BÀI 5. HỆ QUẢ ĐỊA LÍ CÁC CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT
Trang bìa
Trang bìa
BÀI 5. HỆ QUẢ ĐỊA LÍ CÁC CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT
Ảnh
Khởi động
Câu hỏi
Trong hệ Mặt Trời, Trái Đất không ngừng vận động, trong đó có chuyển động tự quay quanh trục và quay quanh Mặt Trời. Các chuyển động này tạo ra những hệ quả địa lí vô cùng quan trọng đối với thiên nhiên và cuộc sống con người. Đó là những hệ quả nào? Tại sao lại có những hệ quả đó?
Ảnh
Yêu cầu cần đạt
Học xong bài này, em sẽ: - Phân tích (kết hợp sử dụng hình vẽ, lược đồ) được hệ quả địa lí các chuyển động chính của Trái Đất: chuyển động tự quay (sự luân phiên ngày đêm, giờ trên Trái Đất); chuyển động quanh Mặt Trời (các mùa trong năm, ngày đêm dài ngắn theo vĩ độ). - Liên hệ được thực tế địa phương về các mùa trong năm và chênh lệch thời gian ngày đêm.
Ảnh
Ảnh
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
Em có biết - Vận tốc tự quay quanh trục
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
Em có biết?
Vận tốc tự quay quanh trục của Trái Đất rất lớn, lớn nhất ở Xích đạo và nhỏ nhất ở hai cực.
Ảnh
Câu hỏi - Trình bày chuyển động
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
Dựa vào hình 5.1 và kiến thức đã học, hãy trình bày chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất (chiều tự quay, độ nghiêng của trục, chu kì tự quay,...).
Ảnh
Đặc điểm
Ảnh
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
Đặc điểm: - Hướng tự quay quanh trục của Trái Đất là hướng từ Tây sang Đông. - Trong quá trình tự quay, Trục Trái Đất luôn nghiêng 66º33’ so với mặt phẳng quỹ đạo. - Thời gian Trái Đât tự quay hết một vòng quanh trục là 23 giờ 56 phút 04 giây.
a) Luân phiên ngày đêm - CH
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
? Đọc thông tin trong mục a và quan sát hình 5.1, trả lời các câu hỏi: - Tại sao có sự luân phiên ngày đêm trên Trái Đất? - Nếu Trái Đất chỉ chuyển động quanh Mặt Trời mà không tự quay quanh trục thì trên Trái Đất hiện tượng ngày đêm sẽ diễn ra như thế nào?
a) Sự luân phiên ngày đêm
Ảnh
Mô tả luân phiên ngày đêm
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
Do có hình khối cầu, nên Trái Đất luôn được Mặt Trời chiếu sáng một nửa còn một nửa chưa được chiếu sáng, sinh ra ngày và đêm. Trái Đất tự quay quanh trục, dẫn đến tất cả mọi nơi trên bề mặt Trái Đất đều lần lượt được Mặt Trời chiếu sáng rồi lại lần lượt chìm trong bóng tối, gây nên hiện tượng ngày đêm luân phiên.
a) sự luân phiên ngày đêm
Ảnh
b) Giờ trên Trái Đất - CH
Ảnh
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
? Dựa vào thông tin trong mục b và quan sát hình 5.2, hãy cho biết: - Tại sao các địa điểm nằm trên các kinh tuyến khác nhau lại có giờ địa phương khác nhau. - Những nước nào có cùng giờ với Việt Nam.
b) Giờ trên Trái Đất
Giờ địa phương
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
Trái Đất có dạng hình khối cầu và tự quay quanh trục từ tây sang đông, nên ở cùng một thời điểm, người đứng ở các kinh tuyến khác nhau sẽ nhìn thấy Mặt Trời ở các độ cao khác nhau, vì vậy các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau, đó là giờ địa phương (hay giờ mặt trời).
b) Giờ trên Trái Đất
Ảnh
Giờ múi
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
Người ta chia bề mặt Trái Đất làm 24 múi giờ, mỗi múi rộng 15 độ kinh tuyến. Các địa phương nằm trong cùng một múi giờ sẽ thống nhất có một giờ, đó là giờ múi.
b) Giờ trên Trái Đất
Ảnh
Giờ GMT
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
Giờ ở múi số 0 (múi có đường kinh tuyến gốc chạy qua giữa múi) được lấy làm giờ quốc tế hay giờ GMT.
b) Giờ trên Trái Đất
Ảnh
Đài thiên văn Hoàng gia được thành lập năm 1675. Nơi đây được quy ước nằm trên kinh tuyến số 0 (kinh tuyến gốc) - ranh giới chia cắt Đông bán cầu và Tây bán cầu.
Ảnh
Em có biết
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
Em có biết?
Hà Nội (kinh độ 105°52’Đ) sẽ có giờ địa phương chênh 3 phút 24 giây so với Hải Phòng kinh độ 106°43'Đ). Trên thế giới, những nước có lãnh thổ rộng thường dùng nhiều múi giờ (Liên bang Nga, Hoa Kỳ, Ca-na-đa,...). Có những nước lãnh thổ rộng lớn, trải trên nhiều múi giờ (như Trung Quốc) nhưng lại chỉ dùng một giờ chung cho cả nước.
Ảnh
Video - TĐ quay quanh trục
1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Video - TĐ quay quanh MT
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Câu hỏi - Trình bày chuyển động
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
? Dựa vào hình 5.3 và kiến thức đã học, hãy mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời (quỹ đạo, hướng chuyển động, hướng và độ nghiêng của trục Trái Đất, thời gian hoàn thành một vòng chuyển động).
