Trang bìa
Trang bìa
BÀI 7. KHÁI QUÁT VỀ CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM
Ảnh
Mở bài
Yêu cầu
Học xong bài nà, em sẽ: * Nêu được vị trí địa chiến lược của Việt Nam, phân tích được vai trò, ý nghĩa của chiến tranh bảo vệ tổ quốc trong lịch sử Việt Nam. *Biết cách sưu tầm và sử dụng tư liệu lịch sử để tìm hiểu về các cuộc kháng chiến thắng lợi tiêu biểu của dân tộc Việt Nam. * Trình bày được nội dung chính của các cuộc kháng chiến thắng lợi tiêu biểu và cuộc kháng chiến không thành công về thời gian, địa điểm, đối tượng xâm lược, những trận đánh lớn, kết quả . Giải thích được nguyên nhân chính dẫn đến thắng lợi và nguyên nhân không thành công của một số cuộc kháng chiến chống xâm lược trong lịch sử.
Yêu cầu
* Vận dụng kiến thức đã học, rút ra được những bài học lịch sử cơ bản từ lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam, nhận thức được giá trị của các bài học lịch sử đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay . * Có ý thức trân trọng, tự hào về truyền thống đấu tranh bảo vệ, xây dựng đất nước của dân tộc Việt Nam, tham gia công tác đền ơn đáp nghĩa ở địa phương, sẵn sàng tham gia đóng góp xây dựng, bảo vệ tổ quốc.
Phiến tranh bảo vệ tổ quốc trong lịch sử Việt Nam
Vị trí địa chiến lược của Việt Nam
- Việt Nam nằm ở Đông Nam Á, ở vị trí ngã tư Lục Địa Á- Âu và châu Đại Dương, giữa Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương => Là tuyến đường thông thương quan trọng giữa Trung Quốc và Ấn Độ. - Liền kề Trung Quốc, án Ngữ biển Đông=> Cầu nối Đông Nam Á lục địa với Đông Nam Á hải đảo. - Việt Nam là địa bàn tiền tiêu của Đông Nam Á từ phía Bắc là cửa ngõ để tiến vào bán đảo Trung- Ấn từ phía Đông và Trung Quốc từ phía Nam => Lãnh thổ Việt Nam thường xuyên bị các đối tượng dòm ngó can thiệp hoặc xâm lược. - Việt Nam là địa bàn cạnh tranh địa chính trị, xác lập và mở rộng phạm vi ảnh hưởng của các nước lớn trong khu vực và trên thế giới.
Vị trí - Hình 1
Hình 1. Lược đồ khu vực Đông Nam Á hiện nay
Ảnh
Vai trò ý nghĩa của cuộc chiến tranh bảo vệ tổ quốc trong lịch sử Việt Nam
Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc có vai trò quan trọng với: Sự nghiệp độc lập dân tộc, thống nhất và toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ quốc gia. Quyết định sự tồn vong của quốc gia dân tộc trước các cuộc chiến tranh xâm lược và can thiệp từ bên ngoài. Tác động lớn đến quá trình hình thành quốc gia dân tộc, đến tiến trình lịch sử dân tộc và chính sách quản lý đất nước. Kết quả ảnh hưởng đến tính chất xã hội và công cuộc xây dựng đất nước, phát triển kinh tế, văn hóa có ý nghĩa quan trọng trong việc hình thành và phát triển truyền thống yêu nước, ý chí kiên cường, bất khuất trong đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam, góp phần khơi dậy và củng cố tinh thần đoàn kết, lòng tự hào dân tộc.
Hình 2
Hình 2. Tượng đài Lê Đại Hành, Ngô Quyền ,Trần Quốc Tuấn tại khu di tích Bạch Đằng Giang
Ảnh
Một số cuộc kháng chiến thắng lợi tiêu biể
Kháng chiến chống quân Nam Hán 938
Cuối năm 938, quân Nam Hán do Lưu Hoằng Thảo chỉ huy kéo vào biển Đông Bắc. Trước đó Ngô Quyền đã cho người đóng cọc gỗ đầu nhọn ở cửa sông Bạch Đằng, tạo thành bãi cọc ngầm, khiến quân Nam Hán rơi vào trận địa phục kích của bộ Ngô Quyền bất ngờ và nhanh chóng thất bại. Đầu năm 981, quân Tống với sự chỉ huy của tướng Hầu Nhân Báo tiến hành xâm lược Đại Cồ Việt. Khi tiến vào lãnh thổ Đại Cồ Việt quân Tống liên tục bị chặn đánh. Nhiều trận đánh lớn diễn ra trên sông Lục Đầu, Sông Bạch Đằng dưới chị chỉ huy trực tiếp của tướng Lê Hoàn.
