BÀI 10: TRIỀU TRẦN XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC VÀ KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN MÔNG - NGUYÊN XÂM LƯỢC
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
Hình vẽ
BÀI 10: TRIỀU TRẦN XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC VÀ KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN MÔNG - NGUYÊN XÂM LƯỢC
Mục tiêu bài học
Mục tiêu bài học
Ảnh
Mục tiêu bài học
• Sưu tầm và giới thiệu được một số tư liệu lịch sử (câu chuyện, văn bản, tranh ảnh,...) liên quan đến Triều Trần và cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên. • Trình bày được những nét chính về lịch sử Việt Nam thời nhà Trần thông qua các câu chuyện về một số nhân vật lịch sử (ví dụ: Trần Nhân Tông, Trần Quốc Tuấn, Phạm Ngũ Lão, Trần Quốc Toản, Yết Kiêu, Dã Tượng, Nguyễn Hiền, Mạc Đĩnh Chi, Chu Văn An,...). • Kể lại được chiến thắng Bạch Đằng có sử dụng tư liệu lịch sử (lược đồ, tranh ảnh, câu chuyện về Trần Quốc Tuấn đánh giặc trên sông Bạch Đằng,...).
Khởi động
Khởi động
Trong tác phẩm Lịch sử nước ta (năm 1942), Bác Hồ viết: "Nhà Trần thống trị giang san Trị yên trong nước, đánh tan giặc ngoài ... Đời Trần văn giỏi võ nhiều, Ngoài dân thịnh vượng, trong triều hiền minh." Theo em, các câu thơ trên nói đến những đóng góp nào của Triều Trần đối với lịch sử dân tộc?
Các câu thơ trên nói đến những đóng góp của Triều Trần trong việc xây dựng đất nước phát triển phồn thịnh, cũng như đánh bại mọi kẻ thù xâm lược để bảo vệ đất nước, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.
Khám phá
1. Triều Trần và công cuộc xây dựng đất nước (Triều Trần và công cuộc xây dựng đất nước)
1. Triều Trần và công cuộc xây dựng đất nước
Năm 1226, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh, Triều Trần được thành lập. Thời nhà Trần, bộ máy nhà nước được tổ chức chặt chẽ. Các vua Triều Trần thường nhường ngôi sớm cho con và xưng là Thái Thượng hoàng, cùng vua quản lí đất nước. Quân đội thời nhà Trần được tổ chức quy củ, chặt chẽ. Triều Trần tiếp tục thực hiện chính sách "ngụ binh ư nông". Nhiều tướng giỏi như: Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trần Nhật Duật, Trần Khánh Dư,... đã có công lớn trong kháng chiến chống ngoại xâm.
Tiếp
Ảnh
Giáo dục, khoa cử thời nhà Trần được chú trọng. Ngoài Quốc Tử Giám ở kinh đô Thăng Long, trường học được mở nhiều ở địa phương. Triều đình tổ chức kì thi Thái học sinh, đặt danh hiệu "Tam khôi" (Trạng nguyên, Bảng nhân, Thám hoa), tôn vinh ba người xuất sắc nhất. Dưới thời nhà Trần, giáo dục, khoa cử đã đào tạo được nhiều nhân tài cho đất nước như: Nguyễn Hiền, Mạc Đĩnh Chi, Chu Văn An,...
Câu hỏi
Ảnh
Đọc thông tin và quan sát các hình 1, 2, em hãy: - Nêu những nét chính về tình hình đất nước dưới thời Trần. - Kể về một nhân vật lịch sử của Triều Trần và đóng góp của nhân vật đó đối với lịch sử dân tộc.
- Những nét chính về tình hình đất nước dưới thời Trần: + Bộ máy nhà nước được tổ chức chặt chẽ. + Quân đội được tổ chức quy củ, chặt chẽ, nhiều tướng giỏi đã có công lớn trong kháng chiến chống ngoại xâm. + Giáo dục, khoa cử được chú trọng, trường học được mở ở nhiều địa phương, đào tạo được nhiều nhân tài cho đất nước.
