Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 05. KỂ LẠI LỜI NÓI, Ý NGHĨ CỦA NHÂN VẬT NHẬN XÉT
Đọc truyện: Hoạt động 1: CÁC CÁCH KỂ LẠI LỜI NÓI, Ý NGHĨ CỦA NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN
Đọc truyện "Người ăn xin" 1. Tìm những câu ghi lại lời nói và ý nghĩ của cậu bé trong truyện Người ăn xin. 2. Lời nói và ý nghĩ của cậu bé nói lên điều gì về cậu? 3. Lời nói và ý nghĩ của ông lão ăn xin trong hai cách kể sau đây có gì khác nhau? Nhận xét: Hoạt động 1: CÁC CÁCH KỂ LẠI LỜI NÓI, Ý NGHĨ CỦA NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN
1. Câu ghi lại lời nói và ý nghĩ của cậu bé trong truyện Người ăn xin. a) Câu ghi lại ý nghĩ của cậu bé là: - Chao ôi! Cảnh nghèo đói đã gặm nát con người đau khổ kia thành xấu xí biết nhường nào. - Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được chút gì của ông lão b) Câu ghi lại lời nói cậu bé là: "ông đừng giận cháu, cháu không có gì để cho ông cả" 2. Lời nói và ý nghĩ của cậu bé nói lên điều gì về cậu: - Cậu là một người nhân hậu, giàu lòng thương người. 3. Lời nói và ý nghĩ của ông lão ăn xin trong hai cách kể sau đây có gì khác nhau? a) - Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.- Ông lão nói bằng giọng khản đặc. b) Bằng giọng khản đặc, ông lão cảm ơn tôi và nói rằng như vậy là tôi đã cho ông rồi. So sánh: Hoạt động 1: CÁC CÁCH KỂ LẠI LỜI NÓI, Ý NGHĨ CỦA NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN
3. Lời nói và ý nghĩ của ông lão ăn xin trong hai cách kể có khác nhau là:

* Cách 1:Tác giả dẫn trực tiếp, nguyên văn lời của ông lão. Do đó các từ xưng hô của chính ông lão với cậu bé (cháu - lão)

* Cách 2: Tác giả (nhân vật xưng tôi) thuật lại gián tiếp lời của ông lão. Người kể xưng tôi, gọi người ăn xin là ông lão

Ghi nhớ: Hoạt động 1: CÁC CÁCH KỂ LẠI LỜI NÓI, Ý NGHĨ CỦA NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN
Ghi nhớ: 1. Trong bài văn kể chuyện, nhiều khi ta phải kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật. Lời nói và ý nghĩ cũng nói lên tính cách nhân vật và ý nghĩa câu chuyện. 2. Có hai cách kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật:

- Kể nguyên văn (lời dẫn trực tiếp).

- Kể bằng lời của người kể chuyện (lời dẫn gián tiếp).

* Ví du: về một hiện tượng trong lớp: - Lê trách Hà đè tay lên vở, làm quăn vở của Lê (Dẫn lời nói gián tiếp của Lê); - Hà vội nói: Mình xin lỗi. Mình không cố ý. (Dẫn lời nói trực tiếp của Hà) LUYỆN TẬP
Bài 1: Hoạt động 2: LUYỆN TẬP

Bài 1. Tìm lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp trong đoạn văn sau:

Ba cậu bé rủ nhau vào rừng. Vì mải chơi nên các cậu về khá muộn. Ba cậu bàn với nhau xem nên nói thế nào để bố mẹ khỏi mắng. Cậu bé thứ nhất định nói dối là bị chó sói đuổi. Cậu thứ hai bảo: - Còn tớ, tớ sẽ nói là đang đi thì gặp ông ngoại. - Theo tớ, tốt nhất là chúng mình nhận lỗi với bố mẹ.- Cậu thứ ba bàn.

Lời dẫn gián tiếp: (Cậu bé thứ nhất định nói dối là) bị chó sói đuổi.

Lời dẫn trực tiếp: - Còn tớ, tớ sẽ nói là đang đi thì găp ông ngoại.

- Theo tớ, tốt nhất là chúng mình nhận lỗi với bố mẹ.

Chú ý: Hoạt động 2: LUYỆN TẬP
- Lời dẫn trực tiếp thường được đặt trong dấu ngoặc kép . - Nếu lời dẫn trực tiếp là một câu hay đoạn trọn vẹn thì nó được đặt sau dấu hai chấm phối hợp với dấu gạch ngang đầu dòng hoặc phối hợp với dấu ngoặc kép . - Lời dẫn gián tiếp không được đặt trong dấu ngoặc kép hay sau dấu gạch ngang đầu dòng , nhưng trước nó có thể có hoặc có thể thêm các từ: rằng, là và dấu hai chấm Chú ý: Bài 2: Hoạt động 2: LUYỆN TẬP

Bài 2. Chuyển lời dẫn gián tiếp trong đoạn văn sau thành lời dẫn trực tiếp:

Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước xem trầu đó ai têm. Bà lão bảo chính tay bà têm. Vua gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật là con gái bà têm.

