BÀI 4. ĐẶC ĐIỂM CỦA CHẤT Ở TRẠNG THÁI RẮN, LỎNG, KHÍ. SỰ BIẾN ĐỔI TRẠNG THÁI CỦA CHẤT
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 4. ĐẶC ĐIỂM CỦA CHẤT Ở TRẠNG THÁI RẮN, LỎNG, KHÍ. SỰ BIẾN ĐỔI TRẠNG THÁI CỦA CHẤT
Khởi động
Khởi động
Khởi động
Trong truyện ngụ ngôn Ê – dốp (Aesop), để uống được nước, một con quạ cố gắng gắp từng viên sỏi thả vào chiếc bình chứa nước. Theo em, con quạ có thể uống được nước không? Vì sao?
Trả lời
Theo em, con quạ có thể uống được nước. Vì khi con quạ cố gắng gắp từng viên sỏi thả vào chiếc bình chứa nước sẽ làm cho nước trong bình từ từ dâng lên. Khi nước dâng lên đến miệng lọ, con quạ có thể uống được nước.
Ảnh
Đặc điểm của chất ở trạng thái rắn, lỏng, khí
Hoạt động khám phá 1
Hoạt động khám phá 1
Sắp xếp các chất: muối ăn, hơi nước, nhôm, ni-tơ (nitrogen), nước uống, dầu ăn, giấm ăn, ô-xi (oxygen), thuỷ tinh (ở nhiệt độ bình thường) vào vị trí thích hợp theo bảng gợi ý dưới đây.
Ảnh
Trả lời
Ảnh
Hoạt động khám phá 2
Hoạt động khám phá 2
Bơm cùng một lượng khí vào hai quả bóng bay khác nhau (hình 2). Quan sát hình và cho biết chất ở trạng thái khí có hình dạng xác định hay có hình dạng của vật chứa nó. Quan sát hình 3 và nhận xét vị trí của ruột bơm tiêm cố định hay thay đổi khi bơm tiêm chứa cùng một lượng không khí. Từ đó rút ra kết luận: chất ở trạng thái khí chiếm khoảng không gian xác định hay không xác định.
Ảnh
Ảnh
Trả lời
Trả lời
Từ hình 2 cho biết: chất ở trạng thái khí có hình dạng của vật chứa nó. Từ hình 3 cho biết:
a. Hút không khí vào bơm tiêm: Vị trí của ruột bơm tiêm thay đổi vì không khí đi vào bơm tiêm làm thay đổi vị trí của ruột bơm tiêm. d. Bịt kín đầu bơm tiêm rồi ấn ruột bơm tiêm: Vị trí của ruột bơm tiêm cố định vì khí không thoát ra ngoài. Kết luận: Chất ở trạng thái khí chiếm khoảng không gian không xác định.
Hoạt động khám phá 3
Hoạt động khám phá 3
Chất ở trạng thái lỏng có hình dạng xác định hay có hình dạng của vật chứa nó? So sánh lượng nước trong ống đong và bình tam giác. Từ đó, rút ra kết luận: chất ở trạng thái lỏng chiếm khoảng không gian xác định hay không xác định.
Rót vào ống đong 100ml nước, sau đó đổ toàn bộ nước trong ống đong vào bình tam giác (hình 4). Quan sát hình và cho biết:
Ảnh
Trả lời
Trả lời
Chất ở trạng thái lỏng không có hình dạng xác định. Lượng nước trong ống đong và bình tam giác bằng nhau. Từ đó, rút ra kết luận: chất ở trạng thái lỏng chiếm khoảng không gian xác định.
Hoạt động khám phá 4
Hoạt động khám phá 4
Quan sát hình 5 và cho biết, viên đá có hình dạng xác định hay có hình dạng của vật chứa nó. Thả lần lượt viên đá vào cốc ở hình 6a và cốc ở hình 6b. Quan sát hình 6. Từ đó rút ra kết luận: chất ở trạng thái rắn chiếm khoảng không gian xác định hay không xác định.
Nhận xét mực nước trước và sau khi thả viên đá. Giải thích. So sánh lượng nước dâng lên ở hai cốc (hình 6a, 6b) sau khi thả viên đá.
Ảnh
Ảnh
Trả lời
Trả lời
Mực nước sau khi thả viên đá cao hơn mực nước trước khi thả viên đá. Lượng nước dâng lên ở hai cốc (hình 6a, 6b) sau khi thả viên đá bằng nhau.
Hình 5 cho biết, viên đá có hình dạng xác định. Hình 6 cho biết: Kết luận: Chất ở trạng thái rắn chiếm khoảng không gian xác định.
Hoạt động luyện tập, vận dụng 1
Hoạt động luyện tập, vận dụng 1
Người ta đã vận dụng đặc điểm nào của chất ở trạng thái rắn trong trò chơi xếp hình ở hình 7?
Ảnh
Trả lời
Người ta đã vận dụng đặc điểm của chất ở trạng thái rắn trong trò chơi xếp hình ở hình 7 là chất rắn có hình dạng xác định.