Câu hỏi
Dựa vào thông tin và tư liệu trình bày nội dung chính của cuộc kháng chiến chống Tống năm 981
Ảnh
Kháng chiến chống quân Tống 1075-1077
Tháng 10-1075, quân Tống xâm lược Đại Việt. Nhà Lý thực hiện kế sách "Tiên phát chế nhân" , bát ngờ tấn công vào châu Ung, châu Khâm, châu Liêm. Sau khi rút về nước, nhà Lý khẩn trương chuẩn bị kháng chiến, xây phòng tuyến quy mô lớn ở bờ Nam Sông Cầu, phía Bắc Kinh thành Thăng Long. Đầu năm 1076, hàng chục vạn quân Tống chia hai đạo tiến vào Đại Việt đã bị chặn đánh bên bờ sông Như Nguyệt. Sau đó quân Tống nhiều lần tổ chức vượt sông, đánh sang phòng tuyến của nhà lý. Nhưng đều bị thất bại. Cuối mùa xuân 1077, Lý Thường Kiệt bất ngờ cho quân vượt sông tấn công vào doanh trại địch, quân Tống thiệt hại nặng, rơi vào tình thế khó khăn bế tắc và nhà Lý chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách đề nghị giảng hòa. Được mở lối thoát quân Tống nhanh chóng chấp nhận và rút quân về nước.
Kháng chiến chống quân Tống 1075-1077
Hình 3. Lược đồ trận chiến tại phòng tuyến sông Như Nguyệt
Ảnh
Câu hỏi
Đọc thông tin và quan sát Hình 3 trình bày nội dung chính của cuộc kháng chiến chống quân Tống năm 1075-1077
Ảnh
Quân Mông Cổ 1258
1. Kháng chiến chống quân Mông Cổ 1258 Đầu Năm 1258, ba vạn quân Mông Cổ tràn vào Đại Việt. Nhà Trần chăn đánh địch tại Bình Lệ Nguyên không thành công. Sau đó Triều đình nhà Trần rời Thăng Long, thực hiện kế sách "Vườn không nhà trống". Cuối tháng 1 - 1258, nhà Trần tổ chức phản công giành thắng lợi ở Đông Bộ Đầu, quân Mông Cổ tháo chạy về nước.
Quân Nguyên 1285
2. Kháng chiến chống quân Nguyên 1285 Đầu năm 1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tiến vào lãnh thổ Đại Việt, ở phía nam, Tọa đô dẫn 10 vạn quân từ Chăm Pa (Thanh Hóa) đánh ra. Trước thế giặc mạnh, quân nhà Trần dời Thăng Long và tiếp tục thực hiện kế "Vườn phong nhà trống", tiến hành chiến tranh du kích. Quân Nguyên từng bước rơi vào khó khăn. Giữa năm 1285, với sự chỉ huy của Trần Quốc Tuấn, nhà Trần phản công giành thắng lợi lớn ở Tây kết Hàm Tử (Hưng Yên), Chương Dương,Thăng long (Hà Nội), Vạn Kiếp (Hải Dương). Quân Nguyên thiệt hại nặng, Thoát Hoan trốn chạy về nước.
Quân Nguyên (1287 1288).
3. Kháng chiến chống quân Nguyên (1287 1288). Sau thất bại ở Đại Việt, vua Nguyên tức giận ra lệnh hoãn xâm lược Nhật Bản để dồn binh lực quyết đánh Đại Việt lần nữa. Nhưng lại tiếp tục thất bại.
Hình 4. Sơ đồ thể hiện diễn biến cuộc kháng chiến chống quân Nguyên (1287 1288)
Ảnh
Hình 5
Hình 5. Thuyền chiến của quân Nguyên
Ảnh
Quân Xiêm 1785.
Kháng chiến chống quân Xiêm 1785. Giữa năm 1784, 5 vạn quân Xiêm kéo vào Gia Định với danh nghĩa giúp Nguyễn Ánh. Đầu năm 1785 lực lượng Tây Sơn do Nguyễn Huệ chỉ huy tiến vào đặt bản danh tại Mỹ Tho. Ngày 19-1-1785, trên sông tiền diễn ra một trận đánh quyết định giữa quân Tây Sơn và quân Xiêm
Quân Thanh 1789.
