BÀI 5: HỆ QUẢ ĐỊA LÍ CÁC CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
ĐỊA LÝ 10
BÀI 5: HỆ QUẢ ĐỊA LÍ CÁC CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài này, em sẽ:
Ảnh
Học xong bài này, em sẽ:
Phân tích được hệ quả địa lí các chuyển động chính của Trái Đất: chuyển động tự quay (sự luân phiên ngày, đêm, giờ trên Trái Đất); chuyển động quanh Mặt Trời (các mùa trong năm, ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ). Liên hệ được thực tế địa phương về các mùa trong năm và chên lệch thời gian ngày, đêm.
Mở đầu
Mở đầu
Ảnh
Mở đầu:
Có bao giờ các em tự hỏi vì sao hiện tượng ngày và đêm luân phiên nhau trên Trái Đất? Vì sao một số nơi trên Trái Đất lại có bốn mùa xuân, hạ, thu, đông? Tại sao trận bóng đá đang diễn ra tại một quốc này, nhưng các nước trên thế giới lại xem trực tiếp vào các giờ khác nhau?
I. Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất
1. Sự luân phiên ngày, đêm (I. Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất)
Ảnh
1. Sự luân phiên ngày, đêm
- Đọc thông tin SGK và quan sát hình và trả lời câu hỏi:
Em hãy cho biết vì sao ngày và đêm diễn ra luân phiên trên Trái Đất.
Ảnh
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Trái Đất có dạng hình cầu nên trong cùng một thời điểm chỉ được Mặt Trời chiếu sáng một nửa. Nửa được chiếu sáng là ngày, nửa không được chiếu sáng là đêm. Trái Đất không đứng yên mà tự quay quanh trục tưởng tượng của nó nên đã tạo ra sự luân phiên ngày và đêm trên Trái Đất.
2. Giờ trên Trái Đất
Ảnh
2. Giờ trên Trái Đất
Ảnh
- Đọc thông tin SGK và quan sát hình:
- Hình 5.3
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
Ảnh
Ảnh
- Trả lời câu hỏi:
Dựa vào hình 5.2 và thông tin trong bài, hãy: a. Cho biết Trái Đất được chia thành bao nhiêu múi giờ. Mỗi mũi giờ rộng bao nhiêu độ kinh tuyến? b. Giải thích vì sao ranh giới múi giờ không thẳng theo kinh tuyến.
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Trái Đất có dạng hình cầu và tự quay quanh trục từ tây sang đông, nên cùng một thời điểm, ở các kinh tuyến khác nhau sẽ nhìn thấy Mặt Trời ở độ cao khác nhau. Giờ địa phương hay giơ Mặt Trời là ở các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau. Giờ múi là ở các địa phương nằm trong cùng một mái sẽ thống nhất một giờ (Trái Đất làm 24 múi giờ (khu vực giờ), mỗi múi giờ rộng 15 độ kinh tuyến). Giờ ở múi số 0 được lấy làm giờ quốc tế hay giờ GMT. Việt Nam thuộc múi giờ số 7.
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Trái Đất luôn có múi giờ mà ở đó có hai ngày lịch khác nhau, vì vậy phải chọn một kinh tuyến làm mốc để đổi ngày. Người ta quy định lấy kinh tuyến 180 độ qua giữa múi giờ số 12 ở Thái Bình Dương làm đường chuyển ngày quốc tế.
- Trong thực tế, ranh giới các múi giờ không hoàn toàn chạy dọc theo kinh tuyến mà thường được quy định theo đường biên giới quốc gia. - Đường chuyển ngày quốc tế:
II. Hệ quả chuyển động quanh mặt trơ của Trái Đất
1. Các mùa trong năm (II. Hệ quả chuyển động quanh mặt trơ của Trái Đất)
- Đọc thông tin SGK và quan sát hình 5.4:
1. Các mùa trong năm
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
Ảnh
Ảnh
- Trả lời câu hỏi:
Dựa vào hình 5.4 và thông tin trong bài, hãy: a. Xác định thời gian bắt đầu và kết thúc bốn mùa ở bán cầu Bắc theo dương lịch. b. Nhận xét và giải thích sự thay đổi thời tiết trong bốn mùa.
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Khái niệm: Là một phần thời gian của năm, có những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu. Nguyên nhân:
Trục Trái Đất nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo của Trái Đất và không đổi phương khi chuyển động quanh Mặt Trời. Có thời kì bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời và có thời kì bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời. Thời gian chiếu sáng và lượng bức xạ mặt trời nhận được ở mỗi bán cầu đều thay đổi quanh năm.
Người ta chia một năm thành bốn mùa: xuân, hạ, thu, đông.
2. Ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ
- Đọc thông tin SGK, quan sát hình:
2. Ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
Ảnh
Ảnh
- Trả lời câu hỏi:
Dựa vào hình 5.5 và thông tin trong bài, hãy phân tích hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ theo các gợi ý: a. Nơi nào trên Trái Đất có thời gian ngày và đêm dài bằng nhau? Vì sao? b. Càng về gần hai cực hiện tượng ngày, đêm diễn ra như thế nào? c. Nhận xét và giải thích hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo vĩ độ trong các ngày 22-6 và 22-12 ở bán cầu Bắc.
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Nguyên nhân: Do trục Trái Đất nghiêng và không đổi phương trong khi chuyển động quanh Mặt Trời nên tuỳ vào vị trí của Trái Đất trên quỹ đạo mà độ dài ngày, đêm thay đổi theo mùa và theo vĩ độ. Đặc điểm:
+ Xích đạo, quanh năm có ngày, đêm bằng nhau. Càng xa Xích đạo về hai cực, độ dài ngày và đêm càng chênh lệch. + Vào ngày 22-6, bán cầu Bắc ngả về phía gần Mặt Trời, nên có diện tích được chiếu sáng lớn, thời gian chiếu sáng dài, vì vậy có ngày dài hơn đêm. Ở bán cầu Nam, hiện tượng này diễn ra ngược lại.
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Vào ngày 22-12, bán cầu Bắc ngả về phía xa Mặt Trời nên có diện tích được chiếu sáng nhỏ, thời gian chiếu sáng ngắn, vì vậy có ngày ngắn hơn đêm. Ở bán cầu Nam, hiện tượng này diễn ra ngược lại. Ngày 21-3 và 23-9, tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc vào Xích đạo, cả hai bán cầu hướng về phía Mặt Trời với khoảng cách bằng nhau nên thời gian chiếu sáng cho hai bán cầu bằng nhau, vì thế ngày dài bằng đêm trên toàn Trái Đất.
Luyện tập và vận dụng
- Luyện tập
Ảnh
1. Trình bày các hệ quả chuyển động tự quay quanh trục Trái Đất. 2. Lập sơ đồ các hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất.
- Luyện tập
- Vận dụng
Ảnh
- Vận dụng:
Trận chung kết Worl Cup, năm 2018 diễn ra ở Mát-xcơ- va (Liên bang) Nga được truyền hình trực tiếp trên thế giới vào 19 giờ ngày 15-7-2018. Người hâm mộ Việt Nam và Ác-hen-ti-na (Argentina) sẽ được xem truyền hình trực tiêp vào ngày, giờ nào?
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập về nhà trong SBT. Chuẩn bị bài sau:"Bài 6: Thạch quyển, nội lực".
Cảm ơn
Ảnh