BÀI 45. DI TRUYỀN LIÊN KẾT
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 45. DI TRUYỀN LIÊN KẾT
Mở đầu
Mở đầu
Mở đầu
Khi làm thí nghiệm trên ruồi giấm, quan sát thấy có hiện tượng tính trạng thân xám thường di truyền cùng cánh dài, tính trạng thân đen thường di truyền cùng cánh cụt. Đây là hiện tượng gì?
Trả lời
Hiện tượng tính trạng thân xám thường di truyền cùng cánh dài, tính trạng thân đen thường di truyền cùng cánh cụt được gọi là di truyền liên kết.
Quy luật di truyền liên kết
Thí nghiệm của Morgan
Thí nghiệm của Morgan
Thomas Hunt Morgan (1866-1945) là nhà di truyền học người Mĩ, ông là người đầu tiên phát hiện hiện tượng di truyền liên kết trên ruồi giấm vào năm 1910. Cách tiến hành và kết quả thí nghiệm của Morgan được trình bày dưới đây:
Ảnh
Hoạt động
Hoạt động
Dựa vào kết quả thí nghiệm, trả lời các câu hỏi sau: 1. Phép lai trên gồm những tính trạng nào? 2. Trong phép lai trên, nếu các tính trạng di truyền theo quy luật di truyền của Mendel thì kết quả phép lai sẽ có bao nhiêu kiểu hình? 3. Em có nhận xét gì về sự di truyền của các tính trạng trong phép lai trên?
Trả lời
Trả lời
1. Phép lai trên gồm 2 tính trạng là: tính trạng màu sắc thân (gồm 2 kiểu hình thân xám, thân đen) và tính trạng kích thước cánh (gồm 2 kiểu hình cánh dài, cánh cụt). 2. Trong phép lai trên, nếu các tính trạng di truyền theo quy luật di truyền của Mendel thì kết quả phép lai sẽ có 4 kiểu hình với tỉ lệ1:1:1:1. 3. Nhận xét về sự di truyền của các tính trạng trong phép lai trên: Trong phép lai của Morgan, tính trạng thân xám luôn di truyền cùng cánh dài, tính trạng thân đen luôn di truyền cùng cánh cụt; hai cặp gene quy định hai tính trạng này không phân li độc lập, nghĩa là hai cặp gene này không nằm trên hai cặp NST tương đồng khác nhau mà cùng nằm trên một cặp NST tương đồng và di truyền cùng nhau.
Giải thích thí nghiệm
Giải thích thí nghiệm
P thuần chủng, F1 thu được 100% ruổi thân xám, cánh dài, nên thân xám và cánh dài là tính trạng trội, thân đen và cánh cụt là tính trạng lặn. Nếu gene quy định các tính trạng màu thân và chiều dài cánh phân li độc lập thì kết quả phép lai phân tích một tính trạng có tỉ lệ kiểu hình là 1:1, phép lai phân tích hai tính trạng có tỉ lệ kiểu hình là 1:1:1:1. Trong khi đó, kết quả phép lai phân tích trên chỉ thu được hai loại kiểu hình với tỉ lệ 1:1 nên tính trạng màu thân và chiều dài cánh không di truyền theo quy luật phân li độc lập.
Tính trạng thân xám
Tính trạng thân xám luôn đi cùng với tính trạng cánh dài, tính trạng thân đen luôn đi cùng với tính trạng cánh cụt nên hai cặp gene quy định hai tính trạng này cùng nằm trên một cặp NST tương đồng và di truyền cùng nhau. Cặp gene Bb và Vv cùng nằm trên một cặp NST tương đồng. Sự di truyền của hai cặp gene quy định tính trạng màu thân và chiều dài cánh di truyền theo quy luật liên kết gene. Sự phân li và tổ hợp của hai cặp gene nằm trên một cặp NST tương đồng trong giảm phân và thụ tinh được thể hiện ở Hình 45.1.
Hình 45.1
Ảnh
Hoạt động
Hoạt động
Vì sao cơ thể F1 trong thí nghiệm của Morgan giảm phân chỉ hình thành hai loại giao tử?
Trả lời
Cơ thể F1 trong thí nghiệm của Morgan giảm phân chỉ hình thành hai loại giao tử vì hai cặp gene quy định hai tính trạng màu sắc thân và chiều dài cánh cùng nằm trên một cặp NST tương đồng và phân li cùng nhau khi giảm phân hình thành giao tử. Do đó, F1 giảm phân chỉ tạo 2 loại giao tử.
Hoạt động
Hoạt động
Trình bày khái niệm di truyền liên kết
Trả lời
Khái niệm di truyền liên kết: Di truyền liên kết là hiện tượng các gene quy định các tính trạng cùng nằm trên một NST có xu hướng di truyền cùng nhau trong quá trình giảm phân.
Hoạt động
Hoạt động
Dựa vào kiến thức đã học, phân biệt quy luật di truyền liên kết với quy luật di truyền phân li độc lập bằng cách hoàn thành vào vở theo mẫu Bảng 45.1.
Ảnh
Trả lời
Trả lời
Phân biệt quy luật di truyền liên kết với quy luật di truyền phân li độc lập: Bảng 45.1. Phân biệt di truyền liên kết với di truyền phân li độc lập
Ảnh
Ứng dụng về di truyền liên kết
Ứng dụng về di truyền liên kết
Ứng dụng về di truyền liên kết
Di truyền liên kết đảm bảo sự di truyền bền vững của nhóm tính trạng luôn đi cùng với nhau, nên trong chọn giống, người ta có thể ứng dụng để chọn được những nhóm tính trạng tốt luôn đi cùng với nhau, phù hợp với mục tiêu sản xuất của con người. Hiện nay, các nhà khoa học đã thiết lập được bản đồ gene, biết vị trí gene trên NST của nhiều loài. Việc xác định được vị trí gene trên NST có nhiều ý nghĩa trong nông nghiệp. Con người có thể lựa chọn và chuyển những gene quy định tính trạng tốt nằm trên cùng một NST để tạo thành nhóm tính trạng tốt di truyền cùng nhau. Ví dụ: Chuyển gene để tạo thành nhóm gene quy định cây trồng có sức đề kháng với thuốc diệt cỏ, thuốc diệt côn trùng, tăng sản lượng hoặc nâng cao giá trị dinh dưỡng.
Câu hỏi
Câu hỏi
Di truyền liên kết có ý nghĩa như thế nào trong nông nghiệp? Nêu ví dụ
Trả lời
Trong sản xuất nông nghiệp, người ta có thể ứng dụng quy luật di truyền liên kết để chọn được những nhóm tính trạng tốt luôn đi cùng với nhau, phù hợp với mục tiêu sản xuất của con người.
Ý nghĩa di truyền học của giảm phân
- Ví dụ: + Chuyển gene để tạo thành nhóm gene quy định cây trồng có sức đề kháng với thuốc diệt cỏ, thuốc diệt côn trùng, tăng sản lượng hoặc nâng cao giá trị dinh dưỡng. + Ở ngô, gene oy1 mã hóa enzyme tham gia tổng hợp diệp lục và gene orp2 mã hoá enzyme tham gia chuyển hóa tryptophan đều nằm trên cánh ngắn của nhiễm sắc thể số 10, sự liên kết của hai gene này được ứng dụng trong việc chọn lọc các giống ngô có khả năng quang hợp và chuyển hóa tryptophan cao, tích luỹ nhiều chất dinh dưỡng nhằm tăng năng suất cây trồng.
Cảm ơn
Cảm ơn
Ảnh