Truyện Tấm Cám

Gợi ý: - Muốn chuyển lời dẫn gián tiếp thành trực tiếp thì phải nắm vững đó là lời nói của ai, nói với ai. - Khi chuyển: Phải thay đổi từ xưng hô. Phải đặt lời nói trực tiếp sau dấu hai chấm, trong dấu ngoặc kép hoặc đặt sau dấu hai chấm, xuống dòng, gạch đầu dòng. Lời dẫn: Hoạt động 2: LUYỆN TẬP

Bài 2. Chuyển lời dẫn gián tiếp trong đoạn văn sau thành lời dẫn trực tiếp:

Lời dẫn gián tiếp Lời dẫn trực tiếp Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước xem trầu đó ai têm. * Vua nhìn thấy những miêng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước: - Xin cụ cho biết ai đã têm trầu này Bà lão bảo chính tay bà têm * Bà lão bảo: - Tâu bệ hạ, trầu do chính già têm đấy ạ! Vua gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật là con gái bà têm. * Nhà vua không tin, gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật : - Thưa, đó là trầu do con gái già têm. Bài 3: Hoạt động 2: LUYỆN TẬP

3. Chuyển lời dẫn trực tiếp trong đoạn văn sau thành lời dẫn gián tiếp:

Bác thợ hỏi Hòe: - Cháu có thích làm thợ xây không? Hòe đáp: - Cháu thích lắm! Gợi ý: - Bài tập này yêu cầu các em làm ngược lại với bài trên. Muốn làm đúng, em cần xác định rõ lời đó là của ai nói với ai. Sau đó tiến hành : Thay đổi từ xưng hô . Bỏ các dấu ngoặc kép hoặc gạch đầu dòng, gộp lại lời kể chuyện với lời nói của nhân vật Lời dẫn: Hoạt động 2: LUYỆN TẬP
Bài 3: Chuyển lời dẫn trực tiếp trong đoạn văn sau thành lời dẫn gián tiếp: Bác thợ hỏi Hòe: - Cháu có thích làm thợ xây không?

* Bác thợ hỏi Hòe là cậu có

thích làm thợ xây không?

Hòe đáp: - Cháu thích lắm!

* Hòe đáp rằng Hòe thích lắm.

BT CỦNG CỐ
Câu 1: BÀI TẬP CỦNG CỐ KIẾN THỨC
1. Kéo các từ ngữ dưới đây vào chỗ chấm thích hợp
a. Trong bài văn kể chuyện, nhiều khi ta phải kể lại lời nói và ||ý nghĩ|| của nhân vật. ||Lời nói|| và ý nghĩ cũng nói lên tính cách nhân vật và ý nghĩa ||câu chuyện||. b. Có hai cách kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật: - Kể ||nguyên văn|| (lời dẫn trực tiếp). - Kể ||bằng lời của người kể|| chuyện ( lời dẫn gián tiếp). Câu 2: BÀI TẬP CỦNG CỐ KIẾN THỨC
2. Lời dẫn trực tiếp thường được đặt như thế nào?
a) Trong dấu ngoặc kép
b) Đặt sau dấu hai chấm phối hợp với dấu gạch đầu dòng
c) Cả a, b đều đúng
Câu 3: BÀI TẬP CỦNG CỐ KIẾN THỨC
3. Lời dẫn gián tiếp được đặt như thế nào?
a) Đặt trong dấu ngoặc kép.
b) Không được đặt trong dấu ngoặc kép hay sau dấu gạch ngang đầu dòng
c) Phía trước có thể thêm các từ : rằng, là và dấu hai chấm
d) Đặt trong dấu ngoặc đơn
Câu 4: BÀI TẬP CỦNG CỐ KIẾN THỨC
4. Khi chuyển từ lời dẫn gián tiếp sang trực tiếp hoặc từ trực tiếp sang gián tiếp ta phải chú ý đều gì?
a) Phải thay đổi cách xưng hồ
b) Phải đặt lời dẫn vào trong dấu ngoặc kép
c) Phải đặt thêm dấu gạch ngang đầu dòng ở phía trước
DẶN DÒ
Ghi nhớ: TIẾT 05. KỂ LẠI LỜI NÓI Ý NGHĨ CỦA NHÂN VẬT
GHI NHỚ 1. Trong bài văn kể chuyện, nhiều khi ta phải kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật. Lời nói và ý nghĩ cũng nói lên tính cách nhân vật và ý nghĩa câu chuyện. 2. Có hai cách kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật:

- Kể nguyên văn (lời dẫn trực tiếp).

- Kể bằng lời của người kể chuyện (lời dẫn gián tiếp).

Dặn dò: HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
DẶN DÒ: - Về nhà học thuộc ghi nhớ; tìm 1 lời dẫn trực tiếp, 1 lời dẫn gián tiếp trong bài tập đọc bất kì. - Chuẩn bị tiết "VIẾT THƯ"