Tiếp
- Câu chuyện về nhân vật Chu Văn An: + Chu Văn An là người có tính cương trực, học vấn tinh thông, ông được mời ra làm quan nhưng từ chối để về quê mở trường học. + Học trò của ông đỗ đạt cao, có công giúp nước. Nhờ đó, Chu Văn An được mời làm người đứng đầu Quốc Tử Giám, trực tiếp dạy học cho các hoàng tử. + Dưới thời vua Trần Dụ Tông, Chu Văn An đã dâng sớ đòi chém 7 viên quan nịnh thần nhưng vua không nghe, ông liền từ quan và về Hải Dương dạy học, viết sách. - Đóng góp của Chu Văn An đối với lịch sử dân tộc: đóng góp to lớn với sự nghiệp giáo dục nước nhà suốt theo chiều dài lịch sử.
2. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên (Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên)
2. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên
Thời Trần, quân Mông – Nguyên ba lần xâm lược Đại Việt vào các năm 1258, 1285, 1287 – 1288. Triều đình cùng quân dân nhà Trần đã chủ động bàn kế sách đánh giặc và tích cực chuẩn bị kháng chiến. Với tinh thần quyết tâm tiêu diệt giặc, quân dân nhà Trần đã đánh bại quân Mông – Nguyên bằng các chiến thắng quan trọng như Đông Bộ Đầu, Chương Dương (Hà Nội), Tây Kết, Hàm Tử (Hưng Yên),... và đặc biệt là chiến thắng Bạch Đằng. Chiến thắng Bạch Đằng (1288) đã kết thúc hoàn toàn cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên của quân dân Đại Việt. Sự kiện này cũng chứng tỏ tài năng quân sự xuất sắc của Trần Quốc Tuấn.
Lược đồ
Ảnh
Câu hỏi
Ảnh
Đọc thông tin và quan sát các hình từ 3 đến 5, em hãy: - Kể tóm tắt về chiến thắng Bạch Đằng năm 1288. - Kể câu chuyện về một nhân vật có đóng góp trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên.
Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288. - Được tin quân Nguyên kéo về cửa sông Bạch Đằng để đón đoàn thuyền lương, Hưng Đạo Đại Vương đã cho đóng cọc gỗ xuống sông Bạch Đằng. - Ngày 9-4-1288, đoàn thuyền của quân Nguyên đến sông Bạch Đằng. Nhân lúc nước triều lên, Hưng Đạo Đại Vương cho quân ra khiêu chiến rồi giả vờ thua chạy. Quân Nguyên dẫn binh thuyền đuổi theo. Nước triều xuống, thuyền giặc sa vào bãi cọc. Phục binh của quân nhà Trần đổ ra đánh cùng với quân tiếp ứng. Quân Nguyên bị tiêu diệt.
Tiếp
Lá cờ thêu sáu chữ vàng - Nhân vật em yêu thích là Trần Quốc Toản: + Để chuẩn bị cho cuộc kháng chiến sau khi đánh thắng giặc Nguyên lần thứ nhất, nhà vua mở hội nghị Bình Than để bàn kế sách. + Biết tin, Trần Quốc Toản đến xin dự, dù còn nhỏ tuổi những có chí khí, vua đã khen và thưởng cho quả cam. Tuy nhiên Trần Quốc Toản đã vô ý bóp quả cam trong tay vì căm giận quân giặc mà lại không được dự họp. + Sau đó, Trần Quốc Toản tập hợp mọi người luyện tập, rèn vũ khí, viết lên lá cờ sáu chữ “Phá cường địch, bảo hoàng ân” (Phá giặc mạnh, báo ơn vua). Ông tham gia nhiều trận đánh lớn và hy sinh khi mới 18 tuổi.
Luyện tập
Luyện tập
Hoàn thành bảng (theo gợi ý dưới đây vào vở) về một số nét chính của lịch sử Việt Nam dưới Triều Trần.
Ảnh
Tiếp
Ảnh
Giới thiệu về một nhân vật thời nhà Trần và đóng góp của nhân vật đó đối với lịch sử dân tộc thông qua tư liệu mà em sưu tầm được.
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
Sưu tầm tranh ảnh, tư liệu viết,... về một di tích lịch sử liên quan đến Triều Trần còn lại đến ngày nay và chia sẻ với bạn.
Cảm ơn
Dặn dò
Ảnh
- Ôn lại bài cũ - Chuẩn bị Bài 11: Ôn tập
Cảm ơn
Ảnh