Ảnh
Đặc điểm
Ảnh
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Đặc điểm: Đặc điểm chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời là - Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời theo hướng từ Tây sang Đông trên quỹ đạo có hình elip gần tròn. - Trái Đất chuyển động một vòng quanh Mặt Trời trên quỹ đạo hết 365 ngày và 6 giờ. - Trong khi chuyển động trên quỹ đạo quanh mặt trời, trục Trái Đất lúc nào cũng giữ nguyên độ nghiêng 66º33’ trên mặt phẳng quỹ đạo và hướng nghiêng của trục không đổi.
Hình ảnh
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Ảnh
a) Hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Trong năm, các địa điểm ở bán cầu Bắc và bán cầu Nam đều có hiện tượng ngày, đêm dài ngắn khác nhau theo mùa và theo vĩ độ, trừ hai ngày 21 - 3 và 23 - 9 có thời gian ngày, đêm bằng nhau. Ở Xích đạo, quanh năm có độ dài ngày và đêm bằng nhau, càng xa Xích đạo sự chênh lệch thời gian giữa ngày và đêm càng lớn. Riêng ở hai cực có sáu tháng ngày, sáu tháng đêm.
a) Hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau
Em có biết - Tốc độ chuyển động của Trái Đất
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Em có biết?
Tốc độ chuyển động của Trái Đất trên quỹ đạo rất lớn, trung bình là 29,8 km/s. Tốc độ thay đổi phụ thuộc vào khoảng cách của Trái Đất đến Mặt Trời gần hay xa.
Ảnh
Em có biết - Thành phố Xanh Pê-téc-bua
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Em có biết?
Thành phố Xanh Pê-téc-bua nằm ở vĩ độ 59°57°B là thành phố lớn thứ hai ở Liên bang Nga. Xanh Pê-téc-bua thu hút khách du lịch với hiện tượng “đêm trắng”. Hằng năm, hàng triệu du khách từ khắp nơi đến đây để chiêm ngưỡng, thưởng thức hiện tượng thiên nhiên kì thú này.
Ảnh
Ảnh
Câu hỏi
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Dựa vào thông tin và hình 5.4 trong mục a, hãy giải thích hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau ở hai bán cầu.
a) Hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau
Ảnh
b) Các mùa trong năm
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Mùa là khoảng thời gian trong năm, có những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu.
b) Các mùa trong năm
Ảnh
Nguyên nhân sinh ra mùa
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Nguyên nhân sinh ra các mùa là do Trái Đất chuyên động quanh Mặt Trời với hướng trục không thay đổi và nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo một góc khoảng 66°33’, làm cho góc chiếu của tia sáng mặt trời và thời gian tiếp nhận ánh sáng mặt trời thay đổi trong năm.
b) Các mùa trong năm
Ảnh
Câu hỏi
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
1. Hiện tượng ngày đêm chênh lệch diễn ra như thế nào ở các vùng nhiệt đới, ôn đới và hàn đới? 2. Hãy cho biết nguyên nhân sinh ra mùa trên Trái Đất. Hiện tượng mùa khác nhau như thế nào ở các vùng nhiệt đới, ôn đới và hàn đới.
b) Các mùa trong năm
Ảnh
Hiện tượng mùa
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Hiện tượng mùa diễn ra ngược nhau giữa bán cầu Bắc và bán cầu Nam. Bốn mùa biểu hiện rõ nhất ở vùng ôn đới. Vùng nhiệt đới có hai mùa nhưng không rõ rệt, vùng hàn đới chỉ có một mùa lạnh kéo dài.
b) Các mùa trong năm
Ảnh
Em có biết - Mùa
2. Các hệ quả địa lí do chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Em có biết?
Một năm chia ra bốn mùa. Ở bán cầu Bắc, các ngày: xuân phân (21 – 3), hạ chí (22 – 6), thu phân (23 – 9) và động chí (22 - 12) được lấy là bốn ngày khởi đầu của bốn mùa.
Ảnh
Luyện tập
Tự luận
Giải thích tại sao người hâm mộ bóng đá ở Việt Nam, muốn theo dõi trực tiếp các trận bóng của giải ngoại hạng Anh thường phải thức đêm đế xem, trong khi thực tế các trận bóng bên Anh thường được bắt đầu vào buổi chiều.
Ảnh
Trắc nghiệm
Bài kiểm tra tổng hợp
HỆ QUẢ ĐỊA LÍ CÁC CHUYỂN ĐỘNG
Giờ mặt trời còn được gọi là giờ - GMT. - false - khu vực - false - múi - true - vĩ tuyến - false - false - false
Các địa phương có cùng một giờ quốc tế khi nằm trong cùng một - múi giờ - true - kinh tuyến - false - vĩ tuyến - false - khu vực - false - false - false
Mùa xuân ở các nước theo dương lịch tại bán cầu Bắc được tính từ ngày - 22/12 - false - 22/6 - false - 21/3 - true - 23/9 - false - false - false
Nơi nào sau đây trong năm có sáu tháng luôn là toàn ngày? - Xích đạo - false - Chí tuyến - false - Vòng cực - false - Cực - true - false - false
Những ngày nào sau đây ở mọi nơi trên Trái Đất có thời gian ngày và đêm dài bằng nhau? - 23/9 và 22/6 - false - 21/3 và 23/9 - true - 21/3 và 22/12 - false - 22/6 và 21/3 - false - false - false
Vận dụng
Tự luận
Giải thích câu sau: Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng mười chưa cười đã tối. Câu ca dao đó đúng với những khu vực nào trên Trái Đất?
Ảnh
Kết thúc
Dặn dò
Tìm hiểu thuyết kiến tạo mảng
Ảnh
Chào
Ảnh