Kháng chiến chống quân Thanh 1789. Cuối năm 1788, vua Lê Chiêu Thống cầu viện, nhà Thanh đã cử Tôn Sĩ Nghị tiến vào Đại Việt. Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế lấy liên hiệu là Quang Trung nhanh chóng tiến quân ra Bắc, đêm 30 Tết năm Kỷ Dậu 1789 quân Tây Sơn lần lượt tiêu diệt đồn lũy của quân Thanh đóng ở Nam Thăng Long. Sáng mùng 5 Tết, Quang Trung chỉ huy tiến đánh và hạ đồn Ngọc Hồi. Cùng thời gian này Đô Đốc Long tấn công hạ đồn Đống Đa. Quân Thanh nhanh chóng tan vỡ tôn Sĩ Nghị hốt hoảng tháo chạy về nước.
Hình 6
Hình 6. Diễn biến trận Ngọc Hồi Đống Đa
Ảnh
Nguyên nhân thắng lợi
Tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất của người Việt. Cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của Việt Nam mang tính chính nghĩa, nhằm mục đích bảo vệ độc lập dân tộc, chủ quyền lãnh thổ; là cơ sở để tập hợp và phát huy sức mạnh toàn dân đưa đến thắng lợi Bên cạnh đó đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn ,hiệu quả , cùng nghệ thuật quân sự sáng tạo, độc đáo và sự chỉ huy tài tình của tướng lĩnh đã góp phần đưa đến thắng lợi của các cuộc kháng chiến
Một số cuộc kháng chiến không thành công
Quân Triệu (thế kỉ 2 TCN).
Kháng chiến chống quân Triệu (thế kỉ 2 TCN). Năm 207, trước Công Nguyên Triệu Đà lập nước Nam Việt và tiến hành chiến tranh mở rộng lãnh thổ ra bên ngoài . Triệu Đà dùng kế li dán, gây mâu thuẫn nội bộ. Năm 179 trước Công Nguyên, Triệu Đà sai quân đánh Âu Lạc, triều đình An Dương Vương thất bại nhanh chóng.
Quân Minh đầu thế kỷ 15
Khang chiến chống quân Minh (Đầu thế kỉ 15). - Cuối năm 1046,với chiêu bài phù Trần diệt H,ồ nhà Minh huy động hàng vạn quân tiến đánh Đại Ngu. - Khi quân Minh xâm lược, nhà Hồ tổ chức đánh trận từ biên giới, nhưng thất bại. Hồ Quý Ly chạy vào trấn Lâm An và bị bắt ở cửa biển Kỳ la . - Cuộc kháng chiến chống quân Minh thất bại.
Thực dân Pháp nửa sau thế kỷ 19
Kháng chiến chống thực dân Pháp nửa sau thế kỷ 19. Ngày mùng 1- 9-1858 liên quân Pháp -Tây Ban Nha nổ súng tấn công Đà Nẵng, mở đầu quá trình xâm lược Việt Nam
Hình 7. Sơ đồ cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược nửa sau thế kỷ 19
Ảnh
Thực dân Pháp nửa sau thế kỷ 19
Hình 8. Quân Pháp tấn công thành Nam Định
Ảnh
Câu hỏi: Trình bày nội dung chính của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp nửa sau thế kỉ 19
Ảnh
Nguyên nhân không thành công
- Trong cuộc kháng chiến chống quâ Triệu, triều đình Âu Lạc mất cảnh giác, không có sự phòng bị. - Trong cuộc kháng chiến chống quân Minh, nhà Hồ Thất bại do không có đường lối kháng chiến đúng đắn, khiến cho quân dân mất đoàn kết, suy giảm ý chí chiến đấu - Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, nhà Nguyễn không có đường lối đứng đắn ,thiếu quyết đoán, thiên về chủ hòa, không đoàn kết hợp lực với nhân dân, trang bị vũ khí và kỹ thuật tác chiến của quân đội nhà Nguyễn yếu kém, lạc hậu hơn so với quân đội Pháp.
Bài tập về nhà
Câu hỏi
Câu 1. Lập bảng tóm tắt nội dung chính của các cuộc kháng chiến thắng lợi tiêu biểu trong lịch sử Việt Nam theo gợi ý: thời gian, địa điểm, đối tượng xâm lược, những trận đánh lớn ,kết quả. Câu 2. trên cơ sở kiến thức đã học, rút ra những bài học lịch sử cơ bản từ lịch sử chống ngoại xâm của Việt Nam. Những bài học lịch sử đó có ý nghĩa thế nào với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện nay. Câu 3. Sưu tầm tư liệu lịch sử về một cuộc kháng chiến thắng lợi tiêu biểu trong lịch sử Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, Giới thiệu tư liệu đó với thầy cô và bạn học.
Cảm ơn
Thank You
Ảnh