gần pháp tuyến hơn. - Ánh sáng truyền từ lăng khí ra không khí Latex(n_21) < 1 nên tia khúc xạ bị lệch xa pháp tuyến hơn và kết quả cho tia ló sẽ lệch về phía đáy của lăng kính. 2.
Ảnh
Màu sắc của vật
Màu sắc của vật
Màu sắc của vật
Màu sắc của một vật được nhìn thấy phụ thuộc vào màu sắc của ánh sáng bị vật đó hấp thụ và phản xạ. - Dưới ánh sáng trắng, vật có màu là do nó phản xạ ánh sáng màu đó vào mắt ta và hấp những màu còn lại. - Vật màu đen hấp thụ tất cả các ánh sáng màu và không có ánh sáng phản xạ. Ta nhận ra vật có màu đen vì nó được đặt bên cạnh những vật có màu sắc khác nhau.
Ảnh
Hoạt động
Hoạt động
1. Nhớ lại kiến thức đã học, khi nào mắt ta nhìn thấy một vật? 2. Khi chúng ta thấy các vật màu xanh, đỏ, trắng thì có ánh sáng màu nào truyền từ vật tới mắt ta? 3. Ban đêm, khi không có nguồn sáng, ta nhìn thấy các vật có màu gì?
Trả lời
Trả lời
1. Mắt ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật truyền đến mắt ta. 2. Khi chúng ta thấy các vật màu xanh, đỏ, trắng thì có ánh sáng màu xanh, đỏ, trắng truyền từ các vật đó vào mắt ta. 3. Ban đêm, khi không có nguồn sáng, ta nhìn thấy các vật có màu đen.
Trong thực tế
- Trong thực tế, người ta còn có thể tạo ra ánh sáng đơn sắc bằng cách chiếu ánh sáng trắng qua một tấm lọc màu (tấm lọc màu có thể là tấm kính màu hoặc mảnh giấy bóng có màu). Tấm lọc màu nào thì hấp thụ ít ánh sáng có màu đó nhưng hấp thụ mạnh ánh sáng có màu khác.
Ảnh
Câu hỏi
Câu hỏi
1. Em hãy biểu diễn các tia sáng đến mắt đối với vật ta quan sát thấy màu trắng (Hình 7.9). 2. Quan sát bông hoa hướng dương (Hình 7.10), giải thích tại sao chúng ta nhìn thấy cánh hoa màu vàng, lá màu xanh và phần nhụy có màu nâu.
Ảnh
Ảnh
Trả lời
Trả lời
1. 2. - Chúng ta nhìn thấy cánh hoa màu vàng vì có chùm ánh sáng màu vàng từ cánh hoa truyền tới mắt ta. - Chúng ta nhìn thấy lá màu xanh vì có chùm ánh sáng màu xanh từ lá truyền tới mắt ta. - Chúng ta nhìn thấy phần nhụy có màu nâu vì có chùm ánh sáng màu nâu từ nhụy truyền tới mắt ta.
Ảnh
Cảm ơn
Cảm ơn
Ảnh