Hoạt động luyện tập, vận dụng 2
Hoạt động luyện tập, vận dụng 2
Con quạ trong hoạt động mở đầu đã làm gì để nước dâng lên trong bình? Lượng nước dâng lên thể hiện rõ đặc điểm nào của chất ở trạng thái rắn?
Ảnh
Trả lời
Con quạ trong hoạt động mở đầu đã cố gắng gắp từng viên sỏi thả vào chiếc bình chứa nước để nước dâng lên trong bình. Lượng nước dâng lên thể hiện rõ đặc điểm của chất ở trạng thái rắn là: chất ở trạng thái rắn chiếm khoảng không gian xác định.
Sự biến đổi trạng thái của chất
Hoạt động khám phá 1
Hoạt động khám phá 1
Thí nghiệm tìm hiểu sự biến đổi trạng thái (sự chuyển thể) của nến. Chuẩn bị: nến vụn, 1 bát sứ chịu nhiệt, 1 đũa thuỷ tinh, 1 kiềng sắt, 1 lưới tản nhiệt, 1 cốc nến, 1 bật lửa. Tiến hành: Quan sát và nhận xét sự biến đổi trạng thái của nến vụn dưới tác dụng của nhiệt.
Cho một ít nến vụn vào bát sứ và đặt bát lên kiềng sắt có lưới tản nhiệt Đốt nến và đun nóng bát sứ đến khi nến trong bát chảy lỏng Tắt nến, để nguội bát sứ và dùng đũa thuỷ tinh đẩy nhẹ lớp nến trong bát
Trả lời
Ảnh
Trả lời
Sự biến đổi trạng thái của nến vụn dưới tác dụng của nhiệt: Nến ở thể rắn (hình 8a) → Nến ở thể lỏng (hình 8b) → Nến ở thể rắn (hình 8c).
Hoạt động khám phá 2
Hoạt động khám phá 2
Đọc thông tin và mô tả sự biến đổi trạng thái của cồn trong quá trình sử dụng. Cồn là chất lỏng, dễ bay hơi ở nhiệt độ phòng, thường được sử dụng để sát trùng trong y tế.
Trả lời
Sự biến đổi trạng thái của cồn trong quá trình sử dụng: Cồn trong lọ ở thể lỏng. Nếu mở lọ, sử dụng cồn, cồn dễ bay hơi, cồn chuyển sang thể khí.
Hoạt động khám phá 3
Hoạt động khám phá 3
Nêu ví dụ mà em biết về sự biến đổi trạng thái của chất trong đời sống hằng ngày.
Trả lời
Ví dụ mà em biết về sự biến đổi trạng thái của chất trong đời sống hằng ngày:
Nước ở thể lỏng, đem bỏ vào tủ đá, nước chuyển thành thể rắn; đun sôi nước, nước chuyển sang trạng thái hơi. Khi mở lọ nước hoa, em sẽ ngửi thấy mùi thơm (Nước hoa chuyển từ thể lỏng sang thể khí do nước hoa dễ bay hơi).
Hoạt động luyện tập, vận dụng 1
Giải thích vì sao người ta sử dụng cồn là thành phần chính trong nước rửa tay khô?
Hoạt động luyện tập, vận dụng 1
Lời giải
Người ta sử dụng cồn là thành phần chính trong nước rửa tay khô vì cồn có tác dụng sát khuẩn cực nhanh và cồn là chất dễ bay hơi sẽ ít gây ra tác dụng phụ trên da khi sử dụng.
Hoạt động luyện tập, vận dụng 2
Đọc thông tin và giải thích vì sao trong tương lai gấu Bắc Cực có thể không còn nơi để sinh sống? Nhiệt độ trung bình của Trái Đất đang tăng lên do tình trạng ô nhiễm không khí. Sự thay đổi nhiệt độ này khiến băng ở Bắc Cực tan ra (hình 10). Nếu quá trình này tiếp diễn trong thời gian dài thì gấu Bắc Cực có thể biến mất trong tương lai, vì không còn nơi để sinh sống.
Hoạt động luyện tập, vận dụng 2
Ảnh
Trả lời
Trả lời
Gấu Bắc Cực sống ở Bắc Cực có nhiệt độ rất thấp, đóng băng quanh năm nhưng nhiệt độ trung bình của Trái Đất đang tăng lên do tình trạng ô nhiễm không khí. Sự thay đổi nhiệt độ này khiến băng ở Bắc Cực tan ra nên gấu Bắc Cực có thể không còn nơi để sinh sống.
Em đã học
Em đã học
Các chất có thể tồn tại ở trạng thái rắn, lỏng hoặc khí. Chất ở trạng thái rắn thường có hình dạng xác định và chiếm khoảng không gian xác định. Chốt ở trạng thái lỏng không có hình dạng xác định và chiếm khoảng không gian xác định. Chất ở trạng thái khí không có hình dạng xác định và chiếm khoảng không gian không xác định (chiếm toàn bộ không gian bên trong vật chứa). Ở nhiệt độ phù hợp, chất có thể biến đổi từ trọng thái này sang trạng thái khác.
Em có thể
Em có thể
Em có thể
Vận dụng sự biến đổi trạng thái của chất để tạo các hình dạng khác nhau từ nến.
Cảm ơn
Cảm ơn
